İzlendiğinde Aydınlanma Yaşatacak Belgesel Sinema Önerileri
evet; sinema filmleri ve belgeseller hakkında listeler paylaşıldığında yazarlar tarafından ilgi ile karşılandığını gördüğüm için ben de sizin için güzel bir liste hazırlamak istedim. daha öncesinde yazılan ve benim de favorilediğim bazı entariler oldu; zaten beni gaza getiren de bu arkadaşların emekleri olmuştu. önce bu arkadaşların emeklerini şuraya bir koyayım ki görmeyen varsa görsün:
*one ring to rule them all (bkz: #54688697),
*immanuelkantinsaygidegerbiryakiini (bkz: #54459498) ve geçen gün debe'ye giren (bkz:#54934986),
*in the cage (bkz: #54395451)
ben daha farklı bir şey yapmak istiyorum ve öğrenildiğinde ufku 2 katına çıkaran şeyler başlığına çok yakışacak, izlediğinizde harbiden ufkunuzu genişletecek, fikirlerinizi-düşünceleriniz değiştirme gücü olan, hayata bakış açınızı yenileyebilecek, pencerenizi genişletebilecek belgesel sinema örneklerini koyacağım. hepsini tek tek kendim izledim ve sizinle paylaşayım dedim. umarım beğenir ve özellikle de açıp izlersiniz.
1. citizenfour
ilk olarak citizenfour'u seçmeyi tercih ettim çünkü aralarında en yakın olanı ve en başarılısı bu belgesel. 2015 akademi ödüllerinde en iyi belgesel ödülünü almayı başardı. nsa'da çalışan
edward snowden'ın gördüklerinden dolayı işten kaçması; kaçarken de çaldığı belgeleriglenn greenwald ve laura poitras adlı 2 gazeteciye aktarmasını anlatıyor belgesel. edward'ın dediklerine göre amerika 11 eylül olaylarından sonra
prism adlı bir teknoloji ile insanların izni olmadan insanları takip etmeye başlamış. hatta bunu abartıp insanların özel hayatlarına bile karışıp onlar hakkında bilgi toplamaya başlamış.
*film maalesef internette yok ama torrentte bulabilirsiniz*
fragman: link
2. hot girls wanted / ateşli kız aranıyor
porno sektörüne büyük ihtimal hiç bu kadar yakından bakmamışınızdır. içinde gerçek pornocuların olduğu, onların hayatlarının anlatıldığı; ne kadar kazandıklarına, nasıl yaşadıklarına, çekimlerin nasıl yapıldığına dair her türlü bilginin 'hiçbir kurmaca olmadan' gösterildiği bir belgesel. porno izleyeniniz varsa -tabii ki izliyorsunuz- büyük ihtimal bazı kızları tanıyacaksınız. bu belgesel sonrası porno sektörüne bakış açınız değişebilir; değişecektir ve porno sektörü hakkında soru işaretlerinize büyük ihtimal cevap bulmuş olacaksınız.
belgesel linki: link
hala izlemeyen varsa ekran başına alalım. 3 seri olan zeitgeist'ın bu ilk filminde din, para sistemi ve 11 eylül üzerine aşırı iddialı bilgiler var. izledikten sonra din konusunda fikirleriniz değişebilir, ekonomi hakkında düşünceleriniz pekişebilir ve 11 eylül hakkında hala şüpheleriniz varsa kalkabilir.
youtube linki: link
serinin ikinci belgeseli olan addendum gene iddialı konulara değiniyor: para sistemine bir daha giren belgesel bu seferde dünyayı nasıl yok ettiğimizi ve esasında ne kadar yanlış şehirleştiğimizi anlatıyor. bir taraftan da
venüs projesi adında dünya kaynaklarını yok etmeden nasıl kullanmamız gerektiğini anlatan bir proje sunuyorlar. aranızda mühendisler varsa, büyük ihtimal bu belgeselde anlatılanlar ilginizi fazlasıyla çekecektir.youtube linki: link
serinin üçüncü filmi olan belgesel diğer 2 belgesele nazaran daha iddialı. doğum ve çocuk gelişimi ile başlayan belgesel, toplumdaki sorunların anne karnından başladığını anlatıyor ardından parasal sisteme tekrar girip, yepyeni bir dünya keşfetsek o dünyada nasıl şehirleşmemiz gerektiğini anlatıyor. gene mühendislerin ve bu sefer de psikoloji uzmanlarının epey ilgisini çekebilecek fikirler dolu belgesel. izlediğinizde şehir sistemi üzerine büyük ihtimal bol bol arkadaşlarınızla tartışacaksınız.
