ABD'de Evrim Teorisi Yasağını Delen Öğretmene Açılan Maymun Davası

1925 yılında yaşanmış amerikan tarihine the scopes trial olarak geçmiş davadır maymun davası. bunun sebebi doğal olarak adı geçen biyoloji öğretmeninin john scopes olmasıdır. davanın oluşumundan daha birkaç ay öncesinde fundamentalist hristiyanların kampanyaları sonucu büyük bir zafer olarak tenessee eyaletinde darwin'in evrim teorisi incil'deki yaratılış teorimi'yle çakıştığı için anti-hristiyan görülüp yasaklanmış ardından bir kaç ay geçmeden john scopes sınıfında öğrencilerine evrim öğretmeye çalışınca mahkemelik olmuştur. bu dava daha yeni çıkan bu yasanın sorgulanmasına neden olmuştur.

ancak zamanın aclu (american civil liberties union) müdürü william jennings bryan bölge savcısına danışman olmaya gönüllü olunca olay başka bir boyuta taşınmıştır. bryan'a kaçınılmaz bir şekilde clarence darrow savunmanın yanında yer alarak karşılık vermiştir.

byran tanrının söylemini temsil ederken darrow bilimin sesini temsil etmiştir davada. dava bu iki gücün savaşı olarak amerika'da büyük ilgi uyandırmış ülkenin dört bir yanından gazeteciler ve halk davaya hücum etmiştir. öyle ki davanın son günü binanın katı çökmesin diye yargıç davayı bahçede yaptırmıştır. davanın kendi içinde olup bitenler dışında gazetecilerin olayı aktarma tarzı da halkı büyük ölçüde etkilemiştir. bugünkü gibi anında olayı görüntüleyen kameralar olmadığı için insanlar kendi şehirlerinden giden muhabirin yazdıklarını okumuş olayı ona göre yorumlamışlardır. bu yüzden genelde bilimin yanında yer alan muhabirlerin bu davanın yarattığı sosyal sonuçta katkısı büyüktür.

davanın gidişatını değiştiren en önemli gün son gün olmuştur çünkü bu son günde darrow, bryan'ı tanık sandalyesine çağırıp onu sorguya çekmek istemiş ve bryan da süpriz bir şekilde bunu kabul etmiştir. bu davanın başından beri herkesin beklediği meydan okumadır. darrow, bryan'ın düşündüğünden daha hazırlıklı çıkmış, onu bir kaç kez köşeye sıkıştırıp incil'in bazı kısımlarını yeteri kadar iyi bilmediğini itiraf ettirmiştir. bryan darrow'un sorularında 6 kez tanrının dünyayı yarattığı 6 günün 24 saatten oluşması gerekmediğini söylemiş ve incilin bile kelimesi kelimesine gerçek olmayacağını itiraf ederek kendi sonunu hazırlamıştır. bu olaydan sonra davayı john scopes kaybetse de, bilim kazanmıştır.

hele bunun üstüne bryan'ın davadan kısa bir süre sonra ölmesi olaya tuz biber olmuştur. düşünsenize davadan kısa bir süre sonra bryan değil de darrow yıldırım çarpıp da ölse nasıl bir tepki verilirdi? oysa bryan, tanrının adamı, bir rövanş şansı elde edemeden ölür. bu olaydan fundametalistler amerika genelinde alay konusu olmuş ve yarım yüzyıl boyunca inzivaya çekilmek durumunda kalmışlardır.

not: bu entry'yi yazarken genel kaynak olarak olarak susan friend harding'in the book of jerry falwell isimli kitabının ikinci chapter'ından yararlandım. konu hakkında daha detaylı bilgi için bu chapter'a başvurulabilir.