Her İnsanın Özel Yetenek Alanlarına Göre Zekasını Kendine Has Kullanması Biçimi: Çoklu Zeka Kuramı

Çoklu zeka kuramı, zekanın tek fakat kendi içinde çok yönlü olduğunu savunur. Psikolog Howard Gardner'ın insan zekasını sekize ayırarak değerlendirdiği zeka kuramını inceliyoruz.

iStock.com

bu kuramın kurucusu howard gardner, zekayı "içinde yaşanılan toplumda faydalı bir şeyler yapabilme kapasitesi; her insanda kendine özgü bulunan yetenek ve beceriler bütünü" olarak tanımlamıştır.

bu kuram, insanı zeki kılan farklı özellikler ve yetenekleri olduğunu kabul eder. bu yeteneklerin sonucunda farklı ürünler ortaya çıkabildiğini ve problemlere değişik çözüm yolları getirilebileceğini iddia eder. bu yüzden, eğitim süresince insanların bu farklı zeka boyutlarını keşfetmeleri ve onları geliştirmeleri sağlanmalıdır. bu kuramın tv dizilerindeki karşılığı heroes tv dizisidir. heroes dizisindeki her karakterin kendisine özgü bir yeteneği vardır.

theory of everything

çoklu zeka kuramı 8 alt kategoriye ayrılır.

1. linguistic intelligence(dilsel zeka): yazar, şair, gazeteci, konuşmacı vs.

2. logical-mathematical intelligence(mantıksal-matematiksel zeka): bilimadamı, mühendis, muhasebeci, programlamacı vs.

3. spatial-visual intelligence(uzaysal-görsel zeka): denizci, pilot, heykeltıraş, mimar, ressam vs.

4. bodily-kinesthetic intelligence(bedensel-kinestetik zeka): atlet, dansçı, zanaatkar, cerrah vs.

5. musical intelligence(müziksel zeka): besteci, müzisyen, şarkıcı, orkestra şefi, müzik aleti yapımcısı vs.

6. interpersonal intelligence(sosyal-dışa dönük- zeka): öğretmen, aktör, sosyolog, politikacı vs.

7. intrapersonal intelligence(içsel-benlik- zeka): psikolog, teolog, filozof vs.

8. naturalistic intelligence(doğacı zeka) : çiftçi, botanikçi, biyolog, avcı, bahçıvan, peyzaj mimarı vs.

bireyde bu zekalardan biri veya birkaçı öne çıkmış, bir kısmı da belli oranlarda bulunmakta olabilir, herkese sen şusun sen busun, müzikten anlıyorsan matematik problemi çözemezsin gibi yaklaşımlarda bulunmak abestir. her kişide bu zekaların her biri az çok vardır, önemli olan kişinin kendi özelliklerini keşfetmesi ve istediği/başarılı olabileceği(her ikisi de önemli ve ikisi de birbirini etkiler/direct corelation) alanlarda çalışması önemlidir.

hayat bir yarış değildir, birey çoğunluğun yaptığı şeyi yapmak zorunda değildir. dolayısıyla herkes mühendis olmak zorunda değildir bilakis herkes üniversite okumak zorunda dahi değildir. insanın kendisini keşfetmesi 3 üniversite bitirmekten yeğdir. unutmayın ki nice akıllı, zeki mühendisler yaptıkları işten dolayı mutsuzdurlar. dolayısıyla ideal meslek, ideal insan tipi ancak toplumsal bilinçaltında varolan düşüncelerdir, ideal meslek kişiye en çok uyan ve yapmaktan en çok zevk aldığı meslketir. tekrar ediyorum, hayat bir yarış değildir, ulaşılması gereken yerler yoktur; önemli olan içsel huzur, mutluluk ve tatmindir(bunu da hedonizmle karıştırmayınız lütfen, hayatla ve kendinizle barışık olmak asıl erdemdir diyorum).

