Amerika Birleşik Devletleri Nasıl Bir Süpergüç Haline Geldi?
eğer dünyada şanslı bir devlet varsa o abd'den başkası değildir. bir şansı en iyi şekilde değerlendirebilecek bir ülke varsa o da abd'den başkası değildir. en büyük şansı da jeopolitik konumu nedeniyle dünyanın çatışma olmayan bir bölgesinde kurulu olmasıdır. madde madde gidelim:
1. birinci dünya savaşı
i. dünya savaşı o dönem dünyanın en büyük gücü olan ülkelerin iliğini kemirirken talep abd'ye kaymış ve abd elde ettiği kazançla sanayileşme sürecini mükemmel bir şekilde tamamlamıştır. ilk dünya savaşından en az hasarla çıkıp, bir de yıkılmış ülkelerin talebine yanıt verince bu onu hem yükseltmiş, hem de dönemin büyük güçlerinin seviyesine getirmiştir.
2. ikinci dünya savaşı
ii. dünya savaşı ise abd'yi hem süper güç, hem dünyanın ilk nükleer gücü, hem de dünyanın en kalifiye insanlarına sahip ülkesi konumuna getirmiştir. hitler ve mussolini gibi faşistlerin iktidarı, avrupa'nın yetişmiş insan gücünün başka ülkelere dağılmasına neden olmuş, ikinci dünya savaşı ise bunu hızlandırmıştır ama bu ultra zeki insanların göçü en çok abd'ye olmuştur. avrupa'nın her alanda en parlak beyinleri abd'ye göç etmek zorunda kalmıştır. çünkü abd onları ülkesine çekmek için elinden geleni yapmıştır. örneğin; albert eisntein'a maaş beklentisi sorulduğunda, einstein yıllık 3000 dolar'a razı olduğunu söylerken kendisine yıllık 26 bin dolar ödenmiştir. avrupa'dan kaçıp, abd'ye giden dünyanın bu en parlak beyinleri 1945'te nükleer bombayı yaptılar. abd'nin bilgisayar bilimlerinde çığırlar açmasının arkasında da bu insanların payı vardır. en iyi üniversitelerin abd'de olması bu insanların eseridir. 1940'larda sıkça dile getirilen şu söz bile meseleyi açıklamaya yeter: "hitler ağacı sallar, abd meyvaları toplar."
3. savaşın sonu
savaşın sonuna doğru abd, süper güç olma yolunda öldürücü son vuruşu yapmıştır. 1944'te bretton woods'ta (abd'de bir kasaba) bir konferans düzenlemiş ve o konferansta dolar'ın rezerv para olmasını katılımcı ülkelere kabul ettirmiştir. (bunun için çokta ısrar ettiği söylenemez çünkü katılımcıların itiraz edecek gücü yoktu pek.) doların rezerv para olmasıyla birlikte de abd'nin önünde, ultra süper güç olmasını engelleyecek hiç bir şey kalmamıştır. yaklaşık 80 yıldır abd bu yaşananların kaymağını yemiştir ve yemeye de devam etmektedir.
elbette konu çok detaylı ve karmaşık. ancak eğer "abd'yi süper güç yapan nedir" sorusuna yanıt verilecek olursa yukarıda 3 maddede özetlediğim şeyler en temeldir.
Avrupa ve Amerika Arasındaki Refah Farkına Dair Bir Sözlük Yazarının Gözlemleri