youtube linki: link
6. the act of killing / öldürme eylemi
bu belgeselde: zamanında endonezya'da yapılan komünist katliamına değiniyorlar. kamerasını alan
joshua oppenheimerendonezya'ya gidiyor ve orada bu katliamları yapan kişiler ile görüşüyor. belgesel büyük ihtimal tüylerinizi ürpertecektir çünkü bu katliamları yapan kişiler gram pişmanlık duymuyor ve yaptıklarını da ballandıra ballandıra, hatta canlandırarak anlatıyorlar. oscar öncesi bafta'da en iyi belgesel seçilen bu başyapıt, ölüm ve öldürmek hakkındaki bütün fikirleriniz baştan aşağı değiştirebilir.
belgesel linki: link(türkçe dublaj)
youtube linki: link(ingilizce, altyazı yok)
7. ınside job / iç işler
bu belgesellerden birini izleyeyim derseniz ilk seçiminiz
inside job olmalıdır. hani bizi sözde teğet geçen 2009 ekonomik krizinin nasıl çıktığını, 2009'a kadar ki sürecin nasıl ilerlediğini bizzat belgeler ve kişiler ile anlatan bu belgeselde seslendirmeyi matt damon yapıyor. izlediğinizde benim gibi büyük ihtimal sizlerde küfür edeceksiniz çünkü birilerinin sefası yüzünden -maalesef- bütün dünya krize sürükleniyor. koskoca ülkeyi ve onla beraber bütün dünyayı krize sürükleyenleri görmek, nasıl yaptıklarını öğrenmek istiyorsanız, buyrun ekran başına.belgesel linki: link
8. the square a.k.a. al midan / meydan
eminim ki izlediğinizde belgesel ile muhteşem bir empati kuracaksınız çünkü bu belgeselde yaşananları biz de yaşadık. mısır direnişini anlatan belgesel bizzat direnişin içinden görüntüler ve kişileri içeriyor. direnişin nasıl başladığını, nasıl kandırıldıklarını, nasıl devlet tarafından öldürüldüklerini ve el-sisi'nin darbesine kadar olan sürece tanıklık ediyorsunuz.
gezi direnişinde yer alanlarınız varsa, izlerken duygulanmanız muhtemeldir.*maalesef altyazılı linki hiçbir yerde bulamadım, torrentte var, izleyebilirsiniz*
youtube linki: link(altyazı yok)
9. bowling for columbine / benim cici silahım
michael moore; amerika'nın en önemli belgesel sinemacılarından biridir. sorun olduğunu düşündüğü her şeye burnunu sokar, gerçekleri bütün çıplaklığı ve belgeleri ile ortaya koyar. 2002 yılında yaptığı bu belgesel amerika'daki bireysel silahlanmanın korkunç yüzünü ortaya koyuyor. amerika'da bireysel silahlanmanın oranlarını, bunun hakkındaki düşünceleri ve bu oranlara paralel ölüm istatistikleri üzerine düşen moore neden kanada'da silahla ölüm azken amerika'da çok sorusu üzerine odaklanıyor. keza belgesel sırasında gerçekleştirdiği bazı başarılar da takdire şayan. bireysel silahlanmanın çok olduğu ve bilinçsiz kullanıldığı ülkemizde böyle bir belgesele bence göz atmalısınız.
--- spoiler ---
belgeselden komik bir bölüm:
satıcı: evin aşağısına da bir güvenlik odası yaptık. kapı oldukça sağlam. böylece saldırgana engel çıkarmış olduk.
moore: baltayla kırılabilir mi?
satıcı: evet, balta ile kırılabilir.
