Elon Musk, Nasıl Oldu da 20'li Yaşlarından Beri Arka Arkaya Çok Başarılı İşlere İmza Attı?

elon musk'ın 20'li yaşlarından beri arka arkaya çok başarılı şirketler kurmasının ya da desteklemesinin sebebi aslında basit: adam iyi beyler

iyi olmak hakkında değişik tanımlar yapılabilir sanırım. felsefi açıdan, dini açıdan, bulunduğunuz özel bir durumdaki açınızdan vs. elon musk'ın yaptığı şeylerin sebebi olduğuna inandığım iyilik daha genel ve uzun vadeli. biraz saçma gelebilir ama açıklamaya çalışacağım.

elon musk gençliğinden itibaren şu üç alanda çalışmak istiyor

1. internet
2. sürdürülebilir enerji
3. çok-gezegenli yaşam

kurduğu/desteklediği şirketler bu alanlarda hep. neden diye sorulduğunda cevabı hem çok ilginç hem çok sıkıcı: insanlığın geleceğini en çok bu üç sektörün etkileyeceğini düşünüyor. ilginç çünkü 20 yaşında birinin kariyer planı (kariyer planı değil aslında, hayatıyla ne yapacağının kararını vermek) yaparken para, ün vs düşünmüyor. sıkıcı çünkü güzellik yarışmasına katılan da dünya barışı filan istiyor ama etkisi ve değeri olmuyor.

sırasıyla bu sektörlerin etkisini ve musk'ın bu alanlarda ne yaptığına kısaca değinelim

1. internet: etkisini anlatmanın ve anlamanın en kolay olduğu alan. milyarlarca insanı ve insanlığın kümülatif birikimini önceki yöntemlere göre ışık hızında birbirine bağlıyor. müthiş bir "enabler". boktan dönem ödevinizi yaparken de kullanıyorsunuz, dünyanın bir ucundaki adamla iş yaparken de, hayatınızı geçireceğiniz insanı bulurken de... (eşimle internette tanıştık. şu an kendi girişimimde, internet olmasa asla tanımayacağım adamlarla tanışıyor ve iş yapıyorum. elon musk hakkındaki düzensiz zırvalarımı paylaşabiliyorum falan filan.)

elon internet hakkında önce zip2'yu sonra paypal'ı kuruyor. biri eskiden her telefonun yanında bulunan sarı sayfaları internete taşıyor diğeri internet üzerinden para transferini mümkün kılıyor. etki inanılmaz. internet en ücra yerde yaşayan adamın hayatını bile olumlu yönde etkiliyor, ona yeni kapılar açıyor.

2- sürdürülebilir enerji: bunun sebebini ve etkisini anlamak da kolay. enerji için savaşlar yapılıyor, insanlar bombalanıyor, yaktığımız her yakıt götümüze karbon salınımı olarak giriyor... elon da bu yüzden hem enerji üretimini hem de tüketimini daha temiz yapmak gerektiğini düşünüyor. üretimi için -kuzenleriyle- solarcity isimli güneş enerjisi şirketini kuruyor. güneşten dünyamıza ulaşan enerjinin çok küçük bir kısmı bile insanlığın enerji ihtiyacını karşılayabilir, niye dünyanın bağrını deşip önce rafinesi sonra dağıtımı sonra da sonucu (co2) ile uğraşıyoruz diyor. iyi de diyor.

enerji tüketiminde de elektrikli arabaların, içten yanmalı motorlu arabalara göre daha verimli ve sürdürülebilir olduğunu düşünüyor. zaten bunu da ispatladı tesla ile. "ehehehe yapamaz ki" diyen herkesi göt ede ede devam ediyor.

