Gerçeküstücülük Kimsenin Aklının Ucundan Geçmezken Kitabını Yazmış İsim: Hieronymus Bosch
hieronymus bosch'un(1450-1516) kendisine ait olduğundan emin olunan 30 eser vardır. bunun dışındakilerin taklitçilerin elinden çıkma kopyalar olduğu söylenir. hatta öğrencileri bile, kendi tablolarının altına onun imzasını atarmış. sürrealistler kendisinden bolca feyz almıştır. alacaktır, almalıdır.
dışavurumculuk ve gerçeküstücülük akımlarının, birer terim olarak bile kimsenin aklının kıyıcığından geçmediği bir çağda (seneler senelerce evvel, 400 yıl kadar önce), resimlerinde baştan çıkarma, şeytani ayartmalar, cadıca tezahürler ve sybelvari öngörüler gibi temel izlekler üzerine giden hollandalı ressam. çağdaşı jan van eyck'in yapıtlarını incelerseniz, bosch'un hangi algı kapısını açarak içine daldığına aklınızın ermediği hayal gücünü ve adeta her resminde bir "soytarılıklar karnavalı"na dönüştürdüğü imgesel çeşitliliğini yakalayabilirsiniz. resimlerine, bir anlamda imgesel psikanaliz ya da postkanonik varyasyonlar etiketi yapıştırmak da olası...
hieronymus, fantastik konuları ele almış, 20. yydaki sürrealizm’in öncüsü olmuştur. koyu katolik ve “meryem ana kardeşlik” üyesidir. babası da ressamdır.
yapıtlarında yarı insan-yarı hayvan, düşsel bir takım manzaralar içerisinde verilir. orta çağ dünyasında anlatılan hurafeleri görselleştirir.
katolik çevrede, daha çok ispanya’da alıcısı vardır. madrid’te de birçok yapısı bulunmaktadır.
en bilinen imgeleri göz alabildiğine uzanan uçsuz bucaksız manzaralara gizlenmiş detaylar, günlük yaşamdan alınmış ve bilinçaltından gelen bir yaratıcılıkla kurgulanmış düzenekler, yarı insan yarı hayvan canavarlar (buna ileri görüşlülük de denebilir kanımca), yaratıklar ve şeytanlardır. kimse aslında anlam verememiştir bu akli dengesi bozuk amcamın niye böyle şeyleri resmettiğine ama kendinden sonra gelen yeni yetmeleri de detayları ve simgesel yaklaşımlarıyla derinden etkilemiş, sarsmış, eşekten düşmüşten beter etmiştir. (bkz: helal olsun)