--- spoiler ---
belgesel linki: link
youtube linki: link(altyazı yok)
10. fahrenheit 9/11
michael moore'un bir diğer belgeseli, 11 eylül olaylarını ve 11 eylül olaylarının baş kahramanlarını anlatan başyapıtı. ülkemizde böyle bir çalışma yapılsa büyük ihtimal ya öldürülürdü ya da kendini hapishanede bulurdu. bizzat belgeleri ile olayların nasıl geliştiğini, amerika'nın olayların ne kadar içinde olduğunu anlatıyor moore. zeitgeist öncesi yapılmış en çarpıcı 11 eylül belgeselidir.belgesel linki: link
michael moore'un ses getiren en önemli belgesellerinden bir diğeri. bu sefer de sağlık sistemi ve gene silahlanma üzerine giden moore, sağlık sistemindeki sorunları öyle bir ortaya koyuyor ki izlediğinizde birazcık canınız sıkılacaktır, eminim.youtube linki: link(türkçe dublaj)
komedi yönetmeni tom shadyac 'in geçirdiği bir kaza sonrası hayatın anlamanını araştırmaya kalkması ve ortaya çıkan muhteşem bir belgesel. shadyac, kalbin işlevi, evrimin ne kadar yanlış anlaşıldığı, enerji ve sevginin gücü üzerine muhteşem bir belgesel hazırlamış. vakti zamanında bu belgeselden etkilenip ben de buraya gelip yazmıştım fakat o gün bana laf sokan arkadaş debe'ye girmişti: (bkz:#53979175)
*maalesef filmin altyazılı bir videosunu bulamadım ama belgesel torrentte var*
fragman: link
13. super size me / şişir beni
fast food severlerin ilgisini çekebilecek epey etkileyici ama bir o kadar da tehlikeli belgesel.
morgan spurlock, amerika'daki obezite üzerine odaklanıyor ve fast food gerçekten de zararlı mı sorusuna ilginç bir deney ile cevap vermeye çalışıyor: tam bir ay boyuncamcdonalds'dan yiyecek ve mcdonalds menüsünde yer almayan her şeyden uzak duracak. 1 boyunca hergün günde 3 öğün mcdonalds yenirse ne olacağını doktor ekibi ile bize kanıtlamaya çalışıyor. sonuçtan çok süreç ve obezite hakkında araştırmalar epey ilginizi çekebilir.
youtube linki: link(türkçe dublaj)
14. history of the world in 2 hours
dünya tarihini araştırmak isteyenler ama vakti olmayanlar için birebir belgesel. bütün dünya tarihini -evrim dahil- 2 saatte anlatabileceklerini iddia ediyorlar ve anlatıyorlar da. 2 saatte her şeyi öğrenmek istiyorum diyenler, buyrun ekrana.
*maalesef hiçbir site bu belgeseli paylaşmamış; fakat torrent'te var"
youtube linki: link(altyazı yok)
15. no land's song / ülkesiz şarkılar
şarkı söylemek kime zarar verebilir ki? 1970 iran devriminden sonra kadınların ulu orta şarkı söylemeleri yasaklanır.
sara najafi ise bu kuralı delmek istiyor ve bu kuralı delme sürecini belgesel yapıyor. tabii belgeselin tamamlanması yıllar sürüyor. sara najafi, iran'dan ve fransa'dan gelen şarkıcılar ile iran'da konser vermek ister fakat devlet buna bir türlü izin vermez. kadın, mahrem, din ve şarkı üzerine enteresan bilgilerin yer aldığı muhteşem bir mücadeleye tanık olmak istiyorsanız, buyrun ekrana.*belgesel epey yeni olduğu için hiçbir yerde yok maalesef fakat aklınızda bulunsun*
teaser: link
16. benim çocuğum
lgbti hakkında fikirleriniz nedir bilmiyorum ama fikirlerinizin biraz da olsa değişmesini istiyorsanızbenim çocuğum tam size göre bir belgesel. bizzat ailelerin ağzından çocuklarının küçüklüklerini, değişimlerini ve bunu nasıl kabul edip-edemediklerini, destekleme çabalarını izleyebilirsiniz. içindeki aileleri dinledikten sonra fikirlerinizde değişiklik olması muhtemeldir; ben izledikten sonra değişti çünkü.