iwillshowyouwhatitmeans

1. dilsel zeka

dilsel zeka, anadil veya başka bir dili kullanma kapasitesi ve düşüncelerini başkalarının anlayabileceği şekilde ifade edebilme yeteneğidir. gardner’e göre, dilsel zekanın dört ana elemanı vardır. bunlar ses bilgisi, söz dizimi, anlam ve pragmatiktir.

anadil veya başka bir dili kullanabilme yeteneğidir. gardner'e göre bu zeka kendi içinde dörde ayrılır.

ses bilgisi: kelimelerin seslerini bilme.

söz dizimi: dilin yapısıyla, dil bilgisiyle ilgilidir.

anlam: kelimelerin anlamlarını bilmektir. ve bu anlamlar dahilinde insanlarla iletişim kurabilme yeteneği.

pragmatik: dilin kullanımıdır. etkin bir şekilde iletişim kurmak ya da kendini bir şekilde ifade etmektir.

2. mantıksal-matematiksel zeka

neden-sonuç ilişkisi kurabilme temeli üzerine kurulu zeka tipidir. bir konu hakkında düşünme, yeri geldiğinde bir problemi çözme, nedensellik ilişkisi kurma ve nedensellik ilişkileri kavrama bu zeka işlevinin başlıca işlevleri arasındadır. gerektiğinde tahmin yapmak, eleştirel düşünmek, sıralama yapmak, kategorize etmek bu zeka tipine girer.

3. görsel-uzaysal zeka

1) nesneleri doğru kavramak

2) bir nesneyi uzayda hareket ediyor gibi hayal ederek ya da başka birinin perspektifinden resimleyerek yönlendirmek

3) birinin algılarını iki ya da üç boyutlu somut örnekler halinde transfer etmek

bu zeka tipi görsel olarak adlandırıldığı için daha çok sanatçılara has olduğu düşünülse de bu eksik bir açıklama olur. bu zeka tipi asıl olarak zihinde resimler, görüntüler yaratma yeteneğini ifade etmektedir. bu zeka tipi nesnelerin yerleşimi ve aralarındaki ilişkiyle de ilgilenir. yani bir nesnenin diğeriyle ilişkili olması öğrenmenin görsel-uzamsal şeklinin uzamsal tarafını oluşturan çekirdeğidir.

4. müziksel-ritmik zeka

bu zeka tipi diğerlerine kıyasla ilk önce gelişen zeka tipidir. nedeni ise çok basit. bunu sadece müzik ile sınırlamamalı. anne karnındayken bile çevremizi saran bir ses duvarı vardır. nörolojik olarak beynimiz ilk olarak sesle tanıştığı için ilk gelişen zeka tipinin bu olması çok da şaşırtıcı olmuyor.

5. bedensel-kinestetik zeka

bedeni anlama ve bunu başarılı biçimde kullanma yeteneğidir. çocukların yürümeye başlaması, basit fiziki davranışlar kazanabilme becerimiz, yüz ifademiz, duruşumuz ve diğer bir deyişle 'beden dili' diyebileceğimiz her şey buna girer.

6. sosyal (dışa dönük) zeka

insanların kişiliklerini ve karakterlerini değerlendirebilme yeteneğidir. insanların kişiliklerini analiz etmekten ibaret bu zeka tipi için genellikle insanlarla ilgili olmak, ortak çalışmalarda bulunmak gibi özelliklerden oluşur. bu zeka yönü ön plana çıkan kişilerin liderlik vasıfları, sosyallik dereceleri, insan ilişkileri ve empati duyguları daha güçlü olur.

7. içsel (benlik) zeka

gardner bu zeka tipini 3'e ayırarak değerlendirmiş:

1) kişinin kendi iç dünyasının ve sahip olduğu kaynakların farkında olmak.

2) düşünce ve duyguları ayırt etmek.

3) bütün bunları davranışları anlama ve yönlendirme amacıyla kullanmak.

bu zeka yönü yüksek kişilerde bağımsız çalışma, kendi kendini motive etme, duygusal anlamda daha güçlü olma gibi yönler ön plana çıkar. kişi kendini tanır ve kendisi hakkında bilgi ve anlayış ile çevresi ile uyumlu davranışlar sergilemesi yeteneğidir.