Evrende Cevabını Aradığımız Bazı Soruları Açıklayabilecek Yeni Bir Kütleçekimsel Dalga Keşfedildi
16 ekim 2017'de keşfedilen yeni kütleçekimi dalgası, bugüne dek ilk defa ne olduğu konusunda kesin sonuç elde ettiğimiz; birbirlerinin yörüngesinde olan iki nötron yıldızının, elektromanyetik spektrumun her alanında gözlemlenebilmiş kütle çekimsel dalgasıdır. dalgaların dünyaya ulaştığı sırada kütle çekimsel dalgayı tespit edemeyen virgo kütleçekim teleskobunun kör noktalarına odaklanıp, tam adresleme yapılarak ngc 4993 galaksisindeki parlak ışıma, 130 milyon yıl önce gerçekleşmiş çarpışmanın tespit edildiği alan olarak kayıtlara geçti.
100 saniyeden fazla süren ilk kütle çekimsel dalga olması ve bunu takiben yoğun gamma ışıması gözlemlenmesi sayesinde (ki uzun zamandır çarpışan nötron yıldızlarının imzası olduğundan şüpheleniliyordu) sadece bu iddiayı gerçeklemesi açısından bile astronomi dünyasında, kendi yaşam süremizde karşılaşabileceğimiz eşsiz büyüklükte bir kozmik olaydır.
nedir bu nötron yıldızları?
nötron yıldızları patlayarak dış katmanlarını kaybetmiş yıldızların supernovaya dönüşmüş iç çekirdekleridir. arda kalan çekirdek, yerçekimi tarafından kendi içine doğru sıkıştırılarak, şayet kütle yeterli ise yoğunluk belli bir noktaya ulaştığında karadeliğe dönüşür, eğer kütle yeterli değilse de elektronlar, protonlarla birleşerek nötron ve nötrino'ları oluşturur. nötronlar pauli dışarlama ilkesi sebebiyle kendi aralarında birleşemez, bu yüzden de nötron yıldızı santimetreküpte 1 milyar tonluk inanılmaz bir yoğunluk oluşturarak bir arada kalır. birbirlerinin yörüngesinde olan iki nötron yıldızı, enerjilerinin bir bölümünü kütle çekimsel dalga olarak yayar. birbirlerine ne kadar yaklaşırlarsa bu dalga o kadar güçlenir ve yaşadığımız olayda olduğu gibi, kütleçekimi 100 milyonlarca ışık yılı öteden tespit edebilme şansına sahip oluruz.
Nötron Yıldızlarının Çarpışma Simülasyonu
bize ne sağladı?
çarpışma sonrası yayılan ışığın spektrumu, patlamada oluşan elementleri gözlemlememizi sağlar. altın ve platin gibi ağır elementlerin bu gibi patlamalar sonucu oluştuğunu da bu sayede öğrendik ve bu gözlemler sayesinde ağır elementlerin evrende dağılımı konusunda zamanla daha fazla bilgi elde edebiliriz. bunu haricinde: neutron yıldızları ve karadeliklerden aldığımız bu önemli yer tespit verisi sayesinde galaksinin herhangi bir yerinde gerçekleşen büyük olayları konumlama ve anlamlandırma kabiliyetimiz de arttı.
Geçtiğimiz günlerde Nobel Fizik Ödülü'ne layık görülen LIGO yerçekimi dalgası keşfi içeriğimiz de ilginizi çekebilir
