Arkadaş Edinmekte Zorlanan Çocuğunuza Bunu Hangi Yollarla Öğretebilirsiniz?
çocuğunuz okulda ve parkta arkadaş edinmekte zorlanıyor mu? yaşıtları ile değil sizinle oyun oynamayı mı tercih ediyor? peki ama neden? "çünkü çocuklarla oynamayı bizim kız sevmiyor?" bu yanlış, çünkü doğru cevap: çocuklarla nasıl arkadaş olacağını bilmiyor.
işte çocuğunuza nasıl arkadaş edineceğini adım adım öğretme rehberi...
1. sorunu anlayın
pediatrik davranış sağlığı uzmanı kristen eastman “çocuğunuz aynı yaştaki diğer çocuklar gibi arkadaş edinmiyorsa, ona içine kapanık ve utangaç etiketleri yapıştırmak konusunda acele etmememiz gerektiğini söylüyor. belki sadece biraz koçluğa ve basit sosyal beceriler üzerinde pratik yapmaya ihtiyacı vardır. onunla parka gidin. ve kaydıraklardan kayarken ya da başka şeyler yaparken sosyal iletişimin hangi basamağında zorluk çektiğini gözlemleyin. daha güzeli: birçok çocuğun birlikte oynadığı bir oyun tasarlayabilirsiniz. örneğin saklambaç, yakar top gibi. ve bu oyunları sizinle ve arkadaşları ile birlikte oynarken çocuğunuzdaki davranış ve tutumları analiz edin.
evde farklı, çocuklar arasında farklı mı? sorun topluluk içinde olma kaygısı yaşıyor olması (çocuğunuza dair bir iç görünüz oldu.) oyun sırasında çocukların arasına katılmak yerine tek başına kalmayı ve onları izlemeyi mi tercih ediyor? (insanlarla ilk iletişim kurma konusunda pratik eksiği olabilir.)
kaydıraktan kayarken ya da merdivenleri çıkarken başka bir çocuğun ortamda olmaması için mi gayret ediyor. arkasında biri varken kaydıraktan kaymak yerine onun kayması için sırasını verip herkes kaydıktan sonra mı kaymayı tercih ediyor. (düşme, yaralanma veya kirlenme anksiyetesi yaşıyor olabilir.)
oyun sırasında koşarken ya da toplanırken grubun ortasına değil kenarlarına doğru mu yöneliyor? (duyu bütünleme sorunu yaşıyor olabilir. birilerinin ona temas etmesi, dokunması kaldıramayacağı bir rahatsızlık hissini tetikliyor olabilir.)
bu liste uzar, yazının çok uzamaması için burada kesiyorum.
2. pratik yapın
evet, evde oyuncaklarla ya da kendi aranızda yeni biriyle tanışma pratiği yapın. bakın, bu çok önemli. apartman içinde büyümüş bir çocuk yaşıtı biriyle ne konuşacağını bilmez. onlara ne konuşması gerektiğini öğretmelisiniz.
ilk adım tanışma. ilk görev.
"merhaba benim adım naz, ya seninki?"
bir oyuncak ayıyı elinize alın ve ayının tüm diğer oyuncaklarla tek tek tanıştırın. sonra diğer oyuncaklardan biri aynısını yapsın. sonra benzer şeyi onun yapmasını isteyin. bunu birkaç gün boyunca tekrar edin. en az 50 defa, "merhaba benim adım sevimli ayıcık yumoş ya senin ismin ne?" sorusu sorduğundan emin olun.
ikinci görev: isimlerin öğrenilmesinden sonraki daha detaylı konuşmaya geçmek için ilk çengel soruyu öğretmek.
ben en çok pembe rengi severim, ya sen?
ben en çok karpuz yemeyi seviyorum, ya sen?
ben en çok momo çizgi filmini izlemeyi seviyorum, ya sen?
ben en çok elif ve arkadaşları karakterleri içinde selim'i seviyorum, ya sen? gibi...
