Dünyanın Yüzde Sekseninin Kullandığı Yasal Uyarıcı: Kafein ve Etkileri
kafein; memelilerin beyin ve sinir sistemleri üzerinde birçok etkisi olan, dünya nüfusunun yüzde sekseninden fazlasının kullandığı uyarıcı bir madde, çay ve kahve içme sebebi.
kimyasal formülü c8 h10 n4 o2'dir. sinir hücrelerine yaptığı etki amfetamin, kokain ve eroinle paralel; bağımlılık yapma oranı bu maddelerden daha yüksektir.
sinir sisteminde doğrudan ve dolaylı olmak üzere iki şekilde etki yapabilir. doğrudan yaptığı tek etki, adenozin reseptörlerini uyarması, bir nevi adenozinin yerini alması, beyindeki sinir akışını sağlamasıdır. dolaylı yoldan ise adrenalin ve dopamin salgısını artırarak, bu maddelerin etkilerinin de görülmesini sağlar. asıl enerji verme sebebi de bu dolaylı etkilerdir aslında. (karaciğerin kan şekerini yükseltmesi, alveol ve damarların genişlemesi, kalp atışının hızlanması...)
içildiğinde vücut tarafından tamamen emilen kimyasal bir maddedir kafein. kandaki seviyesi 14-15 dakikada en yüksek seviyesine çıkar. alınan miktarın en azından yarısının vücutta kullanılıp atılmasına kadar geçen zaman yaklaşık olarak 5 saattir. kandaki yağ asitlerinin seviyesini arttırmasından ötürü vücut direncinde artma, sinir sisteminde uyarılma, canlılığı arttırma ve uykuya olan reaksiyon zamanında uzamaya neden olur. başlıca kahve, çay, çikolata, kakao ve kolalı içeceklerde bulunur.
günde 500 mg. dan fazla kafein alındığında zehirlenme gelişebilir. en yaygın görülen belirtiler, çarpıntı, huzursuzluk, anksiyete, kaslarda seyirme, mide yakınmaları ve uykusuzluktur. daha da yüksek dozlarda kulak çınlaması, nöbetler, solunum problemleri ve fikir uçuşması görülebilir. toleransı hızla gelişen bir maddedir yani her gün miktarını arttırsanız da etki etmemeye başlar.
- kahve fincanında 80-100 mg. (bir kupa nescafe ya da bir fincan türk kahvesi gibi o içeceğin bir birimi kastedilmektedir)
- çay bardağında 66-100 mg.
- kafeinsiz kahvede (bir kupa) 2-4 mg.
- kola bir bardakta 25-55 mg.
- sıcak kakao bir kupada 5-50 mg.
- aspirin 32 mg. bir tablette
- kafein tabletinde 100 mg.
- çikolata 25 mg.
çayın, kahvenin, kakaonun yanı sıra kafein, dünyada atmıştan fazla bitkide de bulunur.
kafein, böcekler ve hayvanlar için toksik bir madde olduğundan dolayı, bitkilerdeki kafein bir nevi bitkinin koruma duvarıdır. kafein içeren bitkilerden böcekleri uzak tutar.
ibn-i sina'nın el-kanun fi't-tıb kitabı, tarihte kahveyi bir tedavi yöntemi olarak gösteren ilk kitaptır. o zamanlar kahve cildi temizlemek, nemini azaltmak ve cilde güzel bir koku vermek için kullanılıyormuş. ciltteki nemi azaltmasını sağlayan şey içerdiği kafein sanırsam. zira kahve içildiği zaman da içeriğindeki kafein vücutta dehidrasyona sebep olur.
kognitif yetiyi artırır (dolayısıyla alzheimer ve parkinson hastalığı riskini azaltır), metabolizmayı hızlandırır, iştahı azaltır ve kişiye enerji verir. hatta bu enerji verici etkisi yüzünden "kahve içen yorulmaz" derler. kahvenin bu enerji verici etkisi 15. yüzyılda müslüman dervişler tarafından keşfedilince arap yarımadasının dört bir yanında kahveciler açılmaya başlamış. 17 ve 18. yüzyılda deniz ticareti iyice yaygınlaşınca kahve, avrupa'da da yaygın bir şey haline geldi.
hakkında daha fazla bilgi için şuraya ve şuraya bakılabilir.
Türk Kahvesinin Tarihiyle İlgili Öğrendiğinizde Hayal Kırıklığı Yaşayacağınız Bazı Bilgiler
