Soğuk Savaş'ta ABD ve SSCB'yi Gerim Gerim Geren U-2 Uçağı Olayı

abd sputnik'in uzaya fırlatılması karşısında jüpiter füzelerinin nato ülkelerine yerleştirilmesiyle yetinmedi. sovyetlerin sürpriz bir nükleer saldırısına etkin biçimde karşı koyulabilmesi için, sscb'nin elinde bulundurduğu gücün niteliği ve büyüklüğü hakkında eksiksiz bilgiye sahip olunması gerekiyordu. bu nedenle, 1956'dan sonra sovyet topraklarının ayrıntılı haritalarını çıkarmaya başladı. sovyet topraklarındaki hedeflerin saptanmasında radarların yanı sıra, yeni geliştirilen u-2 casus uçakları da büyük rol oynadı. u-2 uçakları yüksekten uçarken, son derece güçlü kameralar sayesinde gayet net fotoğraflar çekebilmekteydi.

1 mayıs 1960'ta (ne kadar ironik bir tarih değil mi) adana'daki incirlik üssünden havalanan bir u-2, pakistan üzerinden sovyet hava sahasına girerek istihbarat çalışmalarını sürdürürken alçalmak zorunda kalınca sovyetler tarafından düşürüldü. önce kendilerine ait bir meteorolojik araştırma uçağının, 1 mayıs günü incirlik'ten havalandıktan sonra kaybolduğunu, uçağın düşmüş olabileceğini bildiren abd, u-2 pilotunun sağ ele geçirildiğini öğrenince, uçağın istihbarat amaçlı bir u-2 olduğunu itiraf etmek zorunda kaldı.

olay aslında türkçe kaynaklarda yazanlardan farklı şekilde meydana gelmiştir. öncelikle pilot francis gary powers'ın uçuşundan bir süre önce sovyetler zaten kiev-harkov semalarında başka u-2 uçuşları yapıldığını tespit etmişti ama o zamanlar bu uçağı vuran s-75 dvina tipi füzeler daha geliştirme aşamasında olduğundan sadece izlemekle yetinmişlerdi. powers'ın sverdlovsk (şimdiki yekaterinburg) üzerinde düşürülmesi doğrudan doğruya bir füzenin isabetiyle değil, daha ziyade şok dalgalarının sonucuydu. hatta toplam 14 füze atılmıştı ve yine de uçağı parçalayan bunlardan herhangi birinin isabeti değil, patlamaların yarattığı şok dalgasıydı. parçalanan uçakta direkt bir isabetin en ufak bir kanıtı yoktu ve herhangi bir füzenin parçası da bulunamamıştı. hatta ilan edilmeyen trajik gerçek de şudur, powers'ın uçağına atılan 14 füzeden biri, u-2'yi izlemek üzere havalanmış mig-19'a isabet etmiş ve bu uçağı düşürmüştü. mig-19'un şanssız asteğmen pilotu paramparça olmuştu.