18 Dakikaya Kadar Oksijensiz Yaşayabilen İlginç Hayvan: Çıplak Kör Fare
bilimsel sınıflandırmadaki adı heterocephalus glaber olan, ingilizcede naked mole-rat, türkçede tüysüz köstebek faresi olarak bilinen hayvandır çıplak kör fare.
kendileri 2013 yılında science bilim dergisi tarafından "yılın omurgalı hayvanı" olarak seçilmiştir. kansere ve bazı ağrı türlerine karşı olan yüksek dirençleri ve 18 dakikaya kadar oksijensiz kalabilme özelliklerinden dolayı bilim insanlarının dikkatini çekmiştir.
bilim insanları, bu hayvanların kansere karşı yüksek dirençlerini birkaç hipotezle açıklamaya çalışıyor. birinci açıklama şu: bu küçük kemirgenlerin ribozomları hatasız protein üretiyor. ikincisi ise "high molecular weight hyaluronic acid" (hmw-ha) diye adlandırılan bir kompleks şeker, bu hayvanlarda, insanlara ve diğer laboratuvar hayvanlarına kıyasla beş kat daha büyük olarak bulunuyor. çıplak kör fareler bu şekeri, diğer hayvanlara göre daha yavaş parçaladığı için bu şeker, hücrelerin arasında birikmeye başlıyor ve hücrelerin kümelenmesini engelliyor, bir başka deyişle tümör oluşumunu engelliyor (ayrıca çıplak kör faredeki p16 ve p27 protein kombinasyonları).
tabii ki fizyolojik özellikleri oldukça dikkat çekici olmasına rağmen beni en çok şaşırtan şey, bu farelerin davranışsal özellikleri oldu. karınca ve arılar gibi "eusociality" özelliği sergilediği keşfedilen ilk memelilerdir; sadece bir dişi (kraliçe) ve bir ile üç arasında da erkek farenin üreme yeteneği varken koloninin geriye kalan üyeleri işçi olarak görev almaktadır. üreme yeteneği olmayan dişi farelerin yumurtalıkları olmasına rağmen bu yapılar tam gelişmemiştir ve hormon seviyeleri de üreyebilen dişiler ile aynı seviyede değildir. eğer üreme yeteneğine sahip dişi ölürse (ya da ortamdan kaldırılırsa), üreme yeteneğine sahip olmayan dişilerden biri, yeni kraliçe olup cinsel olarak aktif hale geliyor.
ayrıca üreme yeteneğine sahip olmayan dişiler, kraliçe tarafından doğurulan yavruların bakımlarını da üstleniyor. bu yavru bakımı üstlenme olayı da şöyle açıklanıyor: üreme yeteneği olmayan dışı fareler, kraliçenin yüksek düzeyde estradiol hormonu içeren dışkısını yiyor. buna bağlı olarak, normalde hamilelik sebebiyle oluşacak hormon kaynaklı ebeveynlik içgüdülerini kazanmış oluyorlar, bu sebepten dolayı da kraliçenin yavrularına bir anne gibi bakıcılık yapıyorlar.
Koronavirüsün Kaynağı Olduğu Düşünülen İlginç Hayvan: Pangolin
