116 Maddelik Dev Bir Anlatımla: Tesla, Finansal Olarak Nasıl Bu Kadar Kötü Bir Duruma Geldi?
telsa motors, elon musk'un son birkaç yıldır yaptığı bazı bariz hatalar yüzünden finansal olarak çok zor duruma düştü ama bu geri dönüşü olmayan bir durum değil. tesla, doğru hamleleri yaparak geri dönüş yapabilir.
tesla'nın hikayesini 2010'dan beri takip ediyorum ve bu konuda bir çok entry yazmıştım. hisseler 20 dolarken almıştım, 80 dolara fırlayınca panikleyip satmıştım, sonra yeniden girip al sat yapa yapa belli bir birikim sağladığım için yıllardır hikayeyi az çok takip etme fırsatı buldum.
bu yüzden bu yazı epeyce uzun olacak ama önce konuyu özet geçeyim
elon musk'un 2010'da tesla'yı borsaya açtıktan sonraki planı gayet basitti. önce model s çıkacak, bu arabalar zenginlere %25-30 kar marjıyla satılacaktı. sonra buradan gelen parayla model x dizayn edilecek ve yine aynı kar marjıyla satılacaktı. oradan gelen parayla da model 3 dizayn edilecekti ve o zamana kadar pil masrafları da düşmüş olacağından bu araba halka 35 bin dolar gibi ucuz bir fiyata satılabilecekti.
ilk önce piyasaya çıkan model s 80 bin ile 130 bin dolar arasında değişen fiyatlara satıldı ama üretim yeterince hızlanmadı. buradan gelen para model x’e yetmeyince sermaye arttırımına gidildi ve borç alındı. daha sonra model x piyasaya sürüldü ama bazı üretim sorunları çıktığı için buradan da beklenen kar elde edilemedi. aslında bu iki araba kendi çapında kar getiriyordu ama bu kar bir sonraki araba olan model 3’u sponsor edecek seviyede değildi. bu durumda yeniden borç alındı ve yeniden sermaye arttırımına gidildi.
peki elon musk’un burada yaptığı hatalar nelerdi?
ilk olarak tüm dikkatini tesla’ya vermek yerine aynı anda 4-5 girişimi yönetmeye çalıştı. zamanının yarısına yakınını spacex’e verirken geri kalan zamanını tesla, hyperloop, boring company gibi diğer projelerine verdi. elon musk için asıl büyük proje spacex ve diğer projeler de “yan projeler” yani şu anda tesla’nın ceo’sunun part-time ceo olduğunu söyleyebiliriz. adamın bir de 4 tane çocuğu ve magazinlere konu olan gayet aktif bir aşk hayatı olunca tesla’ya ayıracak çok az vakti var ve şirkette sorun olduğunda yerinde ve zamanında müdahale edemiyor.
elon musk’un yaptığı bir başka bariz hata kendisinin diğer şirketlerinden solarcity ile ilgili. bu şirket çatılara güneş enerjisi sistemi kuruyordu ama işleme yöntemi diğer güneş enerjisi şirketlerinden farklıydı. mesela diğer güneş enerjisi firmalarına 30 bin dolar ödüyorsunuz, evinize gelip çatınıza güneş enerjisi sistemi kuruyorlar ve sonra buradan elde ettiğiniz elektriği kullanıyorsunuz. solarcity’de gelip kurulumu yapıyorlar, sizden kurulum ücreti almıyorlar ama her ay size çatınızdaki sistemden üretilen elektriği indirimli olarak satıyorlar. işte bu şirket geçen sene borçlarının altında ezilip iflas etme noktasına geldi. birçokları elon musk’ın şirketi kendi haline bırakıp iflasına izin vermesini istiyordu ama elon musk bu şirketi iflas etmek üzereyken tesla’yla birleştirdi. bu durumda tesla bu şirketin borçlarını da üstlenmiş oldu.
elon musk’un üçüncü büyük hatası da borsanın gazına gelmiş olmasıydı. borsada tesla’nın hisseleri hızla 20 dolardan 80 dolara, oradan 150 dolara, oradan 250 dolara, sonra 350 dolara fırlayınca borsanın şirketten beklentileri de giderek arttı. tesla model s ve model x’ten gelen paralarla dikkatli ve sakin bir şekilde büyümek yerine birden bire milyarlarca dolar borç alıp bu parayla bir sürü yatırım yaptı çünkü borsadaki hisselerin beklentilerini karşılamak zorundaydı. bu da şirketin zararını arttırdı. mesela nevada’da kurulan dev pil fabrikası gigafactory’e 3 milyar dolardan fazla para gömüldü ama fabrikada üretimi panasonic yapıyor ve parayı da panasonic kazanıyor. elon musk yine borsanın gazına gelip autopilot özelliğini tam hazır değilken piyasaya sürdü ve oluşan kazalar tesla’nın imajına zarar verdi.
işin ironik tarafı tesla halka açık ve borsada işlem gören bir şirketken spacex hiçbir zaman halka açılmadı. zaten elon musk tesla’daki hisselerini kaparo göstererek spacex’e kredi ve fonlama sağlıyor. spacex halka açık olmadığı için o konuda elon’un kafası daha rahat çünkü hissedarlarla veya şirketin borsa fiyatıyla ilgilenmesine gerek yok. adam kafasına göre şirkete ne kadar yatırım yapmak istiyorsa o kadar yapıyor. ne kadar büyümek istiyorsa o kadar büyüyor çünkü ortada doyurması ve gazlarını alması gereken hissedarlar yok. tesla’nın üzerinde müthiş bir baskı var çünkü hisse fiyatları her gün o günkü haberlere göre şiddetli bir şekilde inip çıkıyor ve elon musk bunların gazına fazlaca geldiğinden çoğu zaman en azından yakın vadede tutamayacağı sözler veriyor ve bu sözleri gerçekleştirebilmek için fazladan harcama yapıp şirketi zarara sokuyor.
sonuç olarak tesla geçen seneyi 2 milyar dolar zarar ve 10 milyar dolara yakın borçla tamamladı ama işler o kadar da kötü durumda değil
öncelikle tesla’nın geçen seneki mali tablosuna bakalım. geçen sene şirket 11,7 milyar dolar ciro yakalamış ve bu da önceki seneki 7 milyar dolarla karşılaştırınca net bir büyümeye işaret ediyor. zararın büyük bir kısmı altyapı harcamalarından gelmiş. şirket büyümeye yönelik yaptığı yatırımlara (capital expenditures) 3,4 milyar dolar harcamış. bunun içinde fabrikaya yeni araç gereç getirilmesi, yeni şarj istasyonları kurulması, yeni galeri ve satış merkezleri açılması, yeni tamir ve bakım tesisleri inşa edilmesi var. tesla sıfırdan bir araba firması kurduğu için tüm altyapıyı da sıfırdan kurmak zorunda ve bu konuda harcaması gereken çok para var.
model 3’un ilk etapta kar getirmeyeceği zaten biliniyordu çünkü tesla’nın şu anda 40-45 bin dolara ürettiği arabayı 35 bin dolara satarak kar etmesi mümkün değil. bu yüzden model 3’ler üretilip teslim edilirken full opsiyonlu arabalara öncelik verildi çünkü bu arabaların satış fiyatı 55-60 bin dolar civarı. şu anda model 3 üretim ve satışı haftada 200-300 taneyle sınırlı ve tesla model 3’u adam gibi sayılarda üretip kar getirebilecek şekilde satmak istiyorsa en az 5-6 milyar dolarlık yatırım yapması gerekiyor. bu da yeni bir sermaye arttırımı demek.
şu anda şirketin borçlarının çoğu “convertible debt” yani hisseye çevrilebilir borç senedi. diyelim ki tesla’nın bir bankaya 1 milyar dolar borcu var ve ödeme tarihi geldiğinde bunu ödeyemedi. borç tesla hissesine dönüşüyor ve banka 1 milyar dolarlık tesla hissesine sahip olmuş oluyor. bu yüzden bu borç miktarı şimdilik şirketin varlığını tehdit etmiyor ama tesla’nın hissesi şu anda olduğu gibi düşüşteyken bankalar bu tür bir borç yapılanmasına uzun süre boyunca izin vermeyecektir. şirketin bir yerlerden para bulması gerekiyor ve bunun geleneksel borç yöntemleriyle olmayacağı çok açık zira geçen hafta moodys tesla’nın kredi notunu “junk” olarak belirledi ve tesla bu şartlar altında bankalardan kredi almak isterse %7-10 gibi korkunç oranlarda faiz ödemesi gerekebilir (diğer araba firmaları genelde %0-3 arası öder).
bu durumda tesla’nın elinde bir tek seçenek kalıyor, o da borsa üzerinden yeni bir sermaye arttırımı. bu durumda hisseler bir gecede %20 düşebilir ama en azından şirket hayatta kalarak uzun vadedeki planlarını gerçekleştirme şansı bulur. şu anda tesla’nın borsadaki piyasa değeri 40 milyar dolar ve şirket 6-7 milyar dolarlık bir sermaye arttırımı yaparsa mevcut hisseler düşüş yaşar ama şirketin kasasına para girer.
zaten tesla günün sonunda iflas etse de şirket açısından pek bir şey değişmez. abd’deki iflas kanunları dünya’nın geri kalanına göre biraz daha farklı. mesela general motors 2009’da iflas ilan etti, sonra borçlarını sıfırlayıp faaliyetlerine aynen devam etti. abd’de bir şirket iflas edince şirket kapılarını kapatıp gitmiyor. mahkemede borçlar yeniden yapılandırılıyor, hisselerin fiyatı 0’a düşüyor, mevcut hissedarlar tüm parasını kaybediyor ama şirket yeniden başlama şansı elde ediyor. elon musk’un milyarlarca dolarlık tesla hissesine sahip olduğunu düşünürsek böyle bir harekete mecbur kalmadıkça onay vermeyeceği çok açık. yine de bu opsiyon her zaman mevcut, yani tesla iflas etse bile şirketin bittiği anlamına gelmiyor. hatta bir çok durumda iflas etmek borçları sıfırladığı için iyi bir hareket (4 kere iflas açıklayıp borçlarını sıfırlayan trump’a sorun) sayılır ama dediğim gibi hissedarlar tüm hisselerini kaybettiği için onlar için bu iyi bir haber olmazdı.
soran olursa: şu anda hiçbir tesla hissem yok ve tüm bu sorunlar çözülene kadar almayı düşünmüyorum.
peki işler nasıl bugünkü hale geldi? madde madde tesla belgeseli
1.) 2010 yılında tesla halka açıldı ve hisselerin tanesi 17 dolardan satışa çıktı. elon musk'un planı önce piyasaya model s'i sürmek, sonra buradan gelecek parayla model x'i ve oradan gelecek parayla da diğer arabaları üretmekti. yatırımcılar bu fikri beğenmişe benziyordu zira şirketin hisseleri ilk günden peynir ekmek gibi satılmaya başladı. hisseler daha ilk günden %32 değer kazanmıştı.