*maalesef internete koymamışlar. resmi sitelerini koyuyorum, ulaşmak isteyen e-mail atabilir*
site: link
17. this film is not yet rated
amerikan sansür sektörünün nasıl işlediğini biliyor musunuz? filmlerin başında pg ya da pg-13 gibi simgelerin ne demek olduğunu hiç merak ettiniz mi? işte bu belgeselde amerika'da filmlerin nasıl sansür kurulundan geçtiğini ve sansür kurulunun kimlerden oluştuğunu öğreneceksiniz. evet, bu belgesel öncesi sansür kurulunun kimlerden oluştuğu bilinmiyordu çünkü kişiler devlet tarafından 'baskı altında kalmamaları için' saklanıyordu.
belgesel linki: link
18. the true cost
özellikle tekstil sektöründeki arkadaşların ilgisini epey çekecek bir belgesel. tekstil sektörünün nasıl işlediğini ve bu sektörün
bangladeş insanlarını ne kadar etkilediğini görün. onlarca lira verdiğimiz eşyaların ne zor koşullarda yapıldığını, yapanların ne kadar ucuza çalıştırıldığını ve haklarının nasıl da sömürüldüğünü izleyin. tekstil sektörünün esasında da hiç güzel bir sektör olmadığına şahit olabilirsiniz.*belgesel maalesef internette yok ama torrentte var, isteyen indirebilir*
fragman: link
19. earthlings / dünyalılar
yemek yerken izlememeniz gereken bir belgesel. hatta hayvanların kılına zarar gelmesine dayanamayan, midesi sağlam olmayan bütün herkesin uzak durması gerek. çünkü bu çalışma: hayvanların nasıl hor görüldüğü, mezbahalarda onlara nasıl davranıldığı ve sokak hayvanlarına karşı geliştirilen politikalar üzerine çok ama çok çarpıcı görüntüler içeriyor. midesi sağlam ben bile kimi sahneleri ileri sarmak zorunda kaldım. gerçekten de hayvanların cehenneminin biz olduğunu kanıtlayan bu muhteşem belgeselin seslendirmesini joaquin phoenix yapıyor.
youtube linki: link
20. life in a day / dünyada bir gün
youtube 'un ve nat geo'nun ortak hazırladığı 24 temmuz 2010 günü bütün dünyadan topanlanan videoların birleştirilmesi ile yapılmış muhteşem ötesi bir belgesel. siz bunları okurken dünyada binlerce şeyin gerçekleştiğini kanıtlayan belgesel: dünyada yalnız olmadığımızı ve kimsenin aynı olmadığını suratımıza harika bir şekilde vuruyor. 24 temmuz 2010 günü bütün dünyaya misafir olmak istiyorsanız tam size göre bir belgesel.youtube linki: link(bütün diller var ama türkçe maalesef yok)
belgesel linki: link
21. the salt of the earth / toprağın tuzu
izlerken sıkılabileceğiniz ama içinde yer alan fotoğrafların ve şahit olunan olayların sizi etkilemesi muhtemel bir belgesel. ünlü fotoğrafçı
sebastiao salgado'nun fotoğraflarından ve hayatından yola çıkarak yapılan belgeselde gerçekten de çarpıcı görüntüler var. salgado; soykırımlara, açlıktan ölen kabilelere ve fakirlik içinde yüzen toplumlara tek tek uğrayıp onlarla beraber yaşamış onları fotoğraflamış.belgesel linki: link
22. downloaded
download patlamasının nasıl başladığını, nasıl geliştiğini, öncülerini ve
napster'ın sahiplerinin bizzat görüşlerini paylaştığı ilginç bir belgesel. özellikle 90'lar neslinin epey ilgisini çekebilir. çünkü benim de içinde olduğum 90'lar nesli bu download dünyasının ortasında büyüdü. limewire'ları bearshare'ları hepimiz kullandık. bu devrimin nasıl geliştiğini ayrıntıları ile anlatıyorlar.*maalesef türkçe altyazılı paylaşımı yok ama torrentte bulabilirsiniz*
youtube linki: link(altyazı yok)
not 1: bu yazıyı kendi web sitem için hazırlamayı düşünüyordum ama en başta buraya yazmaya karar verdim. zaten site için olanı hala bitirmedim. format farklılıkları sebebiyle oradakini daha detaylı yapacağım. linki yazıyı bitirdiğimde koyacağım. link geldi: ufkunuzu 2 katına çıkaracak belgeseller
not 2: linklerini verdiğim siteler ile bağım yoktur. sadece türkçe altyazı ile izleyebileceğiniz ilk siteyi direkt olarak link diye koydum. reklam falan yapmıyorum; keza ben torrentçiyimdir ama buraya torrent linki koymayayım dedim. elgese