çocukların en kolay sordukları ve cevapladıkları sorular en çok hangisi sorularıdır.
diğer bir konu: benim babam çok oyuncudur. birlikte yapboz yapmayı çok seviyoruz. sen babanla ne oynarsın? benim babam çok güzel pankek yapar. sen pankek seviyor musun? bizim bir kedimiz var. sen kedileri sever misin? çocuğunuza arkadaşlık kurma ve ilk sohbet konusu açma konusunda yardım edip bolca egzersiz yaptıktan sonra 3. adıma geliyoruz...
3. çocuğunuza duygu koçu olun
özellikle okula yeni başlayan bir çocuğunuz varsa ona duygu koçluğu yapmanız gerekir. onun okulda yaşadıkları duyguları adlandırması konusunda yardımcı olun. onlar konuşmak istemeyecektir. bu işi oyun aracılığı ile yapabilirsiniz. okula yeni başlayan bir çocuğun hayatından büyük bir değişiklik olmuştur. bu çok marjinal bir değişiklik. ve okulun ilk yıllarında geliştirdiği sosyal beceriler ve toplum içinde kabul ettiği rol, hayat boyu onunla birlikte gidecek roller. bu yüzden okula yeni başlayan çocuğunuz varsa hayattaki birinci önceliğiniz çocuğunuz olmalı.
oyuncaklarla oyun oynayın. oyunlarınızın teması okula yeni başlayan çocuk olsun.
o oyun sırasında yaşadığı kimi şeyleri direkt olarak söyler. kimi şeyleri oyuncaklardan biri aracılığı ile size oyunmuş gibi yaparak gösterir, kimi şeyleri ise söylemez. ama siz oynarken "evet ben de böyle hissetmiştim ama normalmiş. ve bak boncuk bu sorunla bu şekilde başa çıktı. ben de başa çıkabilirim" diye düşünür.
birkaç hafta boyunca evde kukla tiyatrosu gibi oyuncaklarla okulda yaşanabilecek olası senaryolarla ilgi çok sayıda egzersiz yapın: ders dinleme, teneffüse çıkma, teneffüste kimsenin onun yanına gelmediği yalnız çocuk olma, derste tuvaleti gelme, ders sırasında karnı acıkma, ders sırasında anneyi özleme vs...
4. çocuğunuza empati kurmayı öğretin
çocuğunuzun iyi bir sosyal ortamı olsun ve yaşıtları ile sağlıklı ve bol bağlantı kurmasını istiyorsanız ona empati kurmayı öğretin. sınıfta teneffüste kimsenin yanına gitmediği bir çocuk varsa onun yanına gidip onunla ilk konuşmayı yapan kişi olmanın o çocuğu ne kadar mutlu edeceğini anlatın. bu yaptığı şeyin ne kadar güzel bir şey olduğunu defalarca anlatın. ona ilk adım atma cesareti göstermeyi öğretin.
çekingen ve utangaç bir çocuğa selam verip konuştuğunda, onunla birkaç teneffüs ilgilendiğinde hem o utangaç çocuğa sahiden yardım etmiş olur, hem de ona gönülden bağlı bir arkadaşa sahip olur.
sınıfın en popüler kişisi yerine daha merkezin dışındaki çocuklarla da ilgilenmesini öğretin. bu ona kendi küçük grubunun lideri olma fırsatı verir. alfanın yanınaki beta olmaktansa alfa olabileceği grupların içinde de yer alması onun için çok önemli. hangi rol kendisini daha iyi hissettiriyorsa onu seçebilmesi için her ikisini de deneyimlemeli.
5. henüz okula başlamamış ya da sadece kreşe giden bir çocuğunuz varsa onun sosyalleşmesi için evde oyun arkadaşı toplantısı planlayın
internetten ya da parktan tanıştığının çocukların ailesini gündüz eve çocukları ile birlikte çağırın. kendi evinde kendisini daha güvende hissedecektir.
tüm oyuncaklar ve oda onun olduğu için oyun grubunun doğal lideri olacaktır. çocuklarla tanışmak için ilk adım atmasına gerek kalmadan çocuklar onunla tanışacak ve oyun oynayacaklar. bu ona akranları ile oyun oynamayı ve iletişim kurmayı öğretmenin en kolay ve etkili yoludur.
