Bir Çömlek Külle İsyancılara Karşı Koyarak II. Mahmud'un Hayatını Kurtaran Kadın: Cevri Kalfa

cevri kalfa'nın tarih kitaplarında II. mahmut'un hayatını kurtarması şu şekilde anlatılır

"alemdar mustafa paşa, 28 temmuz 1808’de 15 bin askeriyle sarayı bastığında devletin başında 2. mustafa bulunuyordu ve bu makama ihtilalle gelmişti. tahttan indirilen 3. selim ise haremdeki odasında hapisti. alemdar’ın gelişiyle eski padişahın tahta çıkarılacağını tahmin eden 2. mustafa, sultan selim’le kardeşi şehzade mahmud’un katlini emretti. katiller, sultan selim’in üzerine hücum ettiğinde, zarif ruhlu padişah, elindeki ‘ney’le karşı koymaya çalıştıysa da başarılı olamadı. bu sırada anber ve hafız isa ağalar, 23 yaşındaki genç şehzadeyi merdivenden üst kata çıkardı. silahlı adamlar, peşlerinden yetişmek üzereydi ki, umulmadık bir şey oldu. haremin gediklilerinden cevrî kalfa, hamam külhanından kaptığı bir tas dolusu külle merdivenin başını tuttu; gözü dönmüş adamların üstüne avuç avuç serpmeye başladı. anber ve isa ağalara da talimatını verdi: “damdan kaçırın, damdan.” aşağıdakiler gözlerini ovuştururken, şehzade mahmud, sarayın kubbelerine çıkmıştı bile. haremden kuşhane’nin damına geçen şehzade, kuşaklarla birbirine bağlanan iki merdivenle enderun avlusuna indirildi. çıplak ayaklarına acele ile koğuşuna kaçan enderunlulardan birinin kapı önünde bıraktığı pabuçlar geçirildi. III. selim’in arz odası önünde yatan cesedinin yanına götürüldü. yardıma koşmak üzere kapıyı kırdıran alemdar da sâbık padişahın ancak soğuk yüzüne yetişebilmişti. ileriden gelen şehzadeye bakıp rumeli şivesiyle sordu: “a be bu çucuk da kimdir?” sultan mahmud-ı adlî, tahta bu olayla cülûs etti. ve hayatının kurtulmasına, dahası ikbaline sebep olan kahraman kadını unutmadı. hazinedarbaşılığına getirdi. amel defteri kapanmasın diye divanyolunda sıbyan mektebi, üsküdar’da cami yaptırdı. (bkz: cevri kalfa camii)"

bu olay sonrasında II. mahmut padişah olunca ne hayatını kurtaran bu cesur kadını, ne de onu öldürmek isteyen yeniçerileri unutmamıştır

son derece zor gözüyle bakılmasına rağmen, yeniçerileri ortadan kaldırmış; cevri kalfayı ise , saltanatından hemen sonra harem hazinedarlığına getirmiş. ardından büyük çamlıca'da özel bir köşk ve geniş bir arazi tahsis ederek, aynı araziden çıkan kaynak suyunu ‘cevrî kalfa suyu’ adıyla üsküdar’a getirtmiş; icadiye’de bir çeşme yaptırarak oradan akmasını sağlamış. ve yine üsküdar'da adına camii yaptırmış. cevri kalfa'nın vefatından hemen sonra sultan mahmut'un onbir yıl önce yaşanan vakaya karşı vefasını göstererek cevri kalfa sıbyan mektebi ve çeşmesini de yaptırmış. bununla da kalmayıp cevri kalfa'yı fatih sultan mehmed türbesinin bitişiğinde bulunan, II. mahmud‘un annesi nakşidil sultan’in türbesi içine defnetmiş, yani kendi annesinden ayrı tutmamıştır.

ikinci mahmut, yapılan iyiliği de kötülüğü de unutmayan; vefalı, sağlam adammış kısacası. böyle insanları bulmak zor. neyse konumuza dönecek olursak,

sultanahmette divanyolu caddesi üzerinde bulunan mektep, istanbul sıbyan mekteplerinin en büyüğüdür. 

iki kattan ve on odadan meydana gelen mektebin geniş bir ön cephesi vardır. yuvarlak kemerli, tek yüzlü duvar çeşmesi de bu ön cephede bulunmaktadır. zaman içerisinde sıbyan mektebi, kız sanat mektebi, matbaacılık okulu, adliye binası ve ilkokul olarak kullanılmış. 1985 yılından bu yana ise türk edebiyat vakfı’na tahsis edilmiş. restorasyondan sonra alt katı cafe olarak düzenlenmiş. cafe iki salon halinde; biri ahmet hamdi tanpınar salonu, diğeri yahya kemal beyatlı salonu olarak düzenlenmiş. istanbul'a gidince uğramak lazım.