Evrimsel İnovasyonun Harika Örnekleri Olan 7 Garip Görünüşlü Balık
1. blobfish
garip görünüşlü balık deyince belki de ilk akla gelen balıklardan biridir. hatta 2013 yılında dünyanın en çirkin hayvanı bile seçilmiştir (bbc). yeryüzünde yumuşak, pembe ve nemli görünümde olan güneydoğu pasifik'e özgü bu balık, basıncın son derece yüksek olduğu derin denizlerde yaşamaktadır. blobfish'in dokuları normale kıyasla daha kaygan ve yumuşaktır, bunun da nedeni yüksek basınçlı ortamda yaşamasına olanak sağlamasıdır. kemikler ve kemiğimsi diğer yapılar yüksek basınç altında kırılacağından, blobfish tüm bu yapılardan kurtulup yumuşak bir hal almıştır. ayrıca blobfish'in bu yumuşak yapısının deniz tabanının hemen üzerinde yüzebilmesine de olanak sağladığı düşünülmektedir. şöyle ki, bir çok balık dalma-batma hareketlerini düzenleyen, içi gaz dolu yüzme kesesine sahiptir. yani keseye gaz dolduran balık yükselir, gazı salan balık da batar. ama bu yüzme kesesi gibi yapıları yüksek basınçlı derin denizlerde şişirmesi çok zordur. ama blobfish gibi balıkların jelimsi dokuları bu işlemi biraz daha kolaylaştırır. ayrıca, deniz suyunun yoğunluğundan biraz daha az yoğun olan dokuları sayesinde, deniz tabanında daha az efor sarf ederek dolanmaları kolaylaşır. jelimsi dokuların üretimi, diğer kas dokularının üretimine göre enerji açısından daha verimli olduğu için, yiyeceğin kıt olduğu derin denizlerde hayatta kalma şansını arttırmaktadır.
2. kurbağa balığı
ters dönmüş gözlerinden dolayı mı, yoksa vücuduna oranla kocaman olan ağzından dolayı mı garip göründüğünü kestiremediğim bu balık ingilizcede stargazer olarak geçmektedir. aslında bu bahsettiğim, onu garip yapan iki özelliği pasif avlanma yapan bu balık için bir adaptasyonun ürünüdür. atlantik okyanusu kıyıları boyunca görülebilecek bu balık, pektoral (göğüs) yüzgeçlerini kullanarak kendini kuma gömer ve av bulana kadar sinsice* pusuda bekler. kendini kuma gömdüğü için, gözlerinin ve ağzının yukarıda olması büyük avantaj sağlar. ayrıca ağzının vücuduna göre büyük olması da, avını hızlıca yutabilmesi için yardımcı olur. çünkü ağızlarını birden açtıklarında ani bir girdap oluşturur ve yukarıdan geçen ufak deniz canlıları bu girdaba kapılıp kendini balığın midesinde bulur. ayrıca tek garip olan şey de dış görünüşleri değildir. 2015 yılında yapılan bir çalışmaya göre, kurbağa balıklarının* vücudunda tahmin edilenden daha fazla safra bulunmaktadır. bu yüksek safra miktarını ,bağırsaklarındaki kalsiyumu emerek, özellikle kafataslarında inanılmaz derecede güçlü kemik yapıları oluşturmak için kullandıkları tahmin edilmektedir. ama neden bu kadar sert bir kafatasına gerek duydukları bilinmemektedir. aynı zamanda, kafalarının üzerinde savunma amaçlı kullandıkları, elektrik şoku verebilen organları da mevcuttur.
3. boynuzlu vatoz
ingilizcede bristlenose catfish olarak geçen bu garip canlının kafasında tuhaf burunlar vardır. bu burunların dokungaç olmadığı ve erkeklerde daha belirgin olmadığı ortaya çıkmıştır. bu burunların bir takım cinsel sinyaller gönderdiği ve ne kadar büyük olursa o kadar iyi olduğu tahmin edilmektedir. biyologlar, dişilerin bu burunlara neden bu kadar çok yükseldikleri konusunda tam olarak emin olmasa da, birkaç fikre sahipler: bu nedenlerden biri, bu burunların balığın yavruları gibi gözükmesi, ki bu da iyi bir durum. nasıl yani? şöyle ki, bu amazona özgü balıkların erkekleri müstakbel yavrularını korumak için yuvalar inşa ederler. dişiler de kiminle çiftleşeceğine bu yuvalara göre karar verirler ve bir yuvaya birden fazla dişi yumurta bırakabilir. hatta öyle ki, dişilerin genelde hali hazırda yumurta bırakılmış yuvalara yumurtladığı gözlemlenmiştir. yani, daha çok burna sahip olan erkekler (bu durumda dişiler tarafından daha fazla yavruya sahip olarak algılanan erkekler), dişiler tarafından daha başarılı bir baba olarak görüldüğü için tercih ediliyor olabilir.