6. davet etmeyi ve ret yanıtı almayı öğretin
arkadaşlarını bir oyuna ya da konuşmaya davet etmeyi öğretin. davetine olumsuz yanıt aldığında utanmak, hayal kırıklığı yerine bu durumun kendisi ile ilgili olmadığı, karşıdaki kişinin o an bunu istememesi ile ilgili olduğunu ve bunun birçok nedeni olabileceğini öğretin.
bunun için yine oyuncaklardan faydalanın: ayı tavşana teneffüste bahçeye çıkıp top oynamayı teklif eder, tavşan kabul etmez. ayı çok üzülür. hayal kırıklığına uğrar. kimse benimle top oynamak istemiyor diye düşünür... onun üzüntüsünü ve hayal kırıklığını biraz abartarak yaşatın. sonrasında, tavşan ayı gittikten sonra tuvalete gider. aslında tavşanın çişi geldiği için ayıyla oyun oynamamıştır. ama çişinin geldiğini söylemeye utanmıştır. bir sonraki teneffüste tavşan bu sefer ayıyı oyuna çağırır. fakat bu seferde ayının çişi vardır. ayı kabul etmez. neden oyun oynamak istemiyorsun? yoksa senin de mi çişin geldi der? ayı evet der. ve o zaman anlar aslında neden onunla oynamadığını, gibi...
bu ve benzeri birçok senaryo içeren oyunlar oynayarak oyuna daveti ve davetlere olumsuz yanıt aldığında neler hissetmesi ve neler yapması gerektiğini ona öğretin.
7. arkadaş edinme konusunda zorlanmanın çok normal olduğunu ona anlatın
kendini yetersiz hissetmemesi için onun bu yaşadıklarının normal olduğu ve bu durumu yaşayan çok fazla çocuk olduğunu ona anlatın.
8. farklı arkadaşlık türleri olduğunu öğretin
çocuklara arkadaşlığın tek bir tür olmadığını öğretin. nasıl muz, elma, armut gibi çok farklı meyve var, aynı şekilde çok farklı arkadaşlık türleri de vardır deyin.
kimi arkadaşlıklar top oynama arkadaşlığıdır.
kimi arkadaşlıklar konuşma sohbet etme arkadaşlığıdır
bazı arkadaşlıklar bir birine yardım etme arkadaşlığıdır. normalde çok konuşmazsın, oyun da oynamazsın ama silgini bulamadığında o senden gelir ister, sen ondan istersin.
bazı arkadaşlıklar her gün merhaba deme arkadaşlığıdır.
bazı arkadaşlıklar sadece görünce gülümseme arkadaşlığıdır.
gibi gibi...
9. her şeye rağmen zor arkadaş edinen bir çocuğunuz varsa var olan arkadaşlıklarının sağlamlaşması için aktif çaba gösterebilirsiniz
okulda nispeten en yakın hissettiği arkadaşının ailesi ile tanışabilirsiniz. onları evinize çağırabilirsiniz. birlikte dış ortamda da zaman geçirmeleri, onları birbirine daha da yakınlaştırır. bir, sıfırdan sonsuz kat büyüktür. en azından bir yakın arkadaşı olursa onun aracılığı ile diğer çocuklarla da bağlantı kurması daha olasıdır.
10. tüm bu süreçlerde aceleci ve zorlayıcı olmayın
çocuğun başaramadıkları konusunda onu suçlamayın, onu motive edeceğim derken özgüvenini daha da fazla zedelememeye özen gösterin.
unutmayın: çocuklarınız apartman dairesinde sizinle ve oyuncakları dışında kimseyle doğru düzgün konuşmadan ve oynamadan büyümeyi kendi tercih etmedi. bu sizin tercihleriniz ve zorunluluklarınız yüzünden oldu.
o utangaç değil. belki de sadece nasıl yapılacağını bilmeyen bir çocuktur.
ona yardım etmek zorundasınız.
Çocuğunuzun Kabız Olması Neden Hafife Alınmayacak Bir Problem?
