İngiltere'nin Tarihini ve Kültürünü İkiye Ayıran Hayali Yol: Watling Street

aslında eskiden hayali değilmiş, dover'dan neredeyse liverpool'a kadar uzanan bir patikaymış. şu andaysa böyle bir cadde yok, o yüzden watling streeet denince akla londra-liverpool karayolu geliyor. ancak orijinal watling street güneydoğu-kuzeybatı doğrultusunda britanya'yı ortadan ikiye bölüyor ve bizi ilgilendiren kısmı da tam olarak bu.

birçok ingiliz bile bunu bilmez, ancak watling street'in britanya açısından tarihi/kültürel önemi şudur: caddenin güneyinde ingilizler, kuzeyindeyse vikingler tarafından kurulan yerleşimler vardır. bunun geçerliliği %100 değilse de çok büyük bir çoğunlukla doğrudur. bu durum tarihçilerden ziyade dilbilimciler için ilgi çekicidir, çünkü caddenin adayı bu şekilde böldüğünün en büyük kanıtı yerleşim merkezlerinin adlarıdır ve bunu ingilizler ve iskandinavlar dahil dilbilimci olmayan kimse anadili ne olursa olsun ilk bakışta anlayamaz.

şöyle ki, istisnalar görülmekle birlikte çoğunlukla adı -ton (southampton, brighton) ve -ham (birmingham, cheltenham) diye biten yerler watling'in güneyinde ya da hemen üzerinde, sonu - thorpe (scunthorpe) ve -by (grimsby, whitby) diye biten yerlerse watling'in kuzeyinde yer alır. bunlardan -ton bitişi çok yaygın olduğu için kuzeyde de sıkça rastlanır, ancak büyük küçük tüm yerleşim merkezleri sayılırsa güneydekilerin yine de daha fazla olduğu görülecektir.

bu bitişler sıradan bir göze bir şey ifade etmese de etimolojik analizi bize çok önemli veriler sunar. bunlardan -ton ve -ham tamamen ingilizce kökenlidir ve günümüzde sırasıyla town ve home sözcüklerine dönüşmüştür. 

ancak -thorpe ve -by viking dilinden gelmektedir ve -thorpe bitişi özellikle almanca'da sıklıkla gördüğümüz -dorf (düsseldorf) ile aynıdır, anlamıysa köydür. diğeri olan -by ise isveç başta olmak üzere iskandinav ülkelerinde yerleşim merkezlerinin adlarının sonunda en çok görülen yapılardan biridir ve o da köy anlamına gelir. modern ingilizce'de sıklıkla karşımıza çıkan ve yerel tüzük anlamına gelen bylaw sözcüğü de buradan gelmektedir.