Cansız Varlıklar ve Nesnelerden Oluşan Tablolarda Yer Alan Bazı Semboller ve Anlamları
natürmort dilimize, fransızca nature morte (ölü doğa) kelimesinden geçmiştir. pek az bilinir ancak aslında yaşamın kısalığına, geçiciliğine, nihai çürümeye, ölü nesnelerle yapılan sert vurgudur. kökleri memento mori ve vanitas ile büyümüştür.
sözün sadece kendinden bahsetmiyor oluşu gibi, nesneler de sadece kendinden bahsetmiyor.
16. ve 17.yy. ölü doğa alegorisinin sık kullanılan sembolleri ve anlamları
elma: elmanın çeşitli anlamları vardır, bütün içinde değerlendirilmelidir. ancak genel olarak: sevgi, bilgi, bilgelik, neşe, ölüm, dini eserlerde günah, ilk günah, kadın anatomisi, kadın cinselliğini sembolize eder.
enginar, kuşkonmaz, çilek: cennet meyvelerini sembolize etmekle birlikte, lüksü, bereket refahı da sembolize eder.
arı, kelebek: umudu ve yaşamın kırılganlığını sembolize eder.
kuş: ölümden sonra dirilmeyi sembolize eder.
kitap: bilgiyi ve öğrenmeyi sembolize eder.
mum: mumun da çeşitli anlamları vardır. zamanın geçişini, yanıyor ise tanrı'ya imanı, sönmüş ise ölümü ve maddenin bozulmasını, kimi zaman da isa'nın ışığı ile arınmayı sembolize eder.
kedi: yasak aşkı ve şehveti sembolize eder -bir zaman sonra huzuru ve keyfi sembolize etmiştir-.
saat: geçiyor, hayır hayır, akıyor olan zamanı sembolize eder.
tüy: özgürlüğü ve gökleri, dini temalarda ise umudu ve inancı sembolize eder.
çiçek: her çiçeğin sembolize ettiği farklı anlamlar vardır ve başka bir entry konusu olabilecek olsa da genelleyerek: uzun yaşam, saflık, sevgi, bağlılık, masumiyet ve dini erdemleri sembolize eder.
sarmaşık: uzun yaşamı sembolize eder.
lavta: ölümü sembolize eder.
ayna: gerçeği yani maskesiz olmayı ve benliği sembolize eder.
fare: yıkımı sembolize eder.
şeftali: kurtuluşu sembolize eder.
deniz kabukları: sonsuzluğu, azizleri ve meryem'i sembolize eder.
kafatası ve kemikler: memento mori!
kılıç: gücü, otoriteyi ve cesareti sembolize eder.
papağan ve maymun: insanın başarısızlığını, kusurunu ve kaosu sembolize eder.
örneğin, -elmada söylemiştim anlamı, bütünde yorumlamak daha isabetli-, eğer bir maymunun elinde elma var ise, sembolize edilen insanın düşüşüdür.
(sembolleri ve anlamları barok resim sanatının farklı tarzlarında da görülür. bir ölü doğa olması gerekmeyebilir.)
vanitas'a eklemli birkaç ölü doğa (still life) örneği:
adriaen van utrecht, 1642
maria van oosterwijck, 1668
pieter claesz, 1628
(fakat lütfen, şu enfes detayı kaçırmayınız.)
david bailly, 1650
harmen steenwyck, 1640
(bu ölü doğa ilhamını incil'den almıştır: matta 6: 18-21: öyle ki, insanlara değil, gizlide olan babanıza oruçlu görünesiniz. gizlilik içinde yapılanı gören babanız sizi ödüllendirecektir. yeryüzünde kendinize hazineler biriktirmeyin. burada güve ve pas onları yiyip bitirir, hırsızlar da girip çalarlar. bunun yerine kendinize gökte hazineler biriktirin. orada ne güve ne pas onları yiyip bitirir, ne de hırsızlar girip çalar. hazineniz neredeyse, yüreğiniz de orada olacaktır.)
modern sanattaki evrimi, yeri ve anlamı beni pek heyecanlandırmadığından bahsetmiyor, barok dönemden taşmadan sonlandırıyorum.
Rutin Hayatını Geride Bırakıp Yogayla Yeniliğin Peşinde Koşan Birinin İmrendiren Hikayesi
