Karaköy'ün Meşhur Kamondo Merdivenleri'nin İlginç Hikayesi

merdiven voyvoda caddesi’yle banker sokağı’nı birleştirir.1850’li yıllarda bölgenin en önemli banker ailelerinden biri olan kamondo ailesinden abraham salomon kamondo adına yaptırılmıştır.

2012 yılında james bond’un skyfall filminin çekimleri için geldiği istanbul’da bond’un dublörü robbie madison’un ilgisini çeken ve üzerinde motoruyla birkaç akrobatik hareket yaptığı kamondo merdivenleri, aslında bir dedenin torunlarına olan sevgisinden dolayı yaptırılmış.
kamondo,avusturya lisesi’nde okuyan torunlarının yokuşu rahat çıkmaları için merdivenleri yaptırmıştır. bu merdivenlerin aynı zamanda o dönemde yaşayan levantenlerin, galata’daki iş yerlerinden, pera tarafında olan evlerine gitmelerinin kolaylaştırılması amacı da güdülmüş. sultan abdülaziz döneminde zorlu yokuşu çıkan insanları rahatlatmak için tünel açılsa da bu, merdivenlerin icra ettiği fonksiyondan çok uzak kalmış.

kamondo ailesi ise osmanlı tarihi'nde önemli bir yere sahiptir.

istanbul’un, modernleşmesinde çok önemli katkıları olan bir aile olan kamondo ailesi ispanya’daki engizisyondan kaçarak ilk önce venedik’e, ardından istanbul’a gelmiş, ve sonra paris’e yerleşmiş son fertleri ıı. dünya savaşı sırasında nazi toplama kampları’nda yok edilmişlerdir. doğu’nun rothschild ailesi diye anılan ailenin önemli ferdi abraham salomon de kamondo istanbul doğumludur.babası ortaköy cemaat yöneticilerindendi.kamondo ailesi kırım savaşı'nda osmanlı'yı maddi olarak destekledi.abraham osmanlı'da mülk edinme hakkı verilen ilk yabancı uyruklu kişi oldu.ayrıca modernleşmenin kent içi yaşamdaki öncülerinden biri olmuştur. modern bankacılığın kurucularından biri olmasının yanı sıra istanbul’da ilk belediyenin kuruluşunda, kentsel altyapının modernleşmesinde, yeni ve modern eğitimkurumlarının oluşumunda rol almış, önemli şehircilik, mimarlık ve kültür yatırımlarına da öncülük etmiştir. istanbul’un 19.yy’da avrupa kentleri ile paylaştığı değerlerin ve kurumların oluşmasında ailenin ve abraham–salomon de kamondo’nun bir sosyal girişimci olarak büyük bir payı vardır.

zaman içinde torunları abraham behor ve nisim büyükbabalarının bankasına katıldılar ve bir süre sonra abraham behor bankanın başına geçti. 1863 yılında kurulan osmanlı bankasına rakip olarak, kamondolar diğer bazı galata bankerleriyle birleşerek "osmanlı imparatorluğu şirket-i umumiyesi"ni kurdular.

avrupa'daki gelişmeleri yakından izleyen abraham salomon de kamondo, istanbul'daki yahudi cemaatinin osmanlının yönetim dili olan türkçeyi ve ticaret dili olan fransızcayı öğrenerek dışa açılabilmesi için, ibranicenin yanısıra, bu dillerin de okutulduğu bir okul açtı. oysa o güne dek yahudi okullarında sadece ibranice ve espanyol dili okutuluyordu. bu reform girişimi, yahudi sefarad cemaatinin tutucu kanadı tarafından büyük tepkiyle karşılandı ve "franko'lar" olarak anılan bir grubun 1865 yılında sefarad cemaatinden ayrılmasına ve pera'da italyanların himayesi altına girmesine yol açtı. 1867'de venedik'in italyan birliği'ne dahil olmasıyla, kamondolar da avusturya uyruğundan ayrılarak italyan uyruğuna geçti.

bu arada babıali giderek dış borçlanmaya ağırlık vermeye ve yurtiçindeki finans kurumlarını gözardı etmeye başlamıştı. bankanın dışa açılması gerektiğini gören kamondo kardeşler paris'e yerleşmeye karar verdi, ama bankalarının merkezi gene de galata'da kaldı. abraham salomon kamondo, paris'e yerleşmesinden kısa süre sonra 1873 yılında 93 yaşında öldü. naaşı istanbul'a getirildi ve saray bandosu eşliğinde görkemli bir törenle hasköy'deki yahudi mezarlığında inşa ettirdiği anıtmezarda toprağa verildi.ölümü bankerler arasında krize sebep oldu.galata ve karaköy esnafı öldüğü gün yas ilan ederek dükkanlarını kapattı.

19. yüzyılın sonlarına gelindiğinde, kamondo ailesinin işleri daha da büyümüş, avrupa içinde ve dışında pek çok şirkete sahip olmuşlardı. ancak antisemitizm giderek fransa'da da kendini hissettirmeye başlamıştı. abraham salomon'un torununun torunu nissim kamondo (1892-1917) ailenin ilk ferdi olarak fransız uyruğuna geçti, pilot olarak katıldığı 1. dünya savaşında hayatını kaybetti. nissim'in kızkardeşi beatrice, kocası ve çocuklarıyla birlikte nazi kamplarında öldü. anneleri ırène cohen ise, kocası moise kamondo'dan boşandıktan sonra katolik oldu ve ancak bu sayede soykırımdan kurtulabildi. ırène, savaş sonrasında kamondo ailesinin hayatta kalan tek ferdi olarak tüm aile varlığının varisi oldu ve bu köklü aile onunla son buldu.