2.) tesla piyasadaki ilk elektrikli araba olmayacaktı ama o güne kadar "elektrikli araba" deyince akla gelen ufak, hantal, güçsüz araba imajını yıkmaya çalışacaktı ve ilk kez güçlü, hızlı ve "cool" faktörü olan elektrikli bir sedan üreterek elektrikli araçların algısını kökünden değiştirecekti. şirket daha önce "roadster" adı verilen elektrikli bir spor araba üretmişti ama 2 binden az sayıda üretilen bu arabaların satışından kar edildiği söylenemez.
3.) üretimde ve parçalarda ortaya çıkan bazı sıkıntılar yüzünden normalde 2011'de piyasaya sürülmesi beklenen model s'in piyasaya sürülmesi 1 sene ertelendi. bu haberden sonra o güne kadar 30 dolara yaklaşan tesla hisseleri çakılmaya başladı.
4.) 2011'in ekim ayında model s tanıtıldı. bir şarjla 500 km kadar gidebilen model s 2012 yılında 6500 tane üretilecekti ve şimdiden üretilmesi planlanan tüm arabalar satılmıştı. elon musk 2012'de olmasa bile 2013'te tesla'nın kara geçeceğini ve gelen karla şirketin büyüyeceğini söylüyordu zira model s'lerin açıklanan satış fiyatı 50 bin ile 75 bin dolar arasında değişiyordu ve elon musk araba başına %25 kar beklediğini açıklamıştı.
5.) 2011'in sonunda tesla tarafından model x serisi tanıtıldı. bu araba model s'in suv versiyonuydu ve 2013 yılında piyasaya sürülüp 50 bin ile 75 bin dolar arasında satışa çıkacağı söylenmişti. henüz model s bile piyasaya çıkmamışken yeni bir arabanın tanıtılması piyasaları huzursuz etmişti ve tesla'nın hisseleri %6 düşüş yaşamıştı. herkes model s'in piyasalarda nasıl bir performans göstereceğini merakla bekliyordu.
6.) 2012'nin haziran ayında model s'ler müşterilere teslim edilmeye başlandı. ilk sene 8 bin, ikinci sene 20 bin satış bekleniyordu. bu arada bir sene önce model s'in 50 bin ile 75 bin dolar arasında fiyatlara satılacağı açıklanmış olmasına rağmen arabaların gerçek satış fiyatı 70 bin ile 130 bin dolar arasında değişmekteydi. yine de üretilebilen az sayıda araba bir şarjla 300 mil gidebilmesi ve 0-100 km'deki performansı nedeniyle peynir ekmek gibi satmaktaydı ve tesla'nın elinde henüz teslim edilmemiş 8 bin sipariş vardı.
7.) model s piyasaya çıktıktan sonra arabayı test eden bir çok araba dergisi ve websitesi arabayla ilgili müthiş pozitif yorumlar yapmıştı. model s bir elektrikli arabadan beklenemeyecek kadar güzel, konforlu ve yüksek performanslıydı. bir çok dergi arabadan devrimsel olarak söz edip olabilecek en yüksek puanları vermeye başlamıştı.
8.) model s 500 km'ye yakın menzile sahipti ama uzun yolculuklar yaparken yine de arabayı belli bir noktadan sonra şarj etmek gerekiyordu. tesla abd'nin bir çok otoyoluna her 300-400 km'de bir şarj istasyonu kuracaktı ve model s sahiplerinin buradan yapacağı şarjlar ömür boyu bedava olacaktı. 2012'de bu istasyonların yapımı başladı. elon musk bu istasyonlarda uzun vadede elektriğin güneş enerjisiyle üretileceği sözü vermişti ama kısa vadede şebekelerden elektrik satın alınacaktı. şarj istasyonları model s'ten gelen karla inşa edilecekti ama uzun vadede yüzlerce belki binlerce istasyon kurmak şirket için çok pahalıya gelecekti.
9.) tesla’nın diğer araba şirketlerinden farklı yaptığı bir şey daha vardı. diğer araba şirketleri arabalarını dealership adı verilen devasa galerilerde satıyordu ve bu galerilerin sahipleri şirketten bağımsızdı. örneğin abd’nin ufak bir kasabasındaki ford galerisi ford şirketinden satın aldığı arabayı üzerine kar koyarak satıyordu. tesla araya üçüncü şahısları koymadan direkt satış yapmak istiyordu ve bunun şirketin karlılığını arttıracağına inanılıyordu. ayrıca diğer araba şirketleri tamir, servis ve yedek parçalardan muazzam seviyede kar ederken tesla bir çok tamir ve servis işini bedavaya yapma sözü vermişti.
10.) 2012’nin eylül ayında tesla 225 milyon dolarlık bir sermaye arttırımı yapma kararı aldı. şirket henüz günde sadece 100 araba üretebiliyordu ve üretim kapasitesi beklentilerin altında kalmıştı. ayrıca elon musk’un tüm zamanını tesla’ya ayırmak yerine zamanının çoğunu diğer şirketi olan spacex’e ayırıp tesla’da “part time” ceo’luk yapması eleştiri çekmeye başlamıştı.
11.) ekim ayında tesla california’nın çeşitli yerlerinde 6 tane şarj istasyonunun açılışını yaptı. böylece birkaç ay önce inşaatı başlayan şarj istasyonları tamamlanmaya başlamıştı. bu istasyonlarda yaklaşık 45 dakikada pilin yarısı doldurulabiliyordu. böylece uzun yolculuk yapan tesla sahipleri yemek molasındayken arabalarını 200-250 km mesafeye kadar şarj etmiş oluyordu.
12.) abd’de 2012 başkanlık seçimleri sırasında obama ile romney münazara yapmıştı ve obama tesla’dan “amerika’nın gururu” olarak söz ederken romney aynı şirketten “sürekli zarar eden loser bir şirket” diye söz etmişti. şirket her halükarda tek kuruş harcamadan epeyce reklamını yapmış oluyordu. ayrıca depozito yatırıp sipariş verenlerin sayısı 13 bini geçmişti.
13.) 5 kasım’da tesla son çeyreğin mali sonuçlarını açıkladı. bu model s piyasaya çıktığından beri açıklanan ilk mali tabloydu ve sonuçlar merakla bekleniyordu. tesla bu çeyrekte 50 milyon dolar ciro açıklamıştı ama aynı zamanda 110 milyon dolarlık zarar açıklamıştı. çeyrek boyunca toplamda 253 tane model s müşterilere teslim edilmişti. bu çeyrekte zarar açıklanma sebebi tesla’nın şarj istasyonu, tamir servisi ve yeni mağazalar açmak için epeyce para harcamış olmasıydı. bu yüzden yatırımcılar endişeli değildi ve şirketin hisseleri %7’lik bir artış gösterecekti. bu arada motor trend dergisi model s’i dünyada yılın arabası seçmişti.
14.) bu arada elon musk’la bağlantılı bir başka şirket olan solarcıty halka açılmıştı. çatılara güneş enerjisi sistemi kuran bu şirketin çalışma şekli diğer şirketlere göre biraz daha farklıydı. diğer şirketlerde 20-30 bin dolar verip çatınıza güneş enerjisi sistemi kuruluyorken solar city bu sistemi ücretsiz olarak kuruyor ve üretilen elektriği aydan aya müşteriye satıyordu. böylece tek seferde 30 bin dolar ödemek yerine ayda 150-200 dolara güneş enerjisi elde etmiş oluyordunuz. böylece elon musk’un dikkati birden fazla şirkete dağılmaya başlamıştı ve bazı yatırımcılar bundan huzursuzdu.
15.) 2013’in ocak ayında massachusetts’te bir grup araba galericisi tesla’yı mahkemeye verdi çünkü tesla galerisiz bir şekilde internet üzerinden araba satıyordu. mahkeme tesla’yı haklı buldu ama bundan sonra bir çok eyalette farklı davalar açılacaktı ve bazı eyaletlerde daha farklı kararlar çıkacaktı.
16) 15 ocak 2013’te detroit’te her sene yapılan ve abd’nin en büyük araba fuarı olan detroit auto show başladı. bu fuarda dikkat çeken bir şey vardı. hemen hemen tüm büyük araba firmaları tesla ile rekabet etmesi beklenen elektrik veya hibrit araçlar tanıtmıştı. bu da tesla’nın bedavaya reklamını yapmıştı ve elektrikli araçların gündemde kalmasını sağlamıştı.
17) 20 şubat 2013’te mali tablosunu açıklayan tesla son çeyrekte 306 milyon dolar ciro elde ettiğini açıkladı. bu da önceki çeyrekteki 50 milyon doları katlayan bir rakamdı. yine de şirket zarar etmeye devam ediyordu. son çeyrekte toplam 2400 tane model s müşterilere teslim edilmişti. şirket henüz kara geçmediyse de hızlı bir şekilde büyümekteydi ve 2013 yılı sonunda 20 bin model s satarak kara geçmesi bekleniyordu. şirket ayrıca ilk kez avrupa ve çin’de satışlara başlayacaktı. tesla’nın hisseleri 40 dolara yaklaşmıştı.
