İnsanın Kendine Has Vasıflarını Başka Varlıklara da Yüklemesi: Antropomorfizm
insan şekilcilik olarak da bilinen antropomorfizm, insan şeklinin ya da özelliklerinin insan olmayan objelere/hayvanlara yakıştırılması demek. şirket logolarındaki ya da çizgi filmlerdeki hayvanlar güzel örneklerdir... çoğu iki ayak üstünde durur, gülümser, konuşur falan.
dikkat ediniz, köpekleri ya da kedileri sevimli bulan bir şahıs, bu hayvanların yüzlerindeki "ifade"leri, davranışlarını falan insan mimikleri/davranışlarıyla benzeştirmekte ve bu yüzden durumdan keyif almaktadır... ve yine dikkat ediniz, hiçbir şekilde kendimizle benzeştiremediğimiz yaratıklardan, misal böceklerden (suratları bile yoktur bu yaratıkların) lüzumsuz yere nefret ederiz.
insanın temel yanılgılarından birisidir. sıklıkla bu tuzağa düşeriz. en basitinden sinek öldürme hususunda yaşanır bu. sineğin bir yere konmasını bekleyip tepesine gazete indirerek öldürmek isteriz. tipik bir antropomorfist bir eylemdir bu. sineğin gözleri kafasının üzerindedir. ama bizler insandan yola çıkarak sineği düşündüğümüz için, onun da gözlerinin bizimkiler gibi önde olduğunu sanırız. sonuç itibariyle bu eylemde başarı oranı düşüktür. çünkü sinek uçar. insan bilimcilik değil, insan biçimciliktir doğrusu.
bunun mantık bakımından bir hata olarak görülmesinin nedeniyse bir şey hakkında özellikle yargılayıcı önermeler sunarken insan olma kıskacında kalarak düşünmenin objektif yargılama yetisinin üstünü örtüp onu ötelemesidir.
“köpeğim witty onun boynunu okşadığımda çok mutlu oluyor”, “tanrı nikâhsız sevişenlere kızar”, “katil balinalar mutlak bir sabırla avlarını köşeye sıkıştırmaktalar” gibi cümleler antropomorfik cümlelerdir ve mutlu olmak, kızmak, sabretmek gibi fiil ve oluşlar insana ait özellikler, daha doğrusu insanın kendi hormonal ve nörolojik değişimlerine taktığı adlardır. insan olmayan başka şeylerden bahsederken bunları kullanmak yersizdir; çünkü insanların birbirlerine anlatmak istedikleri şeyleri betimlerken kullandıkları -hemen hemen- ortak bir dil (insan dili) vardır ve öteki şeyler bu dilin dışında kalır ve onların dünyayla, insanlarla ve birbirleriyle olan iletişimleri insandan farklıdır -veya hiç yoktur.
Köpeklerin Ölmesine Böceklerinkinden Daha Çok Üzülmemizi Açıklayan Kavram: Türcülük
