ABD'nin Bireysel Silahlanma Konusunda Emsal Niteliğindeki Siyasi ve Sosyal Vaziyeti
bireysel silahlanma, amerika birleşik devletleri örneğinden iyi dersler çıkarılması gereken bir hadise.
amerika birleşik devletleri’nde her sene 34,000 kişi silahla ölüyor. kişi başına silah ölümleri konusunda hiçbir gelişmiş ülke abd’nin yanına bile yanaşamıyor.
detaya girdiğimizde bunların yaklaşık üçte ikisi intihar, üçte biri suç, bir kısmı kaza vs. haberlerde yer kaplayan mass shooting denilen okul baskınları gibi hadiseler aslında %1 anca. silah tipine geldiğimiz zaman da ölenlerin %80’i tabancayla ölüyor, malum yarı otomatik tüfekle kendini öldürmek daha zor.
peki national rifle association ne ayak?
nra’in (ulusal tüfek derneği) kurulma amacı aslında ilk başta insanların daha iyi nişan almasını sağlamak. sebebi de şu amerikan iç savaşı’nda birlik ordusu bir konfederasyon askerini öldürmek için ortalama 1000 mermi yakıyor. insanlara silah konusunda eğitim verirsek (ki buna güvenlik vs de dahil) harp zamanı işe yarar denmiş.
1960’lardan itibaren işler değişiyor. peki ne oluyor? zencilere eşit haklar veren civil rights act çıkıyor.
ee iyi de zencilerle konunun ne alakası var?
zencilere eşit haklar verilmesi amerikan muhafazakarlarında bir tepki yaratıyor. 1964 cumhuriyetçi parti önseçimlerinde sağcı barry goldwater‘ın ılımlı nelson rockefeller’i yenmesi, richard nixon’ın southern strategy‘si ve siyasete goldwater’ın kampanyasına destek vererek atılan ronald reagan’ın 1976’daki ilk başkanlık denemesiyle amerikan sağı iyice sağa kayıyor.
bu süreçte aşırı derecede siyasallaşan iki grup var
1. beyaz protestan cemaatler (evanjelistler vs)
2. nra
o zamana kadar apolitik takılan nra de sağa kayıyor. paralel bir gelişme olarak amerika’da silah sahipliği de değişiyor.
evet bugün amerika’da her 1000 kişiye 888 silah düşüyor da silah sahibi ev ahalisi nüfusun %30. bu %30’un yarısı yani %15’i 1-2 silaha sahip. silahların yarısı ise bu %30’un %10’una yani nüfusun %3’üne ait.
bu %3’lük grup “evime hırsız girer” korkusuyla silah almıyor. barack obama döneminde silah firmaları rekor satış yaptılar çünkü bu adamlara sürekli “obama sizin silahlarınızı alacak, zencilerden ordu kuracak, sizi de fema kamplarına (amerika’nın afad’ı) atacak, karınızı kızınızı da zencilere siktirecek” propagandası yaptı.
mesela şu anda amerikan silah üreticileri zarar yazıyor, hatta meşhur remington iflas görüşmelerine başladı. niye? çünkü trump varken aynı propagandayı satamıyorsun.
nra’in ya da genel olarak silah lobisinin aslında çok fazla parası yok. ama görece ufak ve dedicated bir kitlesi var. silahlanma konusunda kontrolcü adaylara oy vermiyorlar. silahlanmaya sınırlama getirilsin diyen kitle çok daha büyük ama oy verirken buna bakmıyor ya da az bakıyor.
peki mevcut durum ne ve ne yapılabilir?
aslında “assault weapon” denilen yarı otomatik tüfekler (ar-15 vs) silahlı ölümlerde ufak bir paya sahip. suçlular ve mass shooterlar çoğu zaman birden fazla tabanca kullanıyor. demokratlar bu silahların yasaklanmasını istiyor da genel çerçeveye etkisi çok az olur. ikincisi bu silahları engellemek zor. sebebi de basit normal tabancalar da yarı otomatik. mesela aynı tüfek “plastik”ten yapılırsa yasaklanacak ama tahtadan yapılırsa serbest olacak. keza çok daha ölümcül mermiler atan tabancalar yine serbest olacak.
amerikan sağı okullara metal dedektör konsun ve öğretmenlere silah verilsin diyor. yani her okul havaalanı gibi olsun. bu da çözüm değil. sıkmak isteyen okulun önünde sıkar.
çözüm ne olabilir?
1. geniş ve kapsamlı background check olmadan silah satışı olmayacak. yani sabıkan varsa, psikolojik sorunların varsa, karını çocuğunu dövüyorsan silah alamayacaksın en basitinden. barack obama bu konuda bazı kararnameler yayınladı ama donald trump bunları iptal etti. şu anda mevcut silah yasaları pek çok açığa sahip. mesela bazı eyaletlerde background check tamamlanmasa bile silah alabiliyorsun ya da ikinci el bireysel silah satışlarında denetim yok. mesela ben silah satıcısı değilim, standart vatandaşım..ekşi’de birine güvenlik soruşturması olmadan silah satabiliyorum.
2. silahlara araba muamelesi yapacaksın. her silah kayıtlı olacak, silah sahipleri ehliyet alacak. her 5 senede bir doktordan “silah kullanmak için psikolojik ve fiziksel sorunu yoktur” raporu getirecek.
3. bireylerin sahip olabileceği silah sayısına sınırlama getireceksin. kişi başına 2 tabanca ya da 1 tabanca 1 tüfek. daha fazla silah alacaksan niye almak istiyorsun belirteceksin. hali hazırda 2’den fazla silahı olanlarında silahlarını devlet parasını verip alacak.
4. straw purchase olayına ağır cezalar kesilecek. yani ben güvenlik kontrolünden geçemiyorum, mafyayım. sabıkası temiz birine 20 silah aldırtıyorum. bu engellenecek.
bunlar ilk aklıma gelenler.
Bu içerik de ilginizi çekebilir
