Kendine Ait Bir Ruhu ve Atan Bir Kalbi Olan Mekanik Saatlerin Çalışma Prensipleri

çok derin teknik ayrıntılara girmeden mekanik saatlere dair şu bilgileri dökelim

1. pilli saatler kadar dakik değiller. "isviçre saati bu, ölüm gibi dakik" gibi laflar, anca toplum tarafından çok kaliteli olduğu düşünülen, ama mekanik saat dünyasında anca yeni başlayan seviyesinde olan saatlerin reklam sloganıdır. mekanik saatlerle aşk meşk yaşamaya başlamadan önce; aşırı dakik olmadıklarını, haftada 30sn-5dk kadar yamulmanın normal olduğunu kabul etmek gerek... saatin yerle yaptığı açı bile dakikliğini etkiler, saniye çatalı saatte 10000-40000 defa hareket eder, ben de günde bu kadar hareket etsem birkaç saniye şaşarım herhalde...

2. saati kurduktan sonra, pandül hareket ederek kurulma direncini boşaltır, saat bu sayede ilerler... kabaca söylemek gerekirse; makina dizayn edilirken, extra aparatlar eklenip çalışma süresi artırılabilir... kendinden kurmalı saatler ise; bu işlemi saatin göbeğindeki yelkene benzer mekanizmayla yaparlar, o yelken, saat hareket ettikçe döner, saati kurulu tutar... bileğe deyince çalışmak gibi bir olay yok...

3. mekanik saatler bakım gerektirir. bu bakım saatin fiyatıyla alakasız... bir mekanik saatin, parça değişimi + rutin bakımı saatten pahalıya gelebilir; zira artık dedike işçilik (kısacası bir veya daha fazla kişinin, belirli bir süre, sadece tek müşteriye özel çalışması) ucuz bir şey değil. ve de saatin içindeki makinenin işçilik maliyetiyle alakası yok, daha ucuz makineye servis vermek için daha az zaman ayrılmıyor.

4. vacheron constantin (veya xxx) iyi bir markadır, ama bir saatin üstünde vacheron constantin yazıyorsa, "o saatle villa satın alırım ben aaabi", veya "bu saati ben tükkanına götürürsem hemen bana karşılığında para veriyorlar" lafları şehir efsanesi. değerlerini pek kaybetmezler, belli bir noktadan sonra değer kazanmaya başlarlar; ama hiçbir zaman o markanın butiğine girip, al saatini ver paramı diyemezsiniz; saat işi yapan mağazalara satabilirsiniz, veya kollektörlere...

5. her mekanik saat markasının kendine has bir hayran kitlesi ve komünitesi var; arkadaş arayan bulur.

6. rutin bakımları sağlandığında, ömür boyu hatta ömürler boyu işlemeye devam ederler....

7. mekanik saat ustalığı, alaydan yetişip 2 senede piri olunacak bir hadise değil, 10yıllarca uğraşmak ister... çok başarılı saat ustaları ara sokakta boktan bir dükkanda bulunmazlar, öyle birine saatinizi emanet ederseniz anasını belleyip size öyle geri vereceği şüphesiz. büyük saat ustaları, saat firmalarının bünyelerindedir...

mekanik saatlerle ilginiz yoksa ama babanızdan dedenizden vs, çalışmayan bir mekanik saat kalmışsa, restore edilsin istiyorsanız; o saati köşe başındaki saatçiye götürmek yerine, paranıza kıyıp markası neyse onun servisine vermek en temizi...

saat bilimi tarihine büyük etkileri olmuş adamlar

(bkz: abraham louis breguet)
(bkz: bruce alvin kock)
(bkz: aaron lufkin dennison)
(bkz: rupert gould)
(bkz: john harrison)
(bkz: jens olsen)
(bkz: richard of wallingford)
(bkz: simon willard)
(bkz: jules audemars) & (bkz: edward piguet)
(bkz: antoni patek) & (bkz: adrien philippe)
(bkz: françois constantin) & (bkz: jean-marc vacheron)
(bkz: richard mille)
(bkz: hans wilsdorf)
(bkz: giovanni panerai)
(bkz: robert hooke) - unutulmuş, feeling the blanks saolsun.

birkaç alakalı terim (alfabetik sıralama değil; solaktik sıralama -- önce gelen daha önemli değil)

