Depresyon ve Şizofreni Tedavisi İçin Kullanılan Elektrik Şoku: Elektrokonvülsif Terapi (EKT)
Nedir bu EKT?
elektrokonvülsif terapi; 1934'te ladislas joseph von meduna, epilepsi ile şizofreninin birbirini antagonize ettiğini gösterip "lan o zaman biz şizofrenili hastaya epileptik nöbet yaşatırsak o iyileşir" mantığından hareket etmesi üzerine yapay nöbet yaratma çabalarının bir meyvesi olarak 1936'da ugo cerletti ve luciano bini tarafından bulunmuş ve uygulanmış bir tedavi yöntemidir.
ekt; ağır depresyonlarda veya şizofrenide, yüksek intihar eğiliminde, antidepresana yanıt alınamazsa veya herhangi bi sağlık sorunu yüzünden ilaç kullanamıyorsa uygulanır.
antidepresan veya psikiyatrik ilaçların etki göstermesi minimum iki veya üç haftayken şok tedavisinin yanıtı bir gün içerisinde görülür. düşünürsek intihar eğilimli ağır depresyon hastası için iki hafta ciddi anlamda riskli olacak kadar uzun bir süre.
EKT nasıl tedavi ediyor?
depresyonda, özellikle noradrenalin ve serotonin olarak adlandırılan nörotransmiterlerin üretiminde, salınımında, geri alım gibi metabolizmalarında bozukluk oluyor. noradrenalin ve serotonin nörotransmitter aralıkta ne kadar kalırsa o kadar mutlu oluyoruz, mesela antidepresan ilaçlar serotoninin geri alındığı reseptörlere yapışıp geri alınmasına engel oluyorlar, aynı şekilde şok tedavisinde, bu döngü düzene giriyor ve duygular, özellikle depresyon kontrol altına alınıyor.
şok tedavisi beyinde bir değişime yol açmıyor, bilgisayarı düğmesinden kapatıp yeniden açmak gibi. beynin yapısı değişmiyor ama hafif ve geri dönüşlü hafıza kayıplarına yol açtığı söyleniyor. yine de hafıza kaybının kritik olduğu durumlarda, mesela bilgisinin hayat kurtarıcı olduğu doktorluk gibi mesleklerin üyelerinde kullanmamak gerektiğini belirtmek gerek.
bunun yanısıra delicesine korkan, ve tersine özellikle tercih eden hastalar var.
EKT nasıl uygulanır?
bir anestezi uzmanı ve bir psikiyatr uygulama esnasında hazır bulunur. işlem yaklaşık 5 dakika sürer. filmlerden edinilen görüntüler canlanıyor insanın aklında. zaten ekt'nin olumsuz çağrışım yapması da bu görüntüler sebebiyledir. birçok filmde ekt "adam ne hallere düştü bak" sahnesi olarak kullanılır. ama aslında ekt ağrılı bir uygulama değildir.
uygulamanın beyin hasarı yaptığına dair bir kanıt yok. beyin ısısında çok az bir artış meydana gelir. beyin dokusuna zarar verecek bir artış değildir bu. bazı bellek kusurları ortaya çıkar. bu da yaklaşık bir yıl içinde ortadan kalkar. uygulamadan hemen önceki kişisel anıların tekrar hatırlanması 6 ay - 1 yıl gibi bir süreye yayılabilir. ilaç yan etkilerine ya da yaşlılığa bağlı unutkanlıklar ise mevcudiyetini devam ettirebilir.
ilaçla tedavi daha da yaygınlaşmakta, ekt'ye olan ihtiyacı azaltmaktadır. fakat hâlâ birçok hasta için tercih edilen bir yöntemdir. çünkü bazen ilaçla tedavi etkisiz kalır ya da yan etkiler sebebiyle ilaçlar istenilen doza çıkartılamaz. hastanın intihar riski bulunabilir. bu gibi durumlarda ekt'nin "hızlı düzeltme" işlevinden yararlanılabilir.
ekt'den sonra hastada bir şaşkınlık hâli bulunur. yine popüler film sahnelerindendir bu da. "aha, adamın ağzına sıçtılar!" duygusunu yaratır bu sahneler. oysaki bu şaşkınlık hali giderek azalan bir yapıdadır. ekt beyne format atmak değildir. modern anestezi teknikleri ve elektrik akımı süresinin kısaltılması yan etkileri biraz daha azaltmıştır.
aklıma gelen iki tane çok iyi filmde birer sahne olarak yer bulmuştur:
(bkz: one flew over the cuckoo's nest)
(bkz: requiem for a dream)
EKT tedavisi uygulanan Ekşi Sözlük yazarları
tedavi üzerinden geçen aylar sonra, ilk adımı atma anlamında çok büyük yararını gördüğümü anladım. tabii ki sadece bu tedavi ile sağlığınıza kavuşamayacaksınız ancak vücudun süreç içindeki ilaç ve telkin tedavilerine hazır hale getirilmesi için yararlı olabilmekte. tabii ki şu an için önerebileceğim insanlar benim gibi ağır manik depresif bir süreci geçiren arkadaşlardır. anestezi uzmanı sizi zaten fazlasıyla yaşayacağınız bu tecrübeden alıkoymakta. hiçbir acı hatırlamıyorum. hatırladığım şeyler sadece odaya girmem ve anestezi aldığım an ve sonra benim için sanki günler sonra yatağımdan uyanıyordum. çok kısa bir süreliğine nerede olduğumu unuttuğumu hatırlıyorum. tabii ki bunun dışında bazıları için birkaç ay sürecek o döneme ait hatıraların adeta silinmesi. ancak merak etmeyin yaşadığınız acı tecrübelerden çok fazla kaçamayacaksınız, hepsi geri gelecek ama artık siz eski adam olmayacaksınız.
7 seans ekt aldım. öncesinde karşıdan karşıya geçerken sağa sola, hatta ışığa bile bakmazken şimdi hayatta hedeflerim var. her tedavinin bir yan etkisi varken bunun hafıza sorunlarına katlanabilirim sanırım. ilaçlarla işe yarıyor mu diye en az 6 ay bekleyip, işe yarasa da üstüne önce fiziksel semptomlarım iyileşeceğinden birkaç kötü girişime daha yeltenme tehlikem varken -ve bir tıpçı olarak bir dahakine kesinlikle ıskalamayacağım aşikarken- varsın hafızam yamulsun. tıpta bu kadar uzun süre kullanılan çok az tedavi yöntemi vardır bu arada. bunun da bir hikmeti vardır herhalde.
Şizofreniyle Mücadele Eden Bir Sözlük Yazarından Tüm Yönleriyle Şizofrenik Rahatsızlık
