Gramer Yapısını Öğrenince Hayrete Düşürtecek Bir Dil: Fince

alfabelerinde ı,x,w,c ve z harfleri yoktur ve j sesi mevcut değildir.. hatta türkçenin j ile ilişkisi bu dilde b,f,g harfleri için geçerlidir (yani b harfi de normalde yoktur diyeceğim ama bussi gibi bir kelime mevcut misal. ama bu kelimenin bus'tan geldiği aşikar. yani aslında bu saydığım harfler de orijinalde yok diyebiliriz). alfabenin yarısı yok adamlarda. varsa yoksa sesli harf zaten. öğrenmeye devam ettikçe izlenimlerimi de editleyeceğim.

-kesme işareti kullanmazlar.
-özel isimler büyük harfle başlamaz.
-j harfi y; y harfi ü olarak okunur.
-isim tamlamaları birleşik yazılır ve de bu ortaya uzun ve ilk bakışta okuması uzun kelimeler çıkarır

(örneğin: 

kirja: kitap
kauppa: dükkan
kirjakauppa: kitapçı)

-ä harfi yumuşak a'dır aslında (sol-la-si deki la'da a'nın okunuşu gibi yani). normal a harfi ise 'naber la?'daki a harfi gibidir. fark anlaşılmıştır sanıyorum.

-büyük ünlü uyumu mevcuttur ve ben daha istisnasını görmedim bu konuda. ä,ö,y seslileri ileri; a,o,u seslileri geri ve i ve e seslileri nötr seslilerdir. yani bir kelime zaten yalın haliyle büyük ünlü uyumuna uyuyor. ekler ise getirilirken bu kurala göre istisnasız getiriliyor.

-tamamen ekler üzerine kurulu bir dil. öğrenilmesindeki tek zorluğu da bu yaratıyor. onun dışında gayet kurallı bir grameri var. bir de işte kelime ezberlemek lazım ki bu diğer diller için de geçerli.

-telaffuzda türkler zerre sıkıntı çekmez. istisnasız yazıldığı gibi okunuyor. bu da öğrenimi bence kolaylaştırıyor çünkü tüm dikkat daha önce söylediğim gibi "ekler"e veriliyor.

-kelimelerde cinsiyet olayı yok.

---yardımcı fiil kökü 'ole'dir.

*minä ole-n (i am)
*sinä ole-t (you are)
*hän on (he/she is) *se on (it is)

*me ole-mme (we are)
*te ole-tte (you are)
*he o-vat (they are) (insan için) *ne o-vat (they are) (insan dışı için)

---negatif cümle yapısı:

*mina ole-n ---> mina e-n ole
*sina ole-t ---> sina e-t ole
*hän on ---> hän ei ole

*me ole-mme ---> me e-mme ole
*te ole-tte ---> te e-tte ole
*he o-vat ---> he ei-vät ole

---evet/hayır soruları fiile -ko/-kö ekinin eklenmesiyle yapılır.
*ole-n-ko minä ---> e-n-kö minä ole
*ole-t-ko sinä ---> e-t-kö sinä ole
*on-ko hän ---> ei-kö hän ole

*ole-mme-ko me ---> e-mme-kö me ole
*ole-tte-ko te ---> e-tte-kö te ole
*o-vat-ko he ---> ei-vät-kö he ole

örnek:
*ole-t-ko sinä espanjalainen? (are you spanish?)
*e-tte-kö te ole suomalainen? (aren't you finnish?)

---sahiplik eki -llä/-lla idir.

*min-ulla on
*sin-ulla on
*hän-ellä on

*me-illä on
*te-illä on
*he-illä on

örnek:

*min-ulla on uusi koti. (uusi: yeni , koti: ev)
*heroicfolk-illa ei ole reppu-a. (reppu: sırt çantası) (edit: düzeltme için of dream and drama'ya teşekkürler)
*on-ko sin-ulla reppu? on, min-ulla on reppu.
*on-ko hän-ellä koira? ei, hän-ellä on kissa. (koira: köpek , kissa: kedi)

---ing. 'like' fiili pidä idir. ancak sevdiğim şeyler sonlarına -sta/-stä ekini alır.

*minä pidä-n suome-sta.
*me pidä-mme kahvi-sta. (kahvi: kahve)
*pidä-t-kö sinä kahvi-sta?
*heroicfolk ei pidä tee-stä. (tee: çay)

---aitlik eki -n / -in dir. 

örneğin: heroicfolk-in koti (heroicfolk-un evi). ancak türkçe'de olduğu gibi zamirlerde farklılık vardır. 

*min-un koti-ni (ben-im ev-im)
*sinun koti-si (sen-in ev-in)
*hän-en koti-nsa (o-nun ev-i)
*me-idän koti-mme
*te-idän koti-nne
*he-idän koti-nsa

bugun fince bir kitap okurken bu dilde de ayni bizde oldugu gibi pekistirme oldugunu fark ettim. mesela, "yksin" yalniz demek; "ypöyksin" ise yapayalniz... "ypö" tek basina anlamsiz bir kelime.

örnekleri cogaltmak gerekirse:

typötyhjä: bombos, "thyjä" bos demek.
upouusi: yepyeni. "uusi" yeni demek.
täpötäysi: dopdolu "täysi" dolu