1940'lı Yıllardan Günümüze Türkiye Ekonomisinin Olmazsa Olmaz Problemi: Enflasyon
2022 ocak ayı tüfe enflasyonu %48,69 ile son 20 yılın en yüksek seviyesine çıktı!
türkiye'de enflasyon, türkiye ekonomi tarihinde sürekli yapısal problemlerden birisidir.
yüksek emisyon artışının getirdiği enflasyon ortamının yeniden yaşanmaması için cumhuriyetin ilk yıllarında para arzının artırılmamasına gayret edildi. 2. dünya savaşı koşullarına kadar bu politika izlenerek para arzı ciddi oranlarda artmadı.
1940-1945
2. dünya savaşı döneminde şiddetli bir enflasyon yaşandı. 1940-1945 yıllarındaki yüksek enflasyona yönelik piyasadaki paranın azaltılması amacıyla savaş döneminde servetini haksız olarak artırdığı düşünülen tüccar, büyük çiftçi ve emlak sahiplerinden 11 kasım 1942 tarihli varlık vergisi alınmaya başlandı. ayrıca kırsal kesimdeki halktan toprak mahsülleri vergisi alındı. varlık vergisi 1 yıl sonra, toprak mahsülleri vergisi savaş sonunda kaldırılmasına rağmen piyasadan kayda değer miktarda para çekildi. 1943 yılı sonunda varlık vergisinden elde edilen gelir 318 milyon liraya ulaşmıştı.
1950
1950'den itibaren uygulanan maliye ve para politikaları ciddi enflasyon artışına yol açtı ve 1954'ten itibaren ise kalıcı bir enflasyona dönüştü. enflasyonun kalıcı hale gelmesi, karaborsacılığın artmasına yol açarak mallara erişmede uzun kuyrukların oluşmasına neden oldu.
1960
1960 darbesinden sonra liberal ekonomi politikalarından vazgeçilmiş, 1963 yılından itibaren yürürlüğe konulan kalkınma planı, yani devletçi, kapalı ekonomi sayesinde, kısmen düşük enflasyon dönemi yaşanmıştır.
1970 - 1990'lar
70'ler, 80'ler ve 90'larda ise tam anlamıyla korkunç bir enflasyon yaşandı. 1970'de 10 lira olan dolar kuru, 2001 yılında 1 milyon liraya yükseldi ve bu dönemde lira dolara karşı tam 100 bin kat değer kaybetti.
2001 krizi ve sonrası
2001 krizinden sonra kemal derviş 22 yıldır sürdürdüğü dünya bankasındaki görevinden ayrılarak 13 mart 2001 tarihinde bülent ecevit hükümeti'nde ekonomiden sorumlu devlet bakanlığı görevini üstlendi. uluslararası para fonu (imf) ile müzakereleri yürüterek mali krizin asgari hasarla atlatılmasını ve enflasyonun düşmesini sağladı. türk finans sisteminin radikal bir şekilde yeniden yapılanmasını sağlayan güçlü ekonomi programı'nı hazırladı.
2002-2015 yılları arasında ali babacan yönetiminde, kemal derviş politikaları devam ettirilerek 13 yıl boyunca enflasyon %10 civarında tutuldu, döviz kurları dizginlendi.
2015 - günümüz
2015-2018 yıllarında sert ekonomik tedbirlerle kontrol alınmaya çalışılan enflasyon, özellikle 2018 yılının 2. yarısında makroekonomik göstergelerdeki negatif seyir neticesinde ciddi bir artış gösterdi. 2019 yılının 2. yarısında daha pozitif bir performans sergilese de 2020 yılında tekrardan çift hanelerde seyretti ve 2022'nin ilk ayında da bu oranlar ivmelenerek yükselme eğilimine girdi.
tüik’in ocak 2021'de açıkladığı enflasyon oranı bir önceki yılın aynı ayına göre %14,9 seviyesindeydi.
ocak 2022'de ise bir önceki aya göre %11,1'lik bir artış gerçekleşti ve ocak 2021'e göre fiyat düzeylerindeki değişim %48,69 seviyelerinde oldu.
%48,69 seviyesiyle ocak 2022 enflasyon oranı, 2002 yılının nisan ayından bu yana görülen en yüksek yıllık enflasyon oranı oldu.
son 20 yılın tüfe oranları
2002 %29.7
2003 %18.4
2004 %9.3
2005 %7,72
2006 %9,65
2007 %8,39
2008 %10,06
2009 %6,53
2010 %6,4
2011 %10,45
2012 %6,16
2013 %7,4
2014 %8,17
2015 %8,81
2016 %8,53
2017 %11,92
2018 %20,3
2019 %11,84
2020 %14,6
2021 %36,08
kaynak: dogrulukpayi.com, wikipedia
Türkiye'yi Farklı Bir Yola ve Yeni Yapılanmaya İten Travma: 2001 Ekonomik Krizi
