15. ve 16. Yüzyılda Anadolu İnsanlarına Verilen İsimler
bu dönemdeki tahrir defterlerine bakıldığında birçok türkçe adın olduğunu görüyoruz. hatta istemi han, alp arslan, timur han, oğuz gibi efsane adlar var. 19. yüzyıla gelindiğinde ise türkçe adlara pek rastlanmıyor. bu dönüşüm gerçekten çok üzücü.
15. yüzyılda osmanlı tahrir defterinde akıncı beylerinin adları
“ağır, akçaluoglu, akbaş, armağan, aruk, asıl beyi, asıl han atmaca, ayas, aydın, aydur, aydoğdu, balaban, bali, baylu koca, bay hoca, bayır, bayırgen, bekdaş, beylü, beytimur, burhan, cura, dabduk, doğan, dokmak, durabeyi, durak, dur beyi, durmuş, durnahan, esenlü, gökçe, göçeri, göke, gündoğdu, güvenç, güvendik, güvendi, güce gelan, ilbasan, ilbeyi, inandık, incek, ine, ine beyi, inece, ine han, ine kul, iri, kanlu, kara, karaca, karacaoğlan, karagöz, karaman, karamani, karlu, kayaoğlu, kayalu, kızılca bey, koca, koçak, köpek, kutluca, kuruca, menteşe, oğul han, orhan, paşalu, pınar, saltık, sart, saru, saruca, saruhan, satılmış, savcı, suyağdı, sunkur, tanrıvermiş, timur, timur han, timurtaş, toymuş, tur balı, tur beyi, turmuş, tursun, turhan, turası, turgut, tur paşa, uğurlu, ulamış, umur, umurca, yahşi, yayla, yolageldi, yenice.” (erdoğan özünlü, ayşe kayapınar, 1472-1560 tarihli akıncı defterleri, türk tarih kurumu yayınları)
16. yüzyıl osmanlı’da adana, sivas, çorum ve aydın illeri tapu tahrir defterlerinde kişi adları
[a]
akıncı, al kaya, alaman, alan koç, alp arslan, alp kara, alpı, apardı, arduç, arık, arslan, armağan, atan, at güden, atlu han, avunduk, avşar, ay bey, aydın, aydoğmuş, aykut, ağa han, ağaç, ağacık, ağalı, ağazar, ağca, avunduk, ayvaz.
[b]
babalı, balaban, balı, balcı, balçar, balım kulu, balık, balkar, ban, basmak, başlamış, bay temür, bay koca, bayburd, bayındır, bayrak, bayram, bazarlu, bağışlandı, bağlandı, bağlu, bengi yar, beyler çelebi, beyli, beyrek, beymiş, bilmiş, boğa, boylu, bos bey, boz yar, boğalık, bölük, budak, bulgar, bulundu, bulut.
[c/ç]
can kara, canakıymaz, canı bey, cavuk, coşkun, çabuk, çalabverdi, çaka, çakır, çardak, çavuş, çağırkan, çerçi, çelebi, çepni, çiçek, çirkin, çırak, çoban, çocuk, çongar, çöplü.
[d]
danışmış, dağdura, dede bey, dede, dedecik, dedek, deli bey, demgeldi, deniz, deve, devlet han, devletgeldi, divangeldi, dost eli, doğan, doğdu, doğanca, dönmez, duman/tuman, durak, durası/turası, durdu, durmuş, dursun, duacı, dualı, dündar.
[e]
ece, elma, elmalu, emel bey, emenlik, emir kulu, emir arslan, enik, evren, er ak, er baba, er kösü, erbil, erdoğan, erduran, erdoğdu, eren, esenli, esenlik, eslemez, esrik, evrenos, eylük, eğmür, eğri, eğlen.
[g]
geldi, genç arslan, göç eri, göç beyi, göçen, göğüs, gökçe, gönen, gözüm/gürem, göğü, gürgeldi/güzeldi, gündüz, gül abdal, gülcü, gülden, güllü, güllüce, gülşehri, gümüş, gündoğmuş, güney, gülümser, gülbalı, güvendik, güvenç.
[h/ı/i]
has bey, heves, horasan, ılgar, ırak, ırmak, ışık, ilbeyi, il aldı, il paşa, il düzen, ilmen, imirza, ince, ine, ine bey, il dilek, istemi han, irenci.
[k]
kalaycı, kamış kanay, kaplan, kara, kara bulak, kara cura, karagöz, kara kurt, kara oğlan, kavdan/kumdan, karaca, kaya, kaya balı, kaygusuz, kaymaz, kazıcı, karaman, kazlu, keleş, kiçi, kılıç, kılıç sofu, kır, kırca, kışla, koban, koca bıyık, koçak, koçu, komuş, konaç, konur, korkmaz, korkut, koyun, köpek, körpe, köse, köşker, kudman, kul, kul budak, kulavuz, kulaş, kulkal, kumral, kuran, kuru, kutlu bey, kuzucak/koruncak, kuş temür, küçük, küfe, kürek/gevrek, küre.
[l/m/o/ö]
laçin, malkoç, okçu, ongöz/öngör, onduran, onmuş, ordu, oruç, otman/osman, otan, oğan, oğul bey, oğullu, oğuz, ödemiş, ödül, öküz/öksüz, övünç, öyük, özdemir, öğülmüş.
[p/s/ş/t]
parlak, paşa, poyraz, pullu, saltuk, saray bey, sarı, saru han, saruca, satı, satılmış, savcı, sendek, serhoş, sevdi, sevgilü/süklü, sevinç, sevindük, selvi, sığır, soylama, sunkur çavuş, sungur, süklü, sülemiş, sünük, soylu, şenlik, şirin, tanı fakıh, tanış, tanrıvermiş, tanrıverdi, tapduk, taylu dede, taş, taş beyi, taşlu, taştemür, teke, tekiş, temir, timurtaş, toktamış, torıl, torlu, tor(a)san, toru, toyran/doyuran, turan/duran, turanca, turhan, turna, tursun , tuğranç, tuğrul, tutar, tükel, türemiş.
[u/ü]
ulamış, ulaş, uluca, ulumaz, ulu bey, uluğman, umud, umur, uruz, uzamış, uğurlu, üremiş, ürgüt.
[v/y]
varsak, verdi, verek, vermiş, yaban eri, yalamış, yamak, yapucu, yalnuz, yandı, yanık, yanış, yansır, yar aş, yargeldi, yayla bey, yaylacı, yağan, yağıbastı, yağmur, yavru, yendi, yeni, yenice, yetilmiş/bilmiş, yeğen/beğen, yiğit, yol beyi, yol kulu, yolageldi, yolcu, yörgüç, yörük, yurttutan, yüzücü/börücü.
kaynaklar: https://www.tarihikadim.com/…da-turkce-kisi-adlari/
Çocuklara Neden "Satılmış" Gibi Tuhaf Bir İsim Verilir?
