Seçim Yapamadığı İçin Açlıktan Ölen Bir Hayvanı Konu Alan Paradoks: Buridan'ın Eşeği
buridan'ın eşeği (buridan's ass), sağında bir demet ot ve solunda da aynı kalitede ve miktarda bir demet ot olan ve her iki demete de tam olarak aynı mesafe uzaklıkta duran eşeğin rasyonel bir seçim yapamaması sonucu girdiği katatonik durumu ifade eder.
eşeğin, sağ tarafı sol tarafa tercih etmesi için bir sebep yoktur, yine sol tarafı sağ tarafa tercih etmesi için de bir sebep yoktur; dolayısıyla açlıktan ölür.
eğer arzu, tercihlerin değerleri arasındaki hiyerarşinin bir ürünüyse, değerler eşitlendiğinde (ki 0 değerde de olabilirler) arzu artık var olmaz. arzu olmazsa hareket de olmaz. hareket olmazsa yaşam da olmaz.
irade özgürlüğü problemini ele almış olan 14. yüzyıl nominalisti jean buridan'a atfedilen bu öykü, özgür irade anlayışını desteklemek adına kullanılmıştır.
buradan yola çıkılarak bir insanın benzer bir durumla karşılaştığı taktirde karşıt motiflerin dengesini özgür iradesiyle aşabileceği öne sürülmüştür.
leibniz, bu eşeği iki açıdan eleştirir;
böyle bir durum hiçbir zaman ortaya çıkmaz. çünkü aralarından biri tercih edilemeyen eylemlerin her bakımdan özdeş olması gerekir. bu biiir.
bu durum, “bir neden yada hiç olmazsa belirleyici bir neden olmadan hiçbir şey gerçekleşmez” diyen yeter neden ilkesine aykırıdır, bu da iki!
Olasılık Teorisiyle İlgili Beyninizi Yakabilecek Bir Düşünce Deneyi: St. Petersburg Paradoksu
