Atatürk'ün İnsani Yönünü Bizzat Tanıyabileceğiniz Günlük: Karlsbad'da Geçen Günlerim
Nedir, ne değildir?
m. kemal atatürk'ün karlsbad hatıraları... mustafa kemal atatürk'ün tedavi için gittiği karlsbad'da askeri, siyasal, sosyal kavramlarla ilgili görüşlerini belirterek tarihi olaylar üzerinde değerlendirmelerde bulunduğu; 1918 temmuz ayını kapsayan toplam 5-6 defterden oluşan anılarıdır. eski yazı ve fransızca yazılan bu anıların birinci sayfası 30 haziran-1 temmuz tarihi ile başlıyor. anılarda tedavi süreci, türk ailelerle çeşitli otellerde görüşmeler, memleket sorunları, sosyal konular, askerlik ve savaşlar hakkında konuşmalar vardır.
atatürk'ün 28 temmuz pazar günündeki anılarının sonu şöyle bitiyor:"karlsbad'da geçen günlerimin anılarını bütünüyle ve olduğu gibi bu deftere geçiremedim. bunun iki nedeni var, birincisi yeterince yazı yazmak için vaktim olmadı. ikincisi ise, her düşündüğümü, her yaptığımı, yani bütün fikirlerimi ve hayatımla ilgili sırları bu deftere nasıl emanet edebilirdim. hatta bu yazdıklarımı bile bir gün, ihtimal pek yakın bir günde yok etmeyecek miyim? şimdiye kadar hep öyle olduğu içindir ki, anılarımı toplayan bir derlemem yoktur."
yok edilmemiş olan anı defterlerini, 1931 yılında tarih çalışmaları sırasında çankaya'daki köşkün kütüphanesinde bulan afet inan, bu defterleri atatürk'e gösterdiğinde onun çok duygulandığını ve ileride yayımlayabileceğini söyler. defterlerden yalnızca altıncı defter bir sayfa olarak viyana'da yazılmıştır. diğer defterler ise günü gününe tutulmuş hatta dr. vermer'in uygulayacağı tedavi ve alacağı ilaçlar da saatleriyle birlikte not edilmiştir.
türk tarih kurumu yayınları arasında olan kitabın bir bölümünde atatürk ve dr. vermer'in ilk görüşmesi şu şekildedir:
doktor gıda sorununu düzenlerken ekmek konusundan da söz edildi.
tabii beraberinizde un getirdiniz dedi.
hayır dedim.
o halde burada ekmek bulamayacaksınız, çünkü hükumet yalnız yerlileri doyurmakla zorunludur, yabancıları değil.
atatürk; öyle ise doktor, benim burada oturmaklığıma imkan yoktur. hemen yarın memleketime döneyim. bizim memleketimizde yabancılar yerlilerden daha çok harcamada bulunmaktadır. ben de hükumetim katında yabancılara ekmek verilmesine engel olunmasını önereyim.
dr. vermer bu sözlerden sonra ekmek sorununun halledilmesi için gerekli kolaylığı sağlayacağını söyledi.
Atatürk o dönemde neden oradaydı?
mustafa kemal 1918 haziran ayında tedavi amaçlı önce viyana’ya, oradan da karlspad (karlovy vary) şehrine gitmiştir. bu şehir şifalı sularıyla meşhurdur. burada tedavi sürecindeki notları, afet inan tarafından kitap haline getirilmiştir.
Kitaptan bir alıntıyla bitirelim
bir türk hanım buradaki durumu göstererek diyor ki: "bu hayatın bizde yerleşmesi ne kadar zor..."
buna karşılık şu notu yazıyor mustafa kemal: "dedim ki ben her vakit söylerim, burada da bu vesile ile belirteyim, benim elime büyük salahiyet ve kudret geçerse ben sosyal yaşamımızda istenilen devrimi bir anda darbe ile uygulayabileceğimi sanıyorum. zira ben bazıları gibi halk anlayışını bilenlerin kavrayışlarını yavaş yavaş benim anlayışımın ölçüsünde düşünme ve tasarlamaya alıştırmak suretiyle, bu işin yapılabileceğini kabul etmiyor ve böyle harekete karşı ruhum isyan ediyor. neden bu kadar yıllık bir yükseköğretim gördükten uygar yaşama ve toplum inceledikten ve özgürlüğünü elde etmek için hayatı ve yıllara harcadıktan sonra neden cahiller derecesine ineyim? onları kendi derecemi çıkarırım. ben onlar gibi değil onlar benim gibi olsunlar... bununla birlikte bu konuda incelenmesi gereken bazı noktalar var, bunları iyice değerlendirip kalınlaştırmadan işe başlamak hata olur."
kaynak: m. kemal atatürk'ün karlsbad hatıraları, prof. dr. a. afetinan, s. 54-55.
Atatürk'ün, Sonradan Kıyafet Devrimi Yapmasına Sebep Olacak 1910 Picardie Manevraları Ziyareti
