Ağaçlar Kışın Yaprakları Dökülünce Fotosentez Yapmadan Nasıl Hayatta Kalabiliyor?
kışın bütün zor şartlarına rağmen canlılar bir şekilde hayatta kalmaya çalışır ve bunun savaşını verir. peki ya ağaçlar, kışın beslenmeleri için yapmaları gereken fotosentezi yaprakları olmadan -dökülünce- yapamadıkları için hayatta kalmayı nasıl başarırlar?
yapraklarını dökse de ağaçlar bile kışın hayatta kalabilmek için yiyecek depolamalıdır. ilkbaharda, kıştan yapraklarını dökmüş ağaçlar fotosentez yoluyla besin üretmeye başlar; aynı zamanda kök gibi yeraltı yapılarında nişasta olarak fazla besin depoladıkları uyku dönemine de hazırlanırlar.
büyüme mevsimi sona erdiğinde de ağaç, bitkinin yaprak dökmesini tetikleyen fotoperiyotun kısalmasına tepki verir. yapraklar gibi dokularında kalan herhangi bir su buza dönüşebileceğinden, ağaçlar kendilerini donmaktan korumak için hareketsiz hale gelir.
(bu arada not: bitkiler güneşin doğuşu ve batışı ile günün bazı saatlerinde ışıklı, bazı saatlerinde karanlık devrede yaşamlarını sürdürürler. bu periyodik (nöbetleşe) ışınlanma her gün tekrarlanır. güneşin doğuş ve batışı ile ilgili olarak yaşanan periyodik ışıklanmaya “fotoperiyot”, bitkilerin fotoperiyoda gösterdikleri tepkiye ise “fotoperiyodizm” adı verilir.)
yaprak döken ağaçlar "buz hasarı"nı önlemek için uyarlanmıştır. ilk olarak, azalan fotoperiyot tarafından tetiklenen kimyasallar, hücre büyümesinin durması için sinyal verir. ikinci olarak da, ağaç içindeki su hareketinin mekaniği durdurulur.
ağaç gövdeleri, suyu taşımak için özel olarak tasarlanmış damar dokularına sahiptir. bu dokular, buz oluşumundan dolayı yıkıcı hücre hasarına sahip olabilir. örneğin, dondurucuya dolu bir plastik su şişesi koydunuz. su donduğunda, şişe dışarı doğru şişer ve bazen plastik aşırı sıcaklıklardan kırılgan hale geldiğinden çatlar. işte ağaçlardaki gövdenin damar dokuları çatlarsa, su hareketinin kılcal hareketini kırabilir ve kendi kendini içeriden iyileştiremediği için ağacı öldürebilir.
soğuk alt donma ayları boyunca ağaç, besin kaynağını donmadığı toprakta çok uzaklarda depolar veya bazı durumlarda, buzun zararlı etkileriyle mücadele etmek için nişastalarını yağ asitleriyle karıştırılmış şekerli antifrizlere dönüştürür.
bunu da başka bir su şişesi deneyi ile deneyin mesela:
iki adet çeyrek litrelik su şişesini alın. 2 su bardağı suyu ısıtın. birinci su şişesine 1 bardak ılık su dökün. sonraki bir bardak ılık suya, 2 yemek kaşığı şekeri karıştırarak, şekerli su karışımı yapın ve kalan karışımı diğer plastik su şişesine dökün. hangisinin önce donduğunu izleyin. (bkz: antrifriz) etkisi.
fotoperiyot değişmeye başladığında, ağaçlar daha kısa gecelere ve ısınma sıcaklıklarına tepki verir. ağaçlar, yeni eriyen su ile besinleri damar dokularından taşıyarak depoladıkları besinleri kullanmaya başlarlar. depolanan yiyecekler bahar çiçekleri ve yaprakları yetiştirir. bahar yaprakları fotosenteze başlar, daha fazla yaprak ve yiyecek üretir, böylece ağaçların başka bir kış uykusu için yiyecek depolamasına izin verir. kaynak
Çam Ağacının Doğru Düzgün Bir Çiçeği Olmadığı Halde Arılar Nasıl Çam Balı Üretiyor?
