ABD Gibi Gelişmiş Bir Ülke, Nasıl Oldu da Koronavirüsten Ağır Etkilenmeyi Başardı?
abd 188.592 vaka sayısı, 4.055 ölü sayısı ile şu an dünyada ilk sırada. peki, dünyanın en zengin ülkesinden biri de olsanız bu ölçekteki pandemiye karşı hazırlıklı olamıyor musunuz? yoksa alınabilecek önlemler vardı ama siz mi almadınız?
2016'da abd'nin ebola gibi bir salgına hazırlıklı olmadığı ortaya çıkınca pentagon'dan white house'a transfer olan national security aide christopher kirchhoff'e ebola'dan öğrenilen dersler (lessons learned study on ebola) raporu hazırlama görevi verildi. raporda ppe (personal protective equipment), dezenfeksiyon ve karantina altına alınanlar için sosyal hizmetlerde eksiklikler olduğu, minimum planlamanın ebola'dan çok daha büyük veya iki kat daha zor bir salgın söz konusu olduğunda yeterli olmayacağı söylendi.
bunun üstüne obama, dönemin chief of staff'i ron klain (ebola czar) tarafından yönetilen ebola task force'u kurdu ve kongre, abd ve batı afrika'daki ebola tedavisi ve önleme çabalarını ödemek için 5.4 bin $ emergency fund ayırdı. klain'ın obama'ya baskısı sonucu gelecekteki salgınlara hazırlanmak ve bunların pandemi haline gelmesini önlemek için obama wh'da sadece bununla ilgilenen bir ofis (directorate for global health security and biodefense) kurdu. ofis yetkililerince 69 sayfalık 'playbook for early response to high-consequence emerging infectious disease threats and biological incidents' kılavuzu hazırlandı.
trump'ın seçilmesinden sonra obama ofisinden yetkililer inauguration'dan 7 gün önce (inauguration: göreve başlama töreni) trump yönetimini bu kılavuzun varlığından haberdar edip hem kılavuzun hem de stratejilerin geliştirilmesi gerektiğini söylediler ama trump yönetimi uyarıları görmezden gelerek kılavuzu rafa kaldırdı. tom bossert'in başında olduğu, obama'nın kurduğu ofis 2018'e kadar faaliyette kaldıysa da 2018'de bolton national security advisor olduğunda bu ofisi dağıtma kararı aldı. ron klain bu kararın getireceği sonuçlar konusunda herkesi uyardıysa da işe yaramadı.
bolton ofisi dağıtmakla kalmayıp pandemi ve biyolojik saldırılara karşı savunma stratejisi çağrısı yapan tom bossert'i de kovdu. bunlara neden olarak national security council'ın paraya ihtiyacı olduğu ve federal government'i küçültmek gerektiği söylendi. aynı nedenlerle cdc ve nih'in bütçesini kesmeyi de önerdiler ama kongre izin vermedi.
2019'da department of health and human services tarafından 'crimson contagion' ismi verilen kurgusal bir pandemi senaryosu hazırlanıp ocak ve ağustos ayları arasında dört aşamada oynandı. bu senaryoya göre çin'i ziyaret eden 35 turist grubu çin'deki grip salgınına yakalandı. çeşitli solunum semptomları ve yükselen ateş şikayetleri ile birlikte çin'den avustralya, kuveyt, malezya, tayland, ingiltere, ispanya ve abd'ye uçtular. turist grubundan chicago'lu 52 yaşındaki bir adam eve döndüğünde halsizdi ve kuru kuru öksürüyordu. aynı gün 17 yaşındaki oğlu chicago'da halka açık bir etkinliğe gitti ve abd'deki hastalık zinciri başladı. 47 gün sonra ise who salgın ilan etti ama artık çok geçti çünkü 7.7 milyon insan hastaneye kaldırıldı ve 586 bin kişi öldü. 110 milyon amerikalının ise gelecek günlerde hastalanması bekleniyordu.
cdc social isolation için kılavuz kuralları yayınlayıp ofis çalışanlarına evden çalışmalarını söyledi, eyaletlere okul açılış tarihlerini ertelemelerini tavsiye etti. antiviral ilaçların, kişisel koruyucu ekipmanların ve solunum cihazlarının eksikliğini gidermek için washington'a çok sayıda şikayet gittiğinde ortalık karıştı. eyaletler federal government'in farklı birimlerinden çeşitli şeyler talep etmeye başladılar ve bürokratik kaosa yol açtılar.
bu senaryonun sonunda hazırlanan ve 'not to be disclosed' olarak işaretlenen taslak raporda tedavisi olmayan bir virüs karşısında federal fon kaynaklarının yetersiz kalacağı, defense production act'in nasıl uygulanacağı konusunda karışıklık olacağı, personal protective equipment, drugs ve solunum cihazı shortage'ı yaşanacağı, bunları hızlı bir şekilde üretecek araçlara sahip olunmadığı, bunların yurt dışından geleceği göz önüne alındığında uzun bir süre tıbbi malzeme eksikliği çekileceği söylendi.
yani federal hükümet olası bir pandemide yaşanacaklar konusunda hatrı sayılır bir bilgiye sahipti. önlem alabilirdi, almadı. hazırlık yapabilirdi, yapmadı. üstüne trump yönetimi corona'nın boyutunu ciddiye almadı. trump "this is like a flu. it’s going to disappear. one day, it’s like a miracle, it will disappear." diyerek virüsü küçümsemeye ve önemsizleştirmeye devam ederek halkı yanlış bilgilendirdi. güney kore'nin bir haftada yaptığı test sayısı 66 bin iken abd'de test kitlerinin hatalı olması ve yeterli sayıda test kiti olmaması sebebi ile bu sayıya ulaşmak yaklaşık 3 hafta sürdü. trump süreci iyi yönetemediğini ve beceriksizliğini kabul etmek yerine her narsisistik kişilik bozukluğuna sahip bireyin oynadığı blame game'i oynayarak suçu çin'e attı. ekonomik başarıyı ölümsüz yönde etkileyebilecek her şeyi kabul etmekten kaçtı.
Çin'in Sınır Komşusu Kazakistan, Nasıl Oldu da Koronavirüsten Ağır Etkilenmedi?