3. çok-gezegenli yaşam: işte bu çok enteresan. birçok insan bu konu hakkında hiç düşünmemiş bile, bu yüzden bunun neden önemli olduğunu anlamak biraz zor.

ortalama yaşam beklentisini (~75 yıl) düşündüğünüzde insanoğlu uzun bir süredir (insan ~200 bin yıl) dünya'da yaşıyor. ama dünyanın yaşını (~4,5 milyar yıl) düşündüğümüzde, insanoğlunun dünya üzerindeki serüveni çok kısa bir zaman dilimini kapsıyor. yani aslında self-aware ve zeki yaratıkların dünya üzerinde dolaşmaya başlaması oldukça yeni. elimizdeki görece uzakları görebilen cihazlar sayesinde de tarıyoruz, ediyoruz ama başka bir gezegende akıllı/akılsız bir yaşam formuna denk gelemedik henüz.

dünya üzerindeki insan yaşamı bu kadar yeni ise ve etrafımızda başka göremiyorsak çok değerli ama kaybetmesi çok kolay bir şeye sahibiz demek. dünyanın sonunu getirebilecek birçok senaryo mevcut. nükleer savaş, biyolojik savaş, irice bir meteorun dünyaya çarpması gibi. bunlardan bir tanesi yaklaşık 60 milyon yıl önce oldu ve dünyadaki yaşam formlarının (dinozorlar da dahil olmak üzere) çoğunu öldürdü. bunun gibi veya daha farklı bir felaket durumunda insanlığın "yedeği" yok. yani olası bir felakette dünya'daki insanlar ölürse, evrende -bildiğimiz kadarıyla- başka yerde olmayan bilinç ve düşünebilen yaratıklar yok olmuş olacak.

normal bir insan bu ürpertici senaryo karşısında önce ürperir, sonra "amına koyuyum zaten ben ölene kadar bir şey olmaz, akşam ne yesek ki?" diye düşünür. ama elon böyle düşünmüyor tabi ki. çünkü o çılgın çocuk elo.

şimdi bu felaket olasılıklarının bir insan yaşamında gerçekleşme ihtimali yok denecek kadar düşük. ama uzun vadede gerçekleşme ihtimali yüksek ve gerçekleşirse kaybedilecek şey muazzam büyüklükte. expected valueya bakarsak insanoğlunun sadece dünya'da kalması saçmalık. elon da benim gibi mantıklı bir insan olduğu için "nasılsa başka bir gezegene koloni kurma çalışmaları vardır, bakayım ne zamanmış bu yolculuk" deyip nasa'nın web sayfasına giriyor. gördüğü şey karşısında dehşete kapılıyor. bırakın koloni kurmayı, mars'a insan gönderme planları bile yok. işte burada benden farklı olarak elon "iş başa düştü" diyor.

ilk yapmak istediği şey soğuk savaş zamanındaki "uzay yarışı" heyecanını tetiklemek oluyor. soğuk savaş bittiği için yarış da bitiyor ve nasa'nın hem amaçları hem bütçesi (gdp'ye oranla) küçülüyor. elon da, o zaman her aklı selim insan gibi gideyim bir roket alayım, mars'a gönderiyim ve medyada sükse yapsın, mars'a insan gönderme konu olsun filan diyor. garip ama düşünüyor bunu. cebinde parası da var, roket almak için dükkan gezmeye başlıyor. amerikalı şirketler hem pahalı hem de pek sallamıyorlar elon'u. o da rusya'nın yolunu tutuyor. 2001 ve 2002 yıllarında 3 kez rusya'yı ziyaret edip pazarlık yapıyor. kıtalararası bir roketin modifiye edilmesi (buraları tam hatırlamıyorum, oldu baya okuyalı) ile mars'a ulaştırma hesapları yapıyor yanlış kalmadıysa aklımda.

sonra ruslar bir noktada elon'un canını sıkıyor. elon da "sikerim yapacağınız işi" deyip kendi roket şirketi spacex'i kuruyor. sonrası malum.

---

tl;dr: elon musk yaptığı işleri insanlığın geleceğini olumlu yönde etkilemek için yapıyor. para ve ün başarısının doğal sonucu olarak geliyor.