4. bumphead papağan balığı
kafasını duvara çarpmış ve şişmiş gibi görünen bu balığın kafasındaki doku aslında yumuşak değil, sert bir yapıya sahiptir. ihtiyologlar, papağan balıklarının bu sert yapıları üstünlük gösterme ve alan hakimiyeti için kafa atmakta kullandığını düşünmektedir. hint pasfiği'ne özgü bu balıkları gözlemleyen araştırmacılar, erkek papağan balıklarının oldukça yüksek hızlarda kafa tokuşturduklarını gözlemlemişlerdir.
bu çılgın balıklar çarpışmadan sonra birbirlerinin etrafında dairler çizip, sırtlarını ısırmaya çalışmaktaymış. bu nedenle dişilerin de böyle kocaman kafatası olmasına rağmen, erkeklerin kafaları dişilere göre daha büyüktür. ayrıca bu balıkların ağzında, birbirine kaynaşmış yekpare biçimde duran gaga benzeri dişleri vardır. bu dişleri mercan resiflerini parçalayıp, üzerindeki besinleri öğütmek için kullanan balık kalan kumu da dışkısıyla beraber dışarı atmaktadır.
5. kırmızı dudaklı yarasa balığı
bu kokoş teyze görünümlü balığın ingilizce ismi "redlipped batfish"tir ve galapagos adaları'na özgü bir türdür. biliminsanları bu balığın neden miranda signs'den daha cesur görünen dudakları olduğundan emin olmasa da, bunun sebebinin karşı cinsi tavlamak olabileceğini düşünmektedirler çünkü erkeklerin dudakları dişilere göre daha kırmızıdır. garip vücut çıkıntılarının da deniz tabanında rahat hareket etmelerini sağladığı düşünülmektedir. hatta bu özelliklerini yakından incelemek, evrimsel gelişim sürecinde atalarımızın neden denizden karaya çıktığını anlamamıza yardımcı olabilir. bu garip görünümlü balık, kısa mesafelerde anlık olarak yüzebilmektedir ama çoğunlukla ayak benzeri vücut çıkıntıları ile yengeç gibi hareket ederler. son olarak, bu balığın kafasının üzerinde "illicium" adı verilen ve beslenme konusunda önemli rol oynadığı düşünülen bir yapı bulunmaktadır. bazı çalışmalar, balığın bu yapıyı avını çekmek için kullandığını ileri sürmüştür.
6. kurt yılan balığı
kurt yılan balıkları bu isimlerini sivri, köpek dişi benzeri dişlerinden almışlardır. ama bütün dişleri bu öndeki dişler kadar keskin değildir, ağızlarının arka kısmında bombeli küt yapılı dişleri de vardır. bu kadar farklı yapıda dişe sahip olmaları, balığa istediği hemen hemen her şeyi yakalama kabiliyeti kazandırmıştır. öndeki sivri dişleri yakalamak istedikleri nesneye saplanıp nesnenin ağızlarından kaymasını önlerken, arkadaki küt uçlu dişleri de sert nesneleri kolayca ezmesini sağlar. bu özellikleri sayesinde balık ve mürekkep balığı gibi canlıların yanında deniz kestanesi , yengeç ve kum doları gibi canlıları da avlayabilirler. isimleri yılan balığı da olsa, aslında sadece uzun gövdeli bir balık olan kurt yılan balığı, uzun gövdesini yumurtaları etrafında sararak onları tehlikelerden korumaya çalışır. ağız yapılarının garip olmasının sebebi de güçlü çene kaslarına sahip olmasıdır.
7. ay balığı
ay balığının garip yassı yapısı, denizlerde kayarak rahatça dolanmasını sağlar. mola mola olarak da anılan bu balık, bilinen en ağır kemikli balıklardan biridir. ve erişkin bir ay balığının ağırlığı bir tona kadar ulaşabilmektedir. bu devasa kütlelerine rağmen, ay balığı önceleri akıntılarla sürüklenen bir balık olarak biliniyordu. daha sonra uydu takip görüntüleri bu balıkların 450 metreden fazla dalış yapıp, yiyecek aramak üzere dolandığını ortaya çıkarttı. bazı biliminsanlarınca tepelerindeki kılıç benzeri yüzgecin denizde yol alırken yardımcı olan bir yapı olduğu ileri sürüldü. ayrıca, birinci sıradaki balıkta da bahsettiğimiz gibi ay balığının vücudunda da bol miktarda jelatinimsi doku bulunur, bu da yüzmesini kolaylaştıran başka bir etmendir.
Siz İstediğiniz Balığı Satın Aldığınızı Zannederken Balıkçıların Yaptığı Aldatmacalar