18) şubat sonunda tesla norveç pazarına açılacağını açıkladı. norveç çok önemliydi çünkü dünyada arabalardan ve benzinden alınan verginin en yüksek olduğu ülkelerden biriydi. ülkedeki kişi başı düşen gelir çok yüksekti ve elektrikli araçlara özel vergi indirimi ve yollarda belli başlık öncelikler veriliyordu. mesela bir çok yolda elektrikli araçlara ayrılmış özel şeritler mevcuttu. norveç’teki vergi düzenlemesi sayesine model s neredeyse ford’un arabalarıyla aynı fiyata, bmw’den de daha ucuza geliyordu. bu yüzden tesla için norveç çok önemli bir pazar haline gelecekti.
19) mart ayında elon musk daha önce 2013 yılında piyasaya süreceğini söylediği model x’in 2014’e ertelendiğini açıkladı. şirket aynı zamanda model s’in üretimindeki bazı sorunları aşmaya çalışıyordu. yatırımcılar şirketin bu sene de zarar açıklama ihtimali üzerinde durmaya başlamıştı. bu arada lüks elektrik araba sınıfında tesla’ya rakip 2 ufak firma çıkmıştı (fisker ve detroit electric) ama bu firmaların da kendi içinde sorunları vardı. ayrıca çinliler de kendi elektrik arabalarını üretmek için kolları sıvamıştı.
20) nisan ayında tesla son 3 ayda toplam 4750 tane model s üretip sattığını açıklamıştı. bu da önceki çeyreğe kıyasla satışların ikiye katladığını gösteriyordu. şirketin hisseleri 45 dolara ulaşmıştı. ayrıca elon musk yeni bir açıklama yapmıştı. artık tesla satışların yanında uzun vadeli kiralama işine de girmişti. tesla’dan 3 yıllığına araba kiralamak isteyenler toplam ücretin %10’unu ödeyip sonra her ay taksit taksit ödeme yapacaktı ve 3 yılın sonunda eğer arabayı satın almak istiyorlarsa geri kalan bakiyeyi de ödeyip arabayı alacaklardı. aksi taktirde tesla onlardan arabayı geri satın alacaktı. bu karmaşık bir finansal modeldi ve şirketin bu işten zararlı çıkma ihtimali vardı. model s henüz piyasaya yeni çıktığı için kimse aracın ikinci el pazarının güçlü olup olmadığını bilmiyordu ve tesla bu anlamda bir kumar oynamıştı.
21) mayıs ayında consumer report dergisi model s’e 100 üzerinden 99 puan verirken tesla’nın hisseleri de 100 dolara dayanmıştı. tesla’nın senenin başında sözünü verdiği 20 bin adet model s satışını rahatlıkla geçeceği konuşuluyordu. bu arada tesla’nın elektrikli arabaları yeniden gündeme getirmesi sayesinde leaf ve volt gibi diğer elektrikli arabaların satışları da yükselişe geçmişti.
22) 15 mayıs’ta hisselerin bu kadar hızla artmasını fırsat bilen şirket yeni bir sermaye arttırımına gitme kararı aldı. borsada 250 milyon dolarlık arttırımın yanısıra 450 milyon dolarlık borç senedi satılacaktı. ayrıca sermaye arttırımında elon musk da kendi cebinden 100 milyon dolarlık hisse alma sözü vermişti. şirket buradan gelecek parayı model x’in üretiminde kullanacağını açıklamıştı. ayrıca tesla’nın devlete olan 450 milyon dolarlık kredi borcu kapatılacaktı. henüz yılda sadece birkaç bin araba satabilen şirketin piyasa değeri şimdiden ford ve gm gibi şirketlerin piyasa değerine yaklaşmıştı.
23) 30 mayıs’ta tesla bir açıklama daha yaptı ve ülkedeki şarj istasyonlarının sayısının 3’e katlanacağını, abd’deki hemen hemen tüm büyük şehirlerde en az bir şarj istasyonu olacağını ve eyaletleri birbirine bağlayan uzun mesafeli otobanlarda da her 200-300 km’de bir şarj istasyonu olacağını açıkladı. bu şirket için oldukça masraflı olacaktı ve kısa vadede model s’ten gelen paraları büyük ölçüde yutacaktı. ayrıca model s alanlara ömür boyu bedava şarj verilmesi de şirketin kar marjını etkileyebilirdi.
24) 4 haziran’da abd’nin en büyük eyaletlerinden biri olan texas tesla’ya galerisiz araba satma izni vermeyeceğini açıkladı. tesla eyalette araba satmak için galeri kurmak zorundaydı. bu da masraflı bir girişim olacaktı. bundan 2 gün sonra tesla yeni bir açıklama yaptı ve 2016’da model s’in yarı fiyatına satacağı yeni ve ucuz bir araba versiyonunu piyasaya süreceğini açıkladı. bu da uzun süredir dedikoduları süren model 3 olmalıydı. yalnız ortada bir sorun vardı, 75-130 bin dolar arasına satılan model s bile çoğu zaman zarar ediyorken bunun yarı fiyatına satılacak olan model 3 nasıl kar getirecekti? elon musk’a göre teknoloji bu hızla gelişmeye devam ederse 4-5 yıl içinde pil fiyatları yarı yarıya düşmeliydi ama bazıları bunun bir hayalden ibaret olduğunu düşünüyordu.
25) 2013 yılının haziran ayının sonunda elon musk ilginç bir konseptten bahsedecekti. bunun adı “battery swap” yani pil değiştirme teknolojisiydi. buna göre tesla sürücüleri şarj istasyonuna geldiklerinde 1 saat boyunca arabalarını şarj etmek yerine arabalarını istasyonun özel bir bölümüne sokacaklar, burada robotlar arabanın içindeki boş pili dolu bir pille değiştirecek ve bütün bunlar 100 saniye sürecekti. yani pil değiştirme işlemi arabaya benzin koymadan daha hızlı bir şekilde gerçekleşecekti. elon musk bu teknolojinin şarj istasyonlarına en yakın zamanda geleceğini söylemişti ama tarih vermemişti (2018 itibariyle hala beklemedeyiz). bu elon musk’un henüz gerçekleştiremediği sözlerinden biri olarak tarihe geçti.
26) aynı günlerde bir alman gazetesine konuşan elon musk 3-4 yıl içinde (2016-2017 gibi) yılda 200 bin araba üretip satıyor olacağız demişti. bu henüz emekleme aşamasındaki tesla şirketi için oldukça agresif bir hedef gibi gözüküyordu. bu açıklamanın akabinde şirketin hisse fiyatı 125 dolara ulaşmıştı.
27) ağustos ayının ilk haftasında tesla son çeyrekteki mali tablosunu açıkladığında 5200’e yakın model s’in teslim edildiğini ve yıl sonunda %25 kar marjı yakalayacağını açıklayan elon musk ayrıca model x’in satışlarının 2014’te başlayacağını duyurdu. şirket artık haftada 400 tane model s üretecek seviyeye gelmişti ve ertesi gün hisseler %20’ye yakın değer kazanacaktı. bu arada elon musk kendisini meşgul edecek yeni bir fikirle uğraşmaya başlamıştı. yeni projenin adı hyperloop olacaktı. artık elon musk’un vakti tesla, spacex, solarcıty ve hyperloop arasında bölünecekti.
28) 21 ağustos’ta tesla için bir başka iyi haber geldi. arabalara güvenlik açısından puan veren amerikan devlet kurumu nhtsa model s’e “kusursuz” notu vermişti. araba önünde ve araksında klasik benzinli motor olmadığı için darbe alması durumunda daha güvenliydi ve o güne kadar hiçbir tesla yolcusu hayatını kaybetmemişti. böylece aynı yıl içinde consumer reports’tan 100 üzerinden 99 notu alıp başka bir dergi tarafından yılın arabası seçilen model s bunu yeni bir başarıyla taçlandırmış oluyordu. şirketin hisse fiyatı 150 dolara dayanmıştı.
29) eylül’ün ortasında elon musk “kendi kendini sürebilen tesla araçlar 3 yıl içinde piyasaya sürülecek” açıklamasını yapınca şirketin hisseleri 175 dolara dayandı.
30) ekim ayının ilk haftasında seattle’da yoldaki metal bir objeye çarpan bir model s’in pil takımı isabet almıştı ve araç yanmaya başlamıştı. neyse ki araç yanmaya başlamadan önce aracın bilgisayar sistemi sürücüyü sesli bir şekilde uyarıp arabadan çıkmasını söylediği için araç sahibi hiçbir zarar görmemişti. tesla bundan sonra ınternet üzerinden bir güncelleme yayınladı ve model s’lerin yerden yüksekliğini otomatik olarak yazılım üzerinden arttırdı. böylece yollarda rastgele dolaşan objelere çarpıp pile zarar verme şansı azalmış oldu. bu arada tesla norveç’te en fazla satan araba olmuştu ve satılan her 20 arabadan biri model s’ti. tesla’nın avrupa’ya ihraç ettiği arabaların büyük çoğunluğu norveç’e gidiyordu.
31) 5 kasım’da mali tablosunu açıklayan tesla son çeyrekte 603 milyon dolar ciro yaptığını açıkladı. şirket çeyrekte toplam 5500 tane model s satmıştı. şirket bunlara rağmen çeyrekte 38 milyon dolar zarar açıklamıştı ve şirketin toplam borcu 600 milyon doları geçmişti. yine de şirket mali olarak çok kötü durumda sayılmazdı çünkü zarar edilmesinin en büyük sebebi şirketin abd ve avrupa’da yaptığı yatırımlardı (şarj istasyonları, galeriler, servis ve tamir merkezleri…vs).
