Hayranlıkla İzlediğimiz Bilim Kurgu Interstellar, Aslında Ensest İlişkiyi Konu Ediyor Olabilir mi?

Ön Uyarı: Yazı spoiler içerir.

hollywood’da dikkat edeceğiniz ilk husus dünya bir felaketle karşı karşıya ise muhakkak orada sorunlu bir aile vardır. felaket aileleri birleştirir, interstellar'da ayırıyor sanıyorsanız yanılıyorsunuz, interstellar'ın konusu kara delik değil ensest'tir.

düz hikayede ekinler yok olmaktadır ve medeniyet tarım toplumuna geri dönmüştür. gizli bir üstte çalışan nasa, bir solucan deliği keşfeder, bu deliğin dünya dışı bir medeniyet tarafından insanları kurtarmak üzere açıldığını düşünmektedir. deneyimli nasa pilotu cooper (matthew mcconaughey) aralarında brand (anna hathaway)'nın da bulunduğu bir ekiple “lazarus görevleri “ adı verilen bir uzay operasyonuna katılır. sonunda cooper kara deliğe girer, kızı murph’e formülü iletir. bu sayede yeni bir yaşam alanı kurulup insanlık kurtulur. cooper geri döndüğünde kızı yaşlanmış ölmek üzeredir. film cooper’ın beraber seyahat ettiği brand'i bulmaya gidişi ile biter.

bu tabi düz anlatı, ama asıl anlatıya, filmdeki kuru kafaya gelelim.

filmin başında cooper'ın maceraperest, arzularının peşinden giderken ailesini tehlikeye atan tekinsiz bir baba olduğuna dair ipucu verilir. mutsuz, nevrotik ve aile içi konumunu sorgulayan murph psikolojisi bozulmuş, okulda saldırgan, kavgacı birine dönüşmüştür. babaya yönelik ensest arzu şekilsiz bir hortlak yaratmıştır. bu “ghost” adını verdiği geceleri yatak odasını dikizleyen, uğursuz figür baba’nın ta kendisidir.

diğer felaket filmlerinden farklı olarak interstellar’da yıkım zaten başlamıştır. ekinlerin yok olması, yaşamın tükenmesi açık bir biçimde ensest yasağı’nın delinmesinin yarattığı ölümün metaforik ikamesidir. nolan sinemasının kadrolu süperego temsilcisi michael caine, nolan'ın diğer kahramanlarında olduğu gibi, bu kahramanı da gerçeklik olgusuna çekmeye çalışmakta ve cooper'a da toplumsal yasa’ya uyması için baskı yapmaktadır. kızın ödipal düzeninde libidinal bir arzu nesnesi olarak tekrar dirilen baba'ya, "lazarus görevlerini " yerine getirmesi gerektiğini söyler. cooper’ın önünde tek seçenek vardır: kızın libidinal ekonomisinden tamamen kendini silmesi ( lazarus görevleri ), bunun için de ensest arzusunu bastırması gerekmektedir. aksi takdirde baba ile kızın oluşturacağı ensest birliktelik, ensest yasağı'nın sakıncasına yani “insan ırkının yok olması “ ile sonuçlanacaktır. bu ödipal serüvende aslında cooper, the dark knight serisindeki ödipal saplantılı bruce wayne’nin hikayesinin devamıdır.

cooper’ın oğlunun zaten önemi yoktur, öykü baba ile kızın patolojik ilişkisindedir. hannah arendt’in kötülüğün sıradanlığı kitabında bahsettiği gibi patolojik aşırılıklar insan doğasına içkindir ve yasa ile baskılanamazsa açığa çıkar. murph’un adı tam da ensest’in bu doğasına örtülü bir vurgudur : “ kötü bir şeyin olma ihtimali varsa, olur. “

burada lacan'ın keyf mefhumunu hatırlamamız lazım.

freud'un haz ilkesi kısaca şudur: hazdan feragat et, kendini acıdan koru. çünkü id insanın kural dinlemeyen, doyumsuz aç doğasıdır. aç kalırsanız acı çekersiniz, yemek yersiniz acınız azalır ve haz alırsınız. ancak ne kadar çok yerseniz bu o kadar çok haz alacağınız anlamına gelmez. bir noktadan sonra durmazsanız haz için yemeye devam ederseniz sonunda acı çekerek ölürsünüz. yemezseniz de ölürsünüz, bir noktada durmanız gerekir. normal insanlar doyduktan sonra haz için yemeyi keserler. böylece muayyen bir hazdan feragat edip, kendilerini de muayyen bir acıdan korumuş olurlar. buna haz ilkesi denir, haz ilkesi bir çok yasa'nın (hukuki, kültürel, vicdani vb.) temelidir. ancak yasa'nın varlığı patolojik bireylerde haz ilkesi'nin ötesinde mutlak bir haz olduğuna dair nevrotik bir yanılsamaya sebebiyet verir. madem ki haz ilkesi'nin ötesine geçmek yasaktır, o halde yasa'nın ötesinde gerçekten bir hazzın var olduğunu düşünürler. oysa haz ilkesi'nin ötesi bomboştur, lacan bu haz ilkesi'nin ötesinde var olduğu düşünülen hazza "keyf" adını verir. ve patolojik bireyler (sapıklar, katiller, tecavüzcüler) haz ilkesi'nin ötesinde mutlak bir haz olduğunu düşünüp yasa'yı delerler. mutlak bir hazza erişecekleri sanrısıyla patolojikleşir ve asla durmazlar.

cooper işte ensest yasağı'nı çiğnemeye çalışan ve kızı ile "aynı yaşta birlikte olma" gibi (imkansız) bir fantezi üretmiş patolojik bir babadır.

