Bir Kitabın İki Sayfasını Aynı Anda Okuyup Ezberleyebilen İlginç Deha: Kim Peek
1951 doğumlu kim peek fotografik ya da eidetik hafızası çok güçlü bir savant olduğu teşhisiyle yaşadı. dünyada 50-100 arası sayıda savant mevcut. savant sendromu, görsel, işitsel ve benzeri bir alanda güçlü hafızası olan kişilerde görülüyor.
bir kitabı bir saat içinde okuyup tamamını ezberliyor. sol gözü, sol; sağ gözü, sağ sayfayı okuyor ve böylece ortalama sekiz saniyede iki sayfayı birden okumayı bitiriyor. hafızasında yaklaşık 12000 (on iki bin) adet kitap var. herhangi bir tarihin hangi güne denk geldiğini biliyor.
tüm bunlara rağmen iq'su normalin oldukça altında 887) ve 19 aralık 2009 günü kendisi hayata gözlerini yumdu. ama arkasında bir eser bıraktı: rain man.
manyak bir başka özelliğini de ben söyleyeyim; (scientific american aralık 2005)
adama herhangi büyük bir şehirde iki adres verildiğinde yahoo maps gibi yol tarifi yapabiliyormuş. allah sahibine bağışlasın. bir de bir yanlışı düzeltelim, adam otistik değil. bazı semptomları benzese de otisizm tanımı konulacak kadar örtüşmüyormuş, zaten savantların da ancak yarısı otistik. mesela birçoğunun aksine, kim efendi sadece hafızadaki şeyleri saymakla kalmıyor aynı zamanda onların anlamını kavrayabiliyor, yani neyi ezberlediğini biliyor. hatta kendisini neredeyse 20 yıldır araştıran herifleri de şaşırtarak, sadece klasik müzik parçalarını ezberlemekle kalmamış, notaların anlamını öğrenmiş, sonra da enstrüman çalmaya başlamış ufaktan.
bir de bu soyut kavramları kuramama kalıbına da tam uymuyor. mesela buna biri lincoln'un "gettysburg adress"ini sormuş (konuşma, sesleniş, nutuk babında) bu da herifin gettysburg'da sadece bir gece kaldığı evin adresini vermiş. sonra soruyu soranlar gülünce adam yaptığını kavrayıp, bunun espriye dökmüş. ve daha ilginci ezberlediği şeyleri kombinasyona sokup, tıpkı bir müzisyen gibi yeni ve orijinal şeyler üretebiliyor. işte bu yüzden dünyadaki en değerli beyinlerden biriydi.
corpus callosum'u yani iki beyin yarımküresi arasındaki bağlantısı yok. bazı epileptikleri tedavi etmek için yaptıkları gibi sonradan kesilmemiş, böylece split brain sendromu yaşamıyor. onunkisi doğuştan yok, o yüzden bir şekilde yarımküreleri adapte olmuşlar bu duruma, hatta belki de tam fonksiyonel birer beyne dönüşmüşler. bu da savant yetenekleri göz önüne alındığında şu soruyu akla getiriyor: bu tip beyin hasarları ve eksiklikleri beyni başka şekillerde kendini kompanse etmesi için tetikliyor mu yoksa zaten beyinde mevcut olan başka yapıların daha etkin kullanılmasına mı izin veriyor?
daha ayrıntılı olarak, asıl hasarlı olan tarafı sol yarım küresi tüm savantlardaki gibi. buradan da neden genelde erkeklerin savant veya otistik olduklarına dair bir teori var. erkek fetüsler gelişirken, kan dolaşımında daha fazla testosteron oluyor bu da aşırıya kaçarsa beyin gelişimine zarar verebiliyor. normalde sol yarımküre de sağdan daha geç ve yavaş geliştiğinden, testosteronun bu potansiyel olarak zararlı etkisine daha uzun süre maruz kalıyor. buraya kadar eyvallah. asıl soru da, hasar sonucu sağ yarım kürenin kompanse etmek için başka dokulara el koyması mı insanı savant yapıyor yoksa halihazırda varolan mekanizmaları domine edecek bir sol yarımküre kalmaması mı? belki bu sol yarımkürenin baskısından kurtulan kısımlar insana bu tip yeni yetenekler kazandırıyor.
Savant Sendromu ile ilgili daha fazla detay isterseniz