32) hızla büyümekte olan tesla yeni bir problemle baş başaydı. ortada yeterince araba pili yoktu ve panasonic ve samsung gibi şirketler de yeni pil fabrikasına yatırım yapmak istemiyordu. elon musk tesla’nın sahibi olacağı ve sadece tesla arabalarına pil üretmeyle görevli olacak “giga factory” konseptini ortaya attı. bu fabrikanın yapım masraflarını tesla ustlenecekti ve fabrikada panasonic pil üretimi yapıp tesla’ya indirimli olarak satacaktı. böylece hem panasonic fazla risk almamış olacaktı, hem de tesla ucuza pillere ulaşacaktı. diğer araba firmalarının da elektrikli ve hibrit arabaya yatırım yaptığı düşünülürse bu önemli bir hamleydi. yine de sürekli zarar eden ve borçları da giderek artan bir şirket olarak tesla büyük bir risk alıyordu. böylesine büyük bir fabrika hiç de ucuza gelmeyecekti.
33) aralık ayında ilginç bir gelişme yaşandı. elon musk’un şirketlerinden biri olan (yukarıda bahsettiğim güneş enerjisi şirketi) solarcity tesla’dan çok sayıda pil satın alacağını açıkladı. plan basit sayılırdı: elektrik üreten santraller 7 gün 24 saat boyunca sabit oranda elektrik üretmektedir ama şehirlerde gün boyunca elektrik kullanımı sürekli azalıp artmaktadır. bu yüzden elektriğin birim fiyatı da elektrik kullanımının az olduğu geceleri daha ucuz, fabrikaların çalışıp elektrik harcanan gündüzleri daha pahalıdır. bu durumda gece boyunca elektrik ucuzken devasa boyutta piller şarj edilip saklanan elektrik gündüzleri kullanılırsa tasarruf sağlanabilir. işte tesla’nın pilleri da burada devreye girecekti. bu da şirket için yeni bir gelir kapısı anlamında geliyordu.
34) ocak ayı itibariyle abd nüfusunun %80’i almanya nüfusunun da %50’sinin tesla’nın şarj istasyonu ağının yakınında yaşadığı açıklandı. ayrıca mart ayında elon musk’un 4 çocuğunu alıp model s marka arabasıyla abd’nin bir yakasından diğer yakasına yolculuk yapacağı ve bu 4,500 km’lik yolculuk sırasında şarj için sadece tesla’nın şarj istasyonlarının kullanılacağı açıklandı.
35) 10 şubat’ta tesla’nın hisse fiyatı 200 dolara ulaşmıştı ve 19 şubatta şirket 2013’in son çeyreğindeki sonuçları açıklayacaktı ve hisseler daha da tırmanabilirdi. tesla son çeyrekte 761 milyon dolar ciro yapacaktı. 2013 yılının tamamına baktığımızda tesla 22 bin 500 araba satmıştı ve 2 milyar dolar ciro elde etmişti. buna rağmen şirket yılı 74 milyon dolar zarar ve 600 milyon dolardan fazla borçla kapatmıştı. yılın başında elon musk 20 bin araba satışı ve kara geçileceği sözünü verdiğini dikkate alırsak araba satış hedefi rahatça geçilmişti ama kar hedefine ulaşılamamıştı. tesla 2014 yılı için 35 bin araba satışı ve kara geçmeyi hedefliyordu. hisseler 220 dolara ulaşmıştı.
36) 26 şubat 2014’te tesla 2 milyar dolarlık borç senedi sattı. buradan elde edilen paralar birkaç ay önce açıklanan dev pil fabrikasının inşası için kullanılacaktı. böylece tesla urettiği arabaların pillerine daha kolay ve ucuz bir şekilde ulaşırken pil üreticisi panasonic de risk almamış olacaktı. borç senetleri “convertible” şeklindeydi yani vakti geldiğinde ödenmezse tesla hissesine dönüşecekti ve bu senetleri tutanlar borçları ödenmediği taktirde tesla’dan hisse sahibi olacaklardı. bu sayede borç faiz oranları %1 civarında tutulabilmişti. aynı gün şirket pil fabrikasıyla ilgili bazı detaylar da paylaştı. pil fabrikasında yılda 500 bin elektrikli arabaya yetecek kadar pil üretilecekti ve burada üretilecek olan piller dünyadaki tüm pil üretimine eşit seviyedeydi ve dünyadaki lityum kaynaklarının %17’sini kullanma potansiyeli vardı. tesla bu fabrika sayesinde ilk yılda pil masraflarını %30 kısarken uzun vadede %50-60 oranında kısmayı planlıyordu. tabi ki fabrikanın açılıp üretime geçmesine en az 3 yıl vardı.
37) tesla nisan ayında resmi olarak çin pazarına açılıp buradaki müşterilere araba teslim etmeye başlamıştı. elon musk tesla’nın çin’de abd’de sattığı kadar araba satabileceğine inanıyordu ve birkaç sene içinde çin’de büyük bir fabrika kurmayı planlıyordu. ayrıca ağır adımlarla da olsa çin’de de abd ve avrupa’nın benzeri bir şarj istasyonu ağı kurulacaktı. çin’de en büyük sorun zengin kesim dahil hemen hemen herkesin apartman dairelerinde yaşamasıydı ve evlerin garajlarının olmadığı yerlerde arabaların şarj edilmesi de zorlaşıyordu.
38) 7 mayıs 2014’te mali tablosunu açıklayan tesla son çeyrekte 713 milyon dolar ciro yaptığını açıkladı. toplamda 7500 araç üretilip 6500 araç müşterilere teslim edilmişti. bununla birlikte 50 milyon dolarlık zarar ve 2 milyar doları aşkın borç açıklanmıştı. amerika’daki satışlar düşmüştü ama avrupa ve asya’daki satışlar tırmanıştaydı.
39) bu arada önce 2013’te, sonra da 2014’te geleceği söylenen model x bir kez daha ertelenmişti. bu kez arabanın 2015 yılında piyasaya sürülmesi ve ilk müşterilere teslim edilmesi amaçlanmaya başlanmıştı. şimdiden model x için 20 binden fazla sipariş vardı ve sipariş verenlerin çoğunluğu en az 2 yıldır beklemedeydi. abd’de düşüşe geçen model s satışlarının yerini model x satışları alabilirdi. şirketin daha ucuz arabası olacak olan model 3’un gelişi de 2016’ya ertelenecekti.
40) haziran’da biten çeyrekte tesla cirosunu 768 milyon dolara çıkartırken zararını da 62 milyon dolara çıkarttı. bir önceki çeyreğe oranla satılan araba miktarı çok az artmıştı (7546’dan 7579’a çıkmıştı). dev pil fabrikası için nevada’da karar kılınmıştı ve bu fabrikaya yapılacak olan yatırımlar yüzünden en az 1-2 sene boyunca tesla’nın zarar açıklaması garanti gibiydi. bu arada tesla önüne 2015’te 100 bin tane araba satma hedefi koymuştu ve bu oldukça agresif bir hedef sayılabilirdi. şirketin hisse fiyatı 230 dolara dayanmıştı.
41) bu arada tesla’nın fabrikasının silikon vadisinin dibindeki fremont şehrinde olması büyük bir dezavantajdı çünkü diğer araba firmalarının fabrikaları alabama, tennessee ve kansas gibi hayat şartlarının ucuz, maaşlarla vergilerin düşük olduğu yerlerdeydi. tesla’nın fabrikası abd’nin en pahalı eyaletinin en pahalı bölgelerinden birindeydi ve üretim masrafları diğer araba firmalarına göre çok daha yüksekti. pil fabrikası için nevada’nın seçilme sebebi de bu masrafların bir kısmını kısmaktı.
42) ağustos’un sonlarına doğru tesla’yı mutlu eden bir haber çin’den geldi. çin devleti benzinden aldığı vergiyi arttırıp gelen parayla da ülkenin 120’den fazla şehrine elektrikli arabalar için şarj istasyonu kuracaktı. bu da çin’de büyümeye çalışan tesla’nın ekmeğine yağ süren bir gelişmeydi. bu haberden sonra tesla’nın hisseleri 270 dolara, piyasa değeri de 36 milyar dolara ulaşmıştı.
43) 2014’un ekim ayında daha önceden 2 milyar dolar bütçe ayırılan pil fabrikasının toplam maliyetinin 5 milyar dolar olacağı ve bu paranın 3 milyarını tesla’nın, 2 milyarını da panasonic’in karşılayacağı ortaya çıktı. üstelik bu sadece fabrikanın ilk inşa ve kurulum masraflarıydı. fabrikanın kurulduktan sonra da sürekli devam eden masrafları olacaktı. panasonic pil fabrikasına direkt yatırım yapmak yerine abd’de yeni bir pil şirketi kurup fabrikaya da bu şirket üzerinden yatırım yapmayı seçmişti.
44) 10 ekim’de tesla model s’in yeni bir versiyonunu açıkladı. p85d adı verilen bu yeni araba çift motorluydu ve 0’dan 100 km’ye 3 saniyede yükselebiliyordu, yani hızlanma konusunda formula 1 arabalarıyla aynı seviyedeydi. araba klasik model s ile aynı pili taşıyordu ama motoru daha güçlü olduğu için mevzisi daha azdı. ayrıca bundan sonra satılacak olan model s’lerde aracın kendi kendini sürmesini sağlayan kamera ve radar gibi ekipmanlar takılı olarak gelecekti ama henüz kendi kendine sürme yazılımı açık olmayacaktı. tesla teknolojik olarak kendini hazır hissettiğinde ve gerekli onayları aldığında tek yapması gereken internet üzerinden yollayacağı bir güncellemeyle yazılımı aktive etmek olacaktı.
45) üçüncü çeyrekte tesla 849 milyon dolar ciro yapmıştı ama yine de 75 milyon dolarlık zarar açıklamadan kurtulamamıştı. toplamda 7785 tane model s müşterilere teslim edilmişti ve bu da geçen çeyreğe göre büyüme gösteriyordu. şirketin borcu 2 buçuk milyar civarındaydı.