hikayenin iki düzeyi vardır: ödipal düzey, hikayenin gerçekte bize anlattığı iken, dünya ve uzay yolculuğu onun sadece metaforik uzantısıdır. süperego'nun baskısı sonucu baba’nın ensest arzusunu bastırmaya çalışması, kara deliğe yolculuk olarak bize sunulur. birinci evrede matt damon ile mücadele eder, matt damon id’si vahşi patolojik aşırılığa iten ve ensest’ten cinayet’e kadar bir çok yasa’nın çiğnenmesine sebebiyet veren ölüm dürtüsüdür. bu bölge muazzam bir cansızlık, soğukluğun olduğu yalnız gezegen olarak resmedilmiştir. cooper ölüm dürtüsü ile verdiği mücadeleyi kaybeder. burada ondaki asıl soruna daha çok yaklaşırız. cooper'ın kızına yönelik libidinal bir saplantıya dönüşmüş cinsel arzusu'nun kendisiyle yüzleşmek zorunda kalır. işin dikkat çekici yanı, kara delik kızının yatak odasına açılan bir kapıdır. tam da bu kara deliğe giriş anında hans zimmer’ın o sarsıcı ve dramatik müziği bizi karşılar. çalan bu korkutucu ve gerilim dolu müzik, “ensest arzu”nun gerçek çekirdeğidir. baba bu alanda en müstehcen arzusu ile şeffaf, saydam ve çıplak bir şekilde karşı karşıya kalarak çaresiz kalır. paternal yasa'yı çiğner ve ensest arzularına yenik düşer.

burada dikkat edeceğimiz husus şudur

filmin ne o uzay-mekan ve kara delik görüntüleri ne baba-kızın acıklı diyalogları sizi aldatmasın. ensest çiftin dramatik kurgusu burada baba’nın neden en başta kızına karşı soğuk, çekinceli bir mesafede durduğuna, ve kızın baba’ya dair ensest arzusuna dair müstehcen sırrı içerir: cooper, filmin öyküsünün karanlık sırrını tutan, onun yatak odasını gözetleyen, kızına göz dikmiş, patolojik aşırılıklara sahip tacizci babadır.

baba’nın müstehcen sırrı’nın açığa çıkması ile kızının babaya yönelik o kızgınlığını daha iyi anlayabiliriz. baba ensest arzusunu bastıramamış, nihaide, onu taciz ederek birlikte patolojik bir çift oluşturmuşlardır. ikisinin de en büyük fantezisi "aynı yaşta buluşabilmek"tir. ensest yasağı'nı aşarak mutlak bir haz peşinde koşan patolojik bir baba-kız'ın statüsüne sahiptirler. ve baba kız değil romantik bir çifttirler.

filmin en sarsıcı anı diğer tüm filmlerden farklı olarak freud sakalı ile psikolog olarak resmedilen michael caine'ın ensestin nihai sonucunun ölüm olduğunu, ensest'i dylan thomas'ın mısraları ile tekzip ettiği andır:

do not go gentle into that good night (gitme o güzel geceye tatlılıkla)
( hangi geceye olduğunu buraya yazmak istemiyorum. )

cooper ile murph’ün baba-kız bir ensest çift oluşturma fantezileri, filmin tekinsiz, tedirgin anı olarak imkansızlaştırılmıştır. baba ile ensest birlikteliğin sonucunun ölüm olduğunu, ensestin patolojik bir vaka olduğunu kabul eden murph, kendine yeni bir sembolik düzen, bir aile inşa eder. murph’ın libidinal ekonomisinde silinen tacizci baba, artık bir nefret nesnesine dönüşmüştür.

baba’nın dönüşü ile ölüm döşeğinde murph’un yaptığı konuşma hayli dikkat çekicidir. baba ile kız arasında muazzam ve hayli rahatsız edici bir mesafe vardır. murph, baba'sı ile çok kısa bir konuşma yapar. murph'ün ailesi bu müstehcen sırrı biliyor gibi cooper'a hayli soğuk ve tavırlıdırlar. murph babasına artık kendi çocukları olduğunu ( ? ) vurgular. hiçbir amacı kalmayan cooper ne yapması gerektiği sorar. kendisine yönelik cinsel saplantıyı artık terk etmesini, brand’in peşinden gitmesini, onunla normal bir ilişki yaşaması gerektiği yanıtını alır. tuhaf olan cooper ile brand'in gemide hiç cinsel olarak yakınlaşmaması ve kızın da bunu biliyor gibi "artık" onunla ilişki kurabileceğini söylemesidir. cooper suçlu birisi gibi kızını göz yaşları ile terk eder. bu konuşmada hem cooper hem de murph, ensest bir çift olduklarını açıkça bize itiraf etmektedir.

Murph ile Cooper'ın Hastahane Sahnesi

hollywood neden ensest'i kullanır ?

toplumsal olaylar aile dramları üzerinden anlatılır. bunu yaparken de libidinal ekonomi ile kapitalist ekonominin sinsice yerleri değiştirilir. ensest yasağının delinmesinin felakete yol açacağı vurgusu ile sınır ötesi sömürgeciliğe, ekonomik istismara muazzam bir libidinal yatırım yapılır. zaten filmin sonunda brand'in bir gezegeni kolonileştirmesi ve cooper'ın ona katılmak üzere yola çıkması ile interstellar biter.

bir de böyle izleyin, cooper tacizci ensest baba, murph cinsel istismara uğrayan kız. aralarındaki diyalogları, baba’nın tacizlerini, banyo’dan çıkan kızının yatak odasını izlemesi vb. bir çok sahne açıklık kazanacaktır.