(bkz: horology)
(bkz: watch winder)
(bkz: cape cod)
(bkz: safe queen)
(bkz: hand wind)
(bkz: self wind)
(bkz: tritium)
(bkz: luminova)
(bkz: timezone)
(bkz: 8 days)
(bkz: marine chronometer)
(bkz: balance cock)
(bkz: pandül)
(bkz: gpf mod dep)
(bkz: tourbillon)
(bkz: perpetual)
(bkz: base)
(bkz: watchsmith)
(bkz: wostep)
(bkz: tapiola)

mekanik saatler aşağıdaki kategorilerin ortaya çıkardığı ihtiyaçlar yüzünden yapılmıştır ve kağıt üzerinde de halen öyle yapılıyor

denizcilik (ve askeri denizcilik)
dalgıçlık (ve askeri dalgıçlık)
pilotluk (ve askeri pilotluk)
yeni çağ ticareti
yarış
trencilik

uzunca bir zamandır, mekanik saatler bu işlerle uğraşanlara değil, son kullanıcılara arz ediliyor. dolayısıyla yukardaki kategorilerin işlevlerini kısmen de olsa korumakla beraber, kategorilerle alakasız insanların da ilgisini çekebilecek şekle kayıyor dizaynları. (mesela somut örnek olarak 1000 metre dalabilecek dalgıç saatine altın kasa koymak) buna jargonda cartierization deniyor. cartierleşme olarak türkçeleştirilebilir, türkçeleştirdim gitti...

mekanik saat üreten firmalar alfabetik sırayla aşağıda

(bkz: audemars piguet)
(bkz: alain silberstein)
(bkz: blancpain)
(bkz: breguet)
(bkz: breitling)
(bkz: bell ross)
(bkz: cartier)
(bkz: chronoswiss)
(bkz: chopard)
(bkz: de bethune)
(bkz: dewitt)
(bkz: dubois & depraz)
(bkz: ebenhard)
(bkz: ennebi fondale)
(bkz: franck muller)
(bkz: glasshütte)
(bkz: greubel forsey)
(bkz: girard perregaux)
(bkz: hublot)
(bkz: iwc)
(bkz: jacques etoile)
(bkz: jaquet droz)
(bkz: jaeger lecoultre)
(bkz: lange söhne)
(bkz: longines)
(bkz: maurice lacroix)
(bkz: movado)
(bkz: minerva)
(bkz: mont blanc)
(bkz: officine panerai)
(bkz: omega)
(bkz: parmigiani)
(bkz: paul picot)
(bkz: patek philippe)
(bkz: pierre kunz)
(bkz: philippe dufour)
(bkz: piaget)
(bkz: richard mille)
(bkz: rolex)
(bkz: roger dubuis)
(bkz: speake marin)
(bkz: tag heuer)
(bkz: ulysse nardin)
(bkz: vacheron constantin)
(bkz: vulcain)
(bkz: zenith)

dipnot: mutlaka mekanik saat yapan başka firmalar da vardır fakat; listeyi hazırlarken sadece mekanik saat yapan, veya şimdiye kadar yaptığı saatlerin ezici çoğunluğunun mekanik saatler olduğu firmaları yazdım. vacheron constantin'in bile pilli saati var sonuçta, ama bvlgari gibi 10 tane saati varsa birkaç tanesi mekanik gerisi pilli saatler yapan firmaları veya seiko gibi mekanik saat kültürüyle çok alakası olmayan firmaları listeye dahil etmedim.

buna rağmen unutulmuşlar olabilir, hatırlatılırsa eklenebilir.

bonus olarak: bir mekanik saatin manyetize olup olmadığını anlamanın çok basit bir yolu var

çoğu mekanik saat manyetik ortamlara girdiğinde, herhangi bir mıknatıslanmaya maruz kaldığında sıkıntı oluyor, kalibrasyonu bozuluyor (saat normalden daha hızlı çalışıyor, bu abartılı fazla da olabilir, farkedilmeyecek kadar az da) hatta komple durabiliyor. bir mekanik saatin manyetize olup olmadığını anlamanın çok basit bir yolu var, ufak bir pusulayı saate yaklaştırıyoruz, pusulada bir hareketlenme varsa, tamamdır başka bir şeye bakmaya gerek yok, saatimiz bir şekilde manyetize olmuş demektir. üzülmeye başlayabiliriz çünkü kısa bir çözümü yok. servise yollasan yalandan saati bir aletin içine koyuyorlar, demanyetize ettik diyip geri yolluyorlar. manyetize olmuş bir mekanik saati kesin olarak tedavi etmenin tek yolu makineyi komple dağıtmak, bütün parçaları teker teker demanyetize etmek, pandülü çöpe atıp sıfır pandül takmak. son kertede mıknatıslanma problemi yüzünden çok büyük bir zaman sapması yoksa, öyle takılmak en iyisi.

ayrıca iki dipnot detayı var:

uyduruk watch winderlarda saatleri manyetize etme sıkıntısı var amk, ciddi sorun. velhasılı ya watch winder kullanmamak lazım ya da iyisini kullanmak lazım.

macbook'ların sol tarafında şarj kablosunun takıldığı yerde epey güçlü bir mıknatıs var (diğer laptopları bilmiyorum, mıknatıslı şarj takma dalgası olan her laptopta geçerlidir bu durum muhtemelen), saati kesinlikle çıkartınca o taraflarda bırakmamak lazım.