46) 13 ocak 2015’te detroit araba fuarında konuşan elon musk çin’de satışların istenilen düzeyde olmadığını ama uzun vadedeki hedefin 2025’te tüm dünya çapında birkaç milyon araba satabilmek olduğunu açıkladı. gerçekten de çin’de tesla beklenen etkiyi yapamamıştı çünkü ülkede bir arabaya vergiler hariç 100 bin dolar verebilecek insan sayısı azdı ve bunlar da akşamları araba şarj etme derdiyle uğraşmak istemiyordu. elon musk aynı gün “2020’ye kadar kar beklemeyin ama 2020’den sonra iyi para kaldıracağız” mealinde bir açıklama da yapmıştı. buna tepki olarak tesla’nın hisseleri birkaç saat içinde %10 düşüş yaşadı. bu arada aynı fuara katılan toyota hidrojenle çalışan bir araba üzerinde çalıştığını açıklamıştı ama elon bu fikrin “aptalca” öldüğünü söyleyecekti.
47) şubat ayında 2014’un mali sonuçları açıklandı. tesla yılın başında kendisine hedef olarak koyduğu 35 bin model s hedefini geçmişti. toplamda 3,2 milyar dolar ciro elde edilmişti ama 294 milyon dolar zarar ilan edilmişti. böylece şirketin cirosu büyümesine rağmen zararı da büyümeye devam ediyordu. bunun sebebi büyük ölçüde tesla’nın geleceğe yaptığı yatırımlardı. mesela yıl boyunca tesla’nın şarj istasyonu ağı 3’e katlanırken servis ve tamir merkezlerinin sayısı %40 artmıştı. ayrıca nevada’daki pil fabrikasının inşaatı da başlamıştı ve tesla buraya para akıtmaktaydı. bu sebeplerden dolayı tesla’nın 2014’u zararla kapatması pek tepki çekmedi. şirketin 2015’teki hedefi 55 bin araba satmaktı.
48) 12 şubat’ta elon musk merakla beklenen model 3’un geliş tarihini bir kez daha erteledi. artık 35 bin dolara satılması beklenen model 3’un teslimatları 2017’nin ikinci yarısında başlayacaktı. tesla reklama veya marketing’e hemen hemen hiç para harcamayacaktı ve piyasaya çıkan ürün herkesi hayran bırakarak kendi reklamını yapmış olacaktı. ayrıca tesla çin’de beklenen satış rakamlarına ulaşamadığı için şirketin çin’deki yöneticilerinden birinin işine son verilmiş, bir başkası da gönüllü olarak şirketten ayrılmıştı.
49) bu arada elon musk’un güneş enerjisi şirketi olan solarcity 2014’te cirosunu ikiye katlamasına rağmen yılı 375 milyon dolarlık zararla kapatmıştı. şirketin 290 milyon dolarlık borcu vardı. uzun vadede bu şirketin hayatta kalıp kalamayacağı merak konusuydu ve gelecekte ve şirketin yolu tesla’yla kesişecekti.
50) 9 mart 2015 tarihinde tesla çin’deki 600 elemanının 200’unun işine son vereceğini açıkladı. bunun sebebi şirketin çin’de beklediği etkiyi yapamamasıydı. tesla çin pazarına açıldığında burada abd’de sattığı miktarda araba satmayı planlıyordu ama henüz çin pazarında abd’de satılan araçların %10’u bile satılamamıştı. tesla’nın abd’den sonra en çok araç sattığı pazar norveç’ti ve avrupa’da satılan araçların neredeyse yarısı bu ülkeye gidiyordu.
51) tesla ilk çeyrekte 10 bin adet model s satmıştı ve bu önceki seneye göre %50’den fazla artış anlamına geliyordu. yine de şirketin sene başında hedef olarak belirlediği 55 bin rakamına ulaşılması için sonraki üç çeyrekte 45 bin araba satılması gerekiyordu.
52) birkaç sene önce elon musk google’a tesla’yı 6 milyar dolara satmayı teklif etmişti ve aylarca süren pazarlıklar sonunda google bu satın alma işine sıcak bakmak üzereyken elon musk vazgeçmişti. bu pazarlıklar uzun süre boyunca gizli tutulmuştu ama 2015’in nisan ayında basılan bir kitapla ortaya çıkmıştı. sonradan tesla’nın piyasa değerinin 50 milyar dolara kadar tırmanacağını düşününce google belki de büyük bir fırsat kaçırmıştı.
53) mayıs ayında tesla daha önce açıkladığı pil işine girdiğini ve müşterilerden sipariş almaya başladığını açıkladı. tanesi 3500 dolara alınacak olan piller evlerin garajlarına yerleştirilecekti ve bu piller elektriğin daha ucuz olduğu gece saatlerinde şarj edilip gün boyunca evin elektrik ihtiyacını karşılayacaktı. bu pillerin tüketiciye tam olarak ne kadar tasarruf yaptıracağı belli değildi ama elon musk bunun milyarlarca dolarlık yeni bir iş olanağı olduğunu söylüyordu. aynı pillerin daha büyükleri de daha çok elektrik harcayan işyerlerine ve fabrikalara satılacaktı. gerçekteyse bu pillerin önemli bir kısmını elon musk’un diğer şirketi olan solarcity satın alacaktı.
54) tesla 2015’in ilk çeyreğinde 940 milyon dolar ciro açıklarken 154 milyon dolar zarar açıkladı. bu tesla’nın bir çeyrekte açıkladığı gelmiş geçmiş en büyük zarardı. çeyrekte satılan model s’lerin ortalama fiyatı 89 bin dolardı ve bu da şirketin araçları elden çıkartabilmek için indirim yaptığını gösteriyordu zira önceki çeyreklerde ortalama fiyat 110 bin dolar civarındaydı. bu da 4 yıldır piyasada olan model s’e karşı yeterince talep olup olmadığına dair şüpheler oluşturmuştu. tesla’nın bir an önce model x satışlarına başlaması gerekiyordu ama 2013’ten beri her sene model x’in piyasaya çıkışı ertelenmişti. bu arada tesla’nın toplam borcu 3 milyar dolara yaklaşmıştı. şirket nevada’da devam etmekte olan pil fabrikası inşaatına para yatırmaya devam ediyordu ve elde edilen zararın çoğu da buradan geliyordu.
55) haziran ayında la times gazetesi elon musk’un 3 şirketinin devletten toplam 5 milyar dolarlık yardım aldığını ve bu yardım olmasa üç şirketin de batma tehlikesi yaşadığını iddia etti. elon musk devletten bazı ödemeler alındığını doğrulaşa da bunun 20 yıla bölündüğünü ve şirketin performansına dayalı olduğunu açıkladı. ayrıca şirket sattığı elektrikli araba başına devletten belli bir vergi kredisi alıyordu ama bu tüm araba şirketleri için geçerliydi.
56) tesla ikinci çeyrekte müşterilerine 11500 adet araç teslim etmişti. bu büyümenin devam ettiğini gösterse de yıl başında hedef konulan 55 bin rakamına ulaşmaya 33 bin kalmıştı. bu durumda tesla’nın son 2 çeyreğin her birinde 17 bine yakın araba satması gerekiyordu.
57) temmuz ayında şirket artık birkaç yıldır piyasada olan model s’e bazı makyajlamalar ve güncellemeler getireceğini, ayrıca yeni bir yazılım güncellemesi sayesinde bazı model s’lerin 0’dan 90 km’ye 2,8 saniyede çıkabileceğini açıkladı. şirketin hisseleri 280 dolara ulaşmıştı.
58) tesla model x satışlarına başlamasına günler kala son çeyrekteki mali durumunu açıkladı. fabrikada çıkan bazı üretim hataları yüzünden satılan arabaların kar marjı %28’den %23’e kadar düşmüştü ve bu da şirketin çeyrekte açıkladığı zararın daha da büyümesine sebep olmuştu. şirket son çeyrekte 954 milyon ciro yapmasına rağmen 185 milyon dolar zarar açıklamıştı. şirketin sattığı araba başına 4 bin dolar zarar ettiği ortaya çıkmıştı ama bu paraların büyük bir kısmı şirketin geleceği için yaptığı yatırımlardan oluşuyordu.
59) 13 ağustos’ta tesla 652 milyon dolarlık sermaye arttırımına gideceğini, elon musk’un buna kendi cebinden 20 milyon dolarlık katkıda bulunacağı açıklandı. şirketin büyümeye devam etmesi için dışarıdan para enjekte edilmesi gerekiyordu ve bu sermaye arttırımının devamının geleceği de belliydi.
60) eylül ayında yıllardır beklenen ve 2013’ten beri her sene ertelenen model x yani model s’in suv versiyonu piyasaya sürüldü. elon musk ilk günden 25 bin rezervasyon olduğun ve rezervasyon yapanların bir kısmının arabalarını alabilmek için 1 yıl kadar bekleyebileceğini açıkladı. model x’in full opsiyonlu versiyonunun satış fiyatı 144 bin dolar olacaktı.
61) tesla ucuncu çeyrekte müşterilerine 11 bin 500 araç teslim etti. böylece şirketin bu yılki 55 bin hedefine ulaşabilmesi için son çeyrekte 20 binden fazla araç teslim etmesi gerekiyordu. bu teslimatların büyük bir kısmı henüz yeni piyasaya çıkacak olan model x olmalıydı.
62) ekim ayında daha önce model s’e 100 üzerinden 99 puan vermiş olan consumer reports dergisi bu kez arabanın son modelinin bir çok sorunu olduğunu ve sürekli tamir ve bakım gerektirdiğini açıkladı. tesla son yılda üretimi hızla arttırmıştı ve görünüşe göre kalite kontrolü konusunda bazı gevşeklikler yaşanmıştı. bu da uzun vadede tesla’nın zararını arttırabilecek bir olaydı çünkü tesla araçlar 8 yıl garantiliydi ve bu esnada tüm tamir ve bakımları şirket üstleniyordu.
63) bundan kısa bir süre sonra elon musk “çin’de satışları arttırmak için üretimi orada yapıp masrafları kısmamız gerekiyor. 2 yıl içinde çin’de fabrika kurup üretime başlayabiliriz” şeklinde bir açıklama yaptı. volkswagen ve benzeri şirketler çin’de kurdukları fabrikalarda ürettikleri arabaları çinli firmalarla işbirliğine girip satıyordu ve bunu tesla da yapabilirdi ama şirket halihazırda zarar etmekteyken yeni bir fabrika açmak yeni bir risk almak demekti.
64) kasım ayında son çeyreğin mali sonuçlarını açıklayan tesla 230 milyon dolarlık zarar açıkladı. bu şirket tarihinin bir çeyrekte açıkladığı en büyük zararıydı. bu arada şirketin nevada’daki pil fabrikasının inşaatı devam ediyordu ama üretime başlamak için inşaatın tamamının bitmesini beklemeye gerek yoktu. inşaatın biten kısımlarına gerekli makineler getirilip üretim başlatılabilirdi.
65) aralık ayında alman lüks araba firması porsche tesla’yla rekabet edebilmek için kendi elektrik araçlarını üreteceğini, bunları tesla’nın arabalarıyla benzer fiyatlara satacağını ve bu proje için ilk etapta 1 milyar dolarlık yatırım yapacağını açıkladı. elektrikli lüks araç pazarına yeni rakipler geliyordu.
66) tesla 2015’in son çeyreğinde 17 bin araba teslimatı yapmıştı ve yıl toplamında 50 bin 500’e ulaşmıştı. böylece yılın başında konan 55 binlik hedefe ulaşılamamıştı ama 2014’teki 35 bin rakamına nazaran önemli bir büyüme kaydedilmişti. son çeyrekte sadece 208 tane model x müşterilere teslim edilebilmişti.
67) ocak ayında detroit’te düzenlenen araba fuarında general motors’un tanıttığı bolt marka araba büyük bir ilgi çekmişti. bolt aynı tesla’nın yıllardır sözünü verdiği model 3 gibi 35 bin dolara satılacaktı ve 200 mil (300 km) menzili vardı. tesla’nın model 3’u piyasaya sürmesinden önce piyasaya çıkacak olan bolt’un tesla’dan pazar payı çalıp çalamayacağı merak konusuydu.
68) şubat ayında tesla resmi olarak model 3 için depozito almaya başlayacağını açıkladı. buna göre model 3 almak isteyenler 1000 dolar depozito yatırıp sıraya girecekti ve araç 35 bin dolara satılacaktı. abd’de yaşayanlar devletin elektrikli araç alanlara verdiği 7500 dolarlık vergi kredisinden yararlanabilecekti. böylece arabanın fiyatı 27500 dolara gelecekti.
69) tesla 2015’e ait finansal sonuçlarını açıklamak üzereydi ama bundan birkaç gün önce elon musk’ın bir başka şirketi olan solarcity’nin sonuçları açıklanacaktı. solarcity cirosunu 255 milyon dolardan 400 milyon dolara kadar çıkartmayı başarmasına rağmen yılı 768 milyon dolarlık zararla kapatmıştı. zararıyla beraber borcu da 1 milyar doları geçen solarcity’nin iflas etmenin eşiğinde olduğu konuşuluyordu. solarcity’nin hisseleri bir gecede %26 düşmüştü ve kabak sonunda dönüp dolaşıp tesla’nın başında patlayacaktı.
70) solarcıiy’den birkaç gün sonra zarar açıklama sırası tesla’ya gelmişti. 2015 yılını 4 milyar dolar ciroyla tamamlayan tesla 890 milyon dolarlık zarar açıklamıştı. bu da önceki yıl açıklanan 294 milyon dolarlık zararın üç katıydı. şirket satışını önceki yıla göre %35 arttırırken harcamalar %60 oranında artmıştı. şirketin kasasında sadece 1 milyar dolar kalmıştı ve bu sene de zarar açıklarsa yeniden sermaye arttırımına gidilmesi gerekecekti. tesla’nın 2016’daki hedefi 80 bin ile 90 bin arası araba (model s + model x) teslim edip tarihinde ilk kez kara geçmekti.
71) tesla mali sonuçlarını açıkladıktan sonra gazetecilerden biri tesla’nın bu sene sermaye arttırımı veya yeni borç senedi satışı yapıp yapmayacağını sorduğunda elon musk “böyle bir şey düşünmüyoruz, gerek de görmüyoruz” mealinde bir cevap vermişti. yine de finansçılar ve şirketi takip eden analistler bunun mecburi olduğunu söylüyordu. ilerleyen zamanda kimin haklı olduğu ortaya çıkacaktı.
72) tesla’nın 2017’de piyasaya sürmeyi planladığı model 3 için şimdiden 400 bin kişi depozito yatırıp beklemeye geçmişti. şu anki arabaları model s ve model x’i 100 bin doların üzerinde fiyata satıp yine de zarar eden şirketin 35 bin dolara satacağı model 3’ten nasıl kar edeceği en büyük soruydu. gm bolt’tan zarar etse bile şirketin diğer arabaları yılda 6-7 milyar dolar kar getiriyordu ama tesla’nın model 3 ile zarar etme lüksü yoktu.
73) bu arada 2016’nin ilk çeyreğinde tesla 14800 araç teslim etmişti ve bu da şirketin yıl sonundaki 80-90 bin hedefinin altındaydı. şirketin model x üretiminde bazı hatalar ve sorunlar çıkmıştı ve üretim hızı yavaşlamıştı. bazı analizciler tesla’nın dürüst olmadığını, asıl sorunun üretim hızı değil talep eksikliği olduğunu, tesla’nın ürettiği arabalara müşteri bulmakta zorlandığı için üretimi kıstığını söylemeye başlamıştı.
74) daha önce tesla’nın model s arabasına 100 üzerinden 99 puan veren consumer reports bu kez nisan ayındaki sayısında şirketin yeni arabası olan model x’i epeyce eleştirmişti. dergiye göre model x’in bir çok problemi vardı ve malzeme ve işçilik kalitesi olarak aynı fiyat aralığındaki rakiplerinin (porsche) epeyce altındaydı. dergi arabada emniyet kemerinden kapı kollarına kadar bir çok problemden bahsetmişti.
75) mayıs ayının başında model x’in üretiminden sorumlu olan iki yönetici greg reichow ve josh ensign tesla’dan ayrıldı. herkes bu ikisinin şirketten ayrılmasının sebebinin model x’te yaşanan kalite ve üretim sorunları olduğunu az çok anlamıştı.
76) 4 mayıs’ta şirket son çeyrekteki sonuçları açıkladı. bu kez 1,15 milyar dolar ciroya karşılık 283 milyon dolarlık zarar açıklanmıştı. şirketin borcu 3,2 milyar dolara çıkmıştı. bundan birkaç gün sonra tesla’nın kardeş şirketi solarcity 258 milyon dolar zarar açıkladı. şirketin borcu da son çeyrekte 100 milyon dolar daha artarak 1,1 milyar dolara çıkmıştı. iki şirket de finansal olarak zor günler yaşamaktaydı ama özellikle solarcity iflasa çok yakındı. henüz 2 sene önce hisseleri 80 dolara satılan solarcity’nin hisseleri 30 doların altına düşmüştü.
77) elon musk henüz birkaç ay önce “ufukta yeni bir sermaye arttırımı gözükmüyor” demişti ama 18 mayıs’ta şirket 2 milyar dolarlık yeni bir sermaye arttırımına gideceğini açıkladı. şirket model 3 için ilk haftalarda yatırılan 400 bin depozitodan bahsederek sermaye arttırımından gelen parayı model 3’un üretiminde kullanacağını açıklamıştı. reuters’e göre tesla 2017’de 100 bin, 2018’de de 400 bin model 3 üretip satmayı planlıyordu.
78) haziran ayının başında tesla şirketi model 3 satın alan müşterilerin tesla’ya ait şarj istasyonlarını kullanmaları halinde ücret ödemek durumunda kalacağını açıkladı. şirketin daha pahalı arabaları olan model s ve model x sahipleri satın aldıkları arabanın ömrü boyunca bedava şarj hakkı kazanmıştı ama ucuz arabayı alacak olanlar bu haktan yararlanamayacaktı. bu arada bu şarj istasyonlarının güneş enerjisi kullanarak kendi elektriğini üretme fikri çoktan askıya alınmıştı. tesla şarj istasyonlarındaki elektrik için yerel şirketlere yüklü miktarda para ödüyordu. bu da şirketin zarar etme sebeplerinden biriydi.
79) 17 haziran’da volkswagen önümüzdeki 10 sene içinde 30 farklı elektrikli araba modeli üretip piyasaya süreceğini açıkladı. bu da o ana kadar elektrikli araba piyasasında neredeyse tek başına takılan tesla’ya ciddi bir rakibin geleceği anlamına geliyordu. aynı tarihlerde mercedes ve bmw de elektrikli araba işine gireceklerini açıklayacaktı.
80) 21 haziran’da tesla iflas etmenin eşiğinde olan kardeş şirketi solarcity’i satın alacağını açıkladı. böylece solarcity’nin borçları da tesla’nın hanesine yazılacaktı. bir çok analist bunun tesla tarihinin en büyük hatası olduğunu düşünüyordu çünkü halihazırda zaten her sene zarar açıklayan ve sermaye arttırımıyla büyümekte olan tesla’nın mevcut borcu da sürekli büyümekteydi ve bunlar yetmemiş gibi şirketin bünyesine iflasın eşiğindeki başka bir şirketi eklemek büyük bir hataydı. bu fazla ağırlıktan dolayı düşmekte olan bir uçağın üzerine fazladan yük yüklemek gibiydi. üstelik tesla normalde fiyatı 20 dolara kadar düşen solarcity’e hisse başına 27 dolar ödeyecekti. bu olayın üzerine bir çok insan elon musk’un solarcity’de batırdığı parayı kurtarmak için tesla’nın hissedarlarının parasını çalışmakla suçladı zira solarcity’nin alınması tesla için yeni bir sermaye arttırımı anlamına geliyordu.
81) 3 temmuz’da tesla son çeyrekte toplam 14370 tane araba üretip sattığını açıkladı. bu da şirketin yılın başında hedeflediği rakamın epeyce altındaydı zira şirket yılın başında 80-90 bin yanı çeyrek başına 20-22 bin araba satma hedefi belirlemişti. tesla böylece ilk iki çeyrekte toplam 29 bin araba üretip satabilmişti. tesla bu düşük rakamdan dolayı üretimde ortaya çıkan sorunları ve bazı parçaların zamanında ellerine ulaşmamasını suçlarken birçokları da şirketin yeterince talep göremediğini ve bu yüzden üretimi kıstığını düşünüyordu.
82) 29 temmuz 2016’da tesla nevada’daki dev pil fabrikasının açılışını yaptı. fabrika tam anlamıyla tamamlanmamıştı ama en azından fabrikanın bir kısmı üretim yapma hazır hale gelmişti. elon musk tesla’nın uzun vadede sedandan kamyona kadar bir çok araç çeşidi üreteceğini ve tesla’nın vizyonundaki yere gelmesi için ön milyarlarca dolar para harcaması gerektiğini söyledi. elon musk bununla beraber “bundan sonra sermaye arttırımlarını mümkün olduğunca seyrek yapmayı ve şirketi sattığımız arabadan gelen karlarla büyütmeyi düşünüyoruz” mealinde sözler söyledi.
83) 3 ağustos’ta tesla’nın mali tablosu açıklandı. şirketin çeyrekteki cirosu 1,18 milyar dolara artmıştı ama aynı zamanda zarar da artarak 293 milyon dolara ulaşmıştı. henüz solarcity resmi olarak satın alınmadığı için mali tabloya solarcity’nin borç ve zararları eklenmemişti ama bunlar da eklenince mali tablo hiç de hoş gözükmeyecekti.
84) üçüncü çeyrekte 24500 araba üretip satan tesla yılın başında bahsettiği 80-90 binlik araç hedefine biraz olsun yaklaşmış oldu.
85) bu arada tesla model 3’u açıkladıktan kısa bir süre sonra 400 bin kişi depozito yatırıp sıraya girince elon musk bunu her yerde ilan etmişti ama bundan sonra depozito yatıranların bir kısmı vazgeçip aktif depozito sayısı 373 bine düşünce şirket bundan sonra depozito sayısını saklı tutacağını açıkladı. bu da bir çok analizcinin “işler tesla’nın istediği gibi gitseydi rakamları yayınlarlardı” demesine sebep oldu. bu tarihten sonra tesla’nın model 3 için sahip olduğu aktif depozito rakamları sadece tahminlerden ibaret kalacaktı çünkü şirket bu rakamları yayınlamayı bırakmıştı.
86) 19 ekim’de tesla bundan sonra üreteceği tüm araçlara oto-pilot sistemi kuracağını, her arabanın 8 kamera, 12 ultrasonic sensor ve bir adet radarla donatılacağını ama bu aletlerin yazılımla sınırlamaya tabi tutulacağını açıkladı. bundan sonra oto-pilot sistemini aktive etmek isteyenler tesla’ya ücret ödeyip bunu yazılım güncellemesiyle açtırabilecekti ve arabaya ekstradan hiçbir aygıt yüklemeye gerek kalmayacaktı.
87) 26 ekimde tesla bir kez daha mali tablosunu açıkladı. 2,3 milyar dolar ciro açıklayan tesla sonunda 22 milyon dolarlık bir kar açıklamıştı. şirket ufak da olsa ilk kez kara geçmişti ama bu rakamlara yakın zamanda satın alınan ve henüz tesla’nın bünyesine katılmamış olan solarcity’nin rakamları dahil değildi.
88) 5 kasım’da twitter’dan bir takipçisi elon musk’a “solarcity’nin tüm borçları tesla’ya mı geçecek” diye sorunca elon musk cevap olarak "elbette ama endişe etmeyin, gerekirse solarcity’nin borcunu kendi cebimden öderim” mealinde bir cevap verdi. yaklaşık 12 gün sonra tesla hissedarları solarcity’nin satın alınmasını oylayacaktı ve oylamadan “evet” çıkması halinde iki şirketin birleşmesi önünde hiçbir engel kalmayacaktı.
89) 7 kasım’da tesla bundan sonra satın alınacak olan model s ve model x’lerin şarj istasyonlarında ömür boyu bedava şarj hakkının olmayacağını, bu hakkın sadece o güne kadar satılmış eski modellerde olacağını açıkladı. böylece bundan sonra model s ve model x sahipleri şarj istasyonlarını kullanırken kilowatt başına ücret ödeyeceklerdi. zaten uzun zamandır tesla’nın bedava şarj vererek büyük oranda zarar ettiği ve 100-120 bin gibi fiyatlara araba alan birinin bedava şarja o kadar da ihtiyacı olmadığı söyleniyordu. tesla’nın bu konuda bir adım atması uzun zamandır bekleniyordu.
90) bundan bir gün sonra tesla almanya’daki bir mühendislik firması olan grohmann engineering’i satın aldı. bu firmanın otomatik üretim sistemlerinde uzmanlığı olduğu biliniyordu ve tesla’nın daha efektif bir şekilde üretim yapmasına yardımcı olacağı düşünülüyordu. tesla grohnmann’ı satın alırken ne kadar para harcadığını açıklamamıştı.
91) 9 kasım’da tesla’yla birleşmek üzere olan solarcity tesla’dan ayrı olarak mali sonuçlarını açıkladı. son çeyrekte solarcity 225 milyon dolar daha zarar etmişti ve şirketin borcu 1,3 milyar dolara fırlamıştı. bundan 2 hafta önce tesla’nın 22 milyon dolar kar açıkladığını düşünürsek iki şirketin birleşimi çeyreği 203 milyon dolar zararla kapamış oluyordu. tek başına bu bile tesla’nın solarcity’i satın alma fikrinin çok da iyi olmadığını gösteriyordu.
92) 17 kasım’da tesla’nın hissedarları arasında yapılan oylamada solarcity’nin satın alınmasına onay çıktı. böylece iki şirketin birleşmesi için ortada bir engel kalmadı. peki tesla için böylesine zararlı bir işleme tesla hissedarları neden onay vermişti? büyük ihtimalle işleme onay vermeyenler hisselerini satıp gitmişti ve kalan hissedarlar işleme onay verenlerden oluşuyor (survival bias). bu yüzden verilen oyların çoğunluğu “evet” şeklindeydi. bir zamanlar fiyatı 260 dolara kadar çıkan tesla’nın fiyatı artık 185 dolara düşmüştü.
93) 28 kasım’da abd borsalarını denetleyen devlet kurumu seç tesla’ya uyarı yolladı çünkü tesla’nın son çeyrekteki sonuçlarını açıklarken bazı hesaplamaları eksik yaptığını tespit etmişti. tesla’ya bu konuda bir ceza gelmeyecekti ama şirketin aldığı uyarı gayet ciddi bir durumdu.
94) 3 ocak’ta tesla 2016’nin son çeyreğinde 24882 araç teslim ettiğini ilan etti. böylece 2016 yılında toplam 83 bin tesla arabası satılmıştı. şirket her ne kadar ilk iki çeyrekte toplam 29 bin araç teslim edebilse de yıl sonu itibariyle yılın başında hedef olarak gösterdiği 80-90 bin rakamına ulaşmıştı.
95) 26 ocak 2017’de elon musk los angeles’taki trafikten şikayet ederek yeni bir şirket kuracağını ve bu şirketin şehrin altında tüneller kazarak trafik problemini çözeceğini açıkladı. halihazırda zarar eden tesla-solarcity ikilisi varken ve spacex de elon musk’un çoğu zamanını alıyorken yeni bir şirket kurmaya çalışan elon musk eleştirileri üzerine toplayacaktı çünkü bu mevcut şirketlerine daha da az zaman ayıracağı anlamına geliyordu.
96) 10 şubat’ta tesla fabrikasında çalışan işçilerin uzun çalışma saatleri ve düşük ücretten dolayı isyan ettiği ve sendikalaşmaya gidecekleri yolunda dedikodular yayılmaya başladı. elon musk bu dedikodulara inanmadığını söyleyecekti. 16 şubat’ta abd’nin en büyük otomotiv sendikalarından uaw’nin başkanı tesla işçileri hakkındaki dedikoduları doğruladı. abd’deki araba üretici firmaları içinde sendikalaşmanın olmadığı tek şirket tesla’ydı ama diğer araba firmaları kansas, mississippi gibi işgücünün ucuz olduğu eyaletlerde üretim yaparken tesla’nın üretim tesisi abd’nin en pahalı eyaleti olan california’nın en pahalı bölgelerinden birindeydi.
97) tesla 22 şubat’ta 2016 yılına ait mali tabloyu yayınladı. şirket yılı 6,3 milyar dolar ciro ve 773 milyon dolar zararla kapatmıştı. bu zararlara solarcity’nin zararları dahil değildi. solarcity’nin satın alımından sonra şirketin toplam borcu 6 milyar dolara ulaşmıştı. bununla birlikte artık şirketin 265 tamir ve bakım tesisi, 790 şarj istasyonu ve 7110 şarj noktası vardı. şirket geleceğe yatırım yapmaya devam ediyordu. şirket new york’ta panasonic’le beraber ortak bir güneş paneli fabrikası kurmuştu ve 3 tane daha pil fabrikası kurmak için yer bakmaya başlamıştı. bununla birlikte nevada’da pil üretimi yapılan dev fabrikanın tam inşaatı hala bitmiş değildi ve burada hem üretim hem inşaat devam ediyordu. gazeteciler elon musk’a mevcut model 3 rezervasyon sayısını sorduğunda soru cevapsız kalmıştı.
98) 27 şubat’ta abd’nin en büyük yatırım bankalarından goldman sachs yatırımcıların tesla hisselerinden uzak durmasını çünkü hisselerin gereksiz pahalı olduğunu açıkladı. ilginçtir ki yakın zamana kadar goldman tesla için “strong buy” yani “kesinlikle satın alınmalı” diyordu. bundan önceki 2 tesla sermaye arttırımında tesla goldman’ı aracı banka olarak seçmişti ve goldman bu işten iyi komisyon toplamıştı. şimdi iki şirketin arası bozulunca goldman’ın tesla’ya verdiği not da değişmiş oldu.
99) 15 mart’ta tesla’nın 1,3 milyar dolar tutarında yeni bir sermaye arttırımı yapacağı açıklandı. sermaye arttırımından gelecek paranın bir kısmı solarcity’nin zararını karşılamak için bir kısmı da model 3 üretiminde kullanılacaktı.
100) bu arada elon musk yeni bir şirket daha kurduğu ortaya çıktı. neuralink adı verilen bu şirket insan beynine kablolar bağlayarak düşüncelerin bilgisayar ekranına aktarılmasıyla alakalı ve tam olarak uzun vadede nasıl bir iş planı olduğu konusunda ortada pek bilgi yok. işin tesla’yı ilgilendiren kısmı bu kadar çok şirkette yöneticilik yapıp vaktinin çok azını tesla’ya verebilen elon musk’un hala yeni arayışlar içinde olması ve her yeni arayışın kendisinin tesla’ya vereceği vakti daha da kısıtlaması.
101) 28 mart’ta çinli yatırım şirketi tencent holdings toplam 1,8 milyar dolar vererek tesla’nın %5’ini satın aldığını açıkladı. böylece şirkete yeni bir ortak gelmişti.
102) 2017’nin ilk çeyreğinde müşterilerine 25 bin araba teslim eden tesla’nın hisse fiyatı yeniden 295 dolar seviyesine gelmişti. şirketin teslim ettiği arabaları yaklaşık yarısı model s yarısı da model x’ti. böylece tesla’nın piyasa değeri 48 milyar dolara ulaşıp ford’u geride bırakmıştı. gm’i geçmeye de birkaç milyar dolar daha doğrusu birkaç gün kalmıştı.
103) nisan ayının sonunda ted’e konuşan elon musk tesla’nın elektrikli ve otopilot’a sahip tırlar üreteceğini söyledi ve prototipin bir fotoğrafını gösterdi.
104) mayıs ayında son çeyrekteki mali tablosunu açıklayan tesla 2,7 milyar dolar ciro ve 397 milyon dolar zarar ve 7,5 milyar dolara yakın borç açıkladı. bu tesla’nın bir çeyrekte açıkladığı en yüksek ciro olmakla beraber aynı zamanda şirketin bir çeyrekte açıkladığı en büyük zarardı çünkü açıklanan sonuçlarda ilk kez hem tesla hem solarcity’nin rakamları bulunmaktaydı. zarar eden iki şirket birleşince de ortaya daha çok zarar eden daha büyük bir şirket çıkmıştı. tesla 2017’nin ikinci yarısında model 3 arabalarının teslimatına başlayacağını, 2017’nin son 2 çeyreğinde haftada 5 bin, 2018’de de haftada 10 bin model 3 üreteceğini açıklamıştı. bu da yatırımcılar için heyecan verici bir gelişmeydi.
105) 8 mayıs’ta volkswagen şirketinin ceosu “tesla ne yapıyorsa biz bunu onlardan daha iyi yapabiliriz” dedi ve volkswagen’in önümüzdeki 10 yılda elektrikli araçlara 20 milyar dolardan fazla yatırım yapacağını açıkladı. artık büyük şirketler tesla’nın hareketlenmesini farkedip uyanmaya başlamıştı.
106) tesla 2017’nin ikinci çeyreğinde 22 bin araba üretip satabildi. bu da ilk çeyrekteki 25 bine göre sert bir düşüş anlamına geliyordu. yine de şirketin hisseleri yükselmeye devam etti ve 360 dolara ulaştı çünkü model 3’un müşterilere teslimatı başlamak üzereydi. yalnız ortada bir sorun vardı. tesla son 2 senedir depozitoları toplarken insanlara 35 bin dolarlık araba sözü vermişti ve arabaları depozitonun geldiği sıraya göre teslim edeceğini açıklamıştı. şimdiyse arabaların teslim sırası satın alınan opsiyonlara göre değişiyordu. model 3’un en pahalı ve full opsiyonlu versiyonunu sipariş edenler 55 bin dolar ödeyecekti ve ilk teslimatları da onlar alacaktı. 35 bin ödeyip en ucuz versiyonu alanların teslimatı en erken 1 sene sonra başlayacaktı çünkü tesla henüz büyük oranda zarar etmeden 35 bin dolarlık bir araba üretebilmeyi başaramamıştı.
107) 29 temmuz’da 30 tane model 3 sahiplerine teslim edilirken elon musk mevcut 500 bin aktif depozito olduğunu açıkladı. ilk etapta tesla’nın hedefi 2017’nin sonuna kadar haftada 5 bin model 3 üretecek seviyeye gelmek ve 2018’de de bu kapasiteyi ikiye katlamak. bu sayede 2018 sonunda 500 binden fazla model 3 teslim edilmiş olacaktı.
108) 2 ağustos’ta tesla son çeyrekteki mali tabloyu açıkladı. şirket son çeyrekte 2,8 milyar dolar ciro açıklamıştı. önceki çeyrekte elde edilen 2,7 milyar dolara göre büyüme devam ediyordu ama büyüme hızı epeyce azalmış gibiydi. bunun haricinde zarar da aşağı yukarı aynıydı ve geçen seneki 397 milyon doların yerine 401 milyon dolarlık zarar açıklanmıştı. borç miktarı da yine 7,5 milyar civarıydı.
109) şirket güneş panelli çatı işine girecekti. bu güneş panelleri uzaktan bakınca normal çatı gibi gözükecekti ama elektrik üretecekti. bu sayede estetik kaygısı olan müşteriler güneş enerjisine geçirilebilirdi. ayrıca elon musk’un söylediğine göre bu paneller normal çatıdan çok daha güçlü ve dayanıklıydı ve bu da çatı yenileme masraflarını azaltacaktı. böylece tesla yavaş yavaş araba firmasından enerji firmasına dönüşüyordu.
110) 7 ağustos’ta şirket 1,8 milyar dolarlık yeni bir sermaye arttırımına gideceğini açıkladı. kredi derecelendirme şirketi moody’s tesla’nın kredi notunu bir tık daha indirerek “junk” ilan etti. bu durumda tesla’nın borç senetlerindeki faiz oranı yükselecekti. yine de günün sonunda şirketin ödeyeceği faiz bedelini belirleyen etken sirketin sermaye arttırımındaki borç senetlerini satın alacak olan yatırımcılardı. 11 ağustos’ta borç satışı gerçekleştiğinde ortada %5,3’uk bir faiz oranı çıktı. bu junk bölgesindeki diğer şirketlerin ortalamasının epeyce altındaydı (ortalama %7-8 civarı) ve yatırımcıların tesla’ya güvendiğini gösteriyordu.
111) 2017’nin üçüncü çeyreğinde tesla 26150 tane araç üretip müşterilere teslim etmişti. böylece ilk üç çeyrekte 75 binden fazla araç üretilmişti ve şimdiden geçen seneki rakama (83 bin) yaklaşılmıştı. bu çeyrekte toplam 220 tane model 3 üretilebilmişti ve bu da tesla’nın haftada 5 bin model 3 üretip satma hedefinin çok altındaydı.
112) 14 ekim’de california’daki yerel gazetelerde çıkan bir habere göre tesla 500-600 kadar çalışanının işine son vermişti ve bunlar için mühendislerden fabrika işçilerine kadar geniş bir yelpaze vardı. bu da şirketin en azından kısa vadede üretim sorunları yaşamaya devam edeceğini gösteren bir işaret olarak algılandı.
113) 19 ekim’de consumer reports’un yayınladığı “en sağlam araba markaları” listesinde tesla ilk 15’e bile girememişti. halbuki aynı firma birkaç sene önce tesla’yı listenin en üstüne oturtmuştu.
114) 22 ekim’de tesla çin’de kuracağı araba fabrikasından bahsetmeye başlamıştı. bundan bir hafta sonra tesla’ya model 3’te kullanılan parça tedarik eden bir firma tesla'dan aldığı siparişlerin %40 oranında azaldığını açıkladı. bu da model 3 üretiminin yeniden yavaşladığı anlamına geliyordu ve buna tepki olarak tesla’nın hisseleri yeniden düşüşe geçti.
115) 1 kasım’da mali tablosunu açıklayan tesla cirosunu 3 milyar dolara çıkartarak kendi rekorunu kırmıştı ama aynı zamanda 671 milyon dolarlık zarar açıklayarak bir başka rekoru da kırmıştı. şirketin borçları 9,6 milyar dolara ulaşırken borçlar harici ödenmesi gereken faturalar da 6,4 milyar dolara ulaşmıştı. tesla’nın sırf yıllık faiz harcaması artık 500 milyon dolar olacaktı ve bu da şirketin kısa vadedeki karlılığını zora sokabilirdi. ayrıca şirketin pil üretiminden sorumlu yöneticisi jon wagner şirketten ayrılma kararı almıştı.
116) son olarak 2017’nin son çeyreğinde 29 bin 870 araba üretip satan tesla 2017 yılı itibariyle 101 bin 300 araba satmış oluyordu ve yılın başında hedeflediği 100 bin rakamına ulaşmış oluyordu. bununla birlikte tesla son çeyrekte sadece 2400 tane model 3 üretebilmişti. bu da önceden hedeflenen haftada 5 bin yanı çeyrekte 60 binlik üretimin çok gerisindeydi. tesla 2017 yılını 11,5 milyar dolar ciro, 2,2 milyar dolar zarar ve 9,5 milyar dolar borçla tamamladı. bu hızla giderse tesla 3. çeyrekte tüm parasını bitirmiş olacak ve yeniden sermaye artırımına gitmek zorunda kalacak.
Bu içerik de ilginizi çekebilir
