İrlanda, Nüfusu 200 Yıl Önceye Kıyasla Daha Az Olan Tek Ülke Olmayı Nasıl Becerdi?
irlanda dünyada nüfusu 200 sene öncesine göre daha az olan tek ülke
kıyas vermek için aşağıdaki görsel yeterli olur... daha çok örnek vermek gerekirse o dönem mısır nüfusu 4.3 milyonken şu anda 100 milyon. 1821 senesinde amerika ise 9.6 milyon (yaklaşık 1 .5 milyon köle dahil).
bunun nedenlerini açıklamak için minik bir tarih yolculuğu yapalım
irlanda'ya denizcilerin ayak bastığı (yaklaşık m.ö 4500 civarları olduğu tahmin ediliyor) zamanlardan itibaren bir ada ülkesi olmasından dolayı beslenme ve ticaretlerini genellikle deniz ürünleriyle yaparlardı. tabii zamanla hayvancılık ve tarım da gelişti. buğday ve arpa temel tarım ürünleriydi. ta ki yeni dünyada keşfedilen patatesin ülkeye gelmesine kadar.
1580'lerde patates britanya'ya ve tabii irlanda'ya geldiği zaman irlanda tarihi baştan sona değişecekti. patates diğer tahıllara oranla dönüm başına 3 kat daha fazla kalori veren, zorlu şartlara dayanıklı, asfalta atsan yetişecek bir bitki olduğu için irlanda gibi ingiltere'nin gölgesinde kalmış görece fakir bir devlet için bulunmaz nimetti. nitekim irlanda'nın dört bir yanında patates üretimi (şu anda irish lumber denilen tek patates türü) hızlandı ve diğer tahıllar ekilmez oldu. sonuç başarılıydı da: 1700'lü yılların başında 3 milyon civarında olan irlanda nüfusu o dönem diğer avrupa ülkeleri gibi istikrarlı bir şekilde arttı ve 1840'lı yıllarda 8 milyona kadar çıktı. tabii ki sadece bir çeşit ürüne hatta bir ürünün bir türüne, hatta tek ürünün tek türüne bağlı olmanın riskleri vardı ve irlanda bu riskin bedelini ağır ödedi.
1845 senesinde, yine yeni dünyadan gelen bir mantar türü irish lumber denilen patates türünde hastalığa yol açacaktı
mantar ilk sene mahsulün 1/3'ünü, diğer sene de neredeyse tamamını kullanılamaz duruma getirecekti. o dönem bağlı olduğu britanya'nın politikaları bu sorunu daha büyütecek ve insanlar vergilerini veya tarla kiralarını ödemek için sağlam tüm patateslerini satacaklardı. 1950'ye geldiğinde 1 milyondan fazla insan öldü. 1845 ve 1955 seneleri arasında 2.5 milyona yakın irlandalı göç etti. büyük çoğunluğu da fırsatlar ülkesi olan amerika'ya. 1850-1860 yılları arasında amerika'ya göçen mültecilerin yüzde 81'i irlandalıydı. tabii, göçler bu 10 yılla sınırlı kalmadı. 1950 senesine kadar her yeni jenerasyonun hatrı sayılır bir kısmı başta amerika olmak üzere çeşitli ülkelere göç etti. bu insanlar amerikan kültürünü şekillendiren temel unsurlardan biri oldu. günümüz amerika'sında nüfusun 1/10'una karşılık gelen 36 milyon kişi kendisini irlandalı kökene sahip olarak tanımlar. tüm dünyada ise bu sayının 50 milyon olduğu düşünülmektedir.
tabii, sorunlar kıtlığın bitmesiyle bitmez
1. dünya savaşı'ndan sonra ingiltere'den bağımsızlığını alan irlanda'da başka bir sorun baş gösterir. genellikle protestan olan ve kendileri gibi protestan olan birleşik krallıkla beraber kalmak isteyenler ve etno-milliyetçi çoğunlukla katolik olan cumhuriyetçiler arasında gerginlikler başlar ve kısa sürede şiddet eylemleri doğar. 1960'lardan 1998'deki belfast anlaşmasına kadar ülkedeki istikrarsız durum sebebiyle irlanda'ya yabancı yatırımcı gelmez, ekonomi kötüleşir. bu durumun kaçınılmaz sonucu göç olur ve nüfus yine yükselemez. ama bu sefer rota, amerika yerine daha yakın olan ingiltere olur. özellikle liverpool bu göçlerin büyük bir kısmını alır. bu dönemde irlanda cumhuriyetinin çoğunluğunu gençlerin olusturduğu nüfusunun yüzde 16'sı ülkeyi terk eder. 1800'lerin başından günümüze kadar irlanda sınırları içerisinde doğan 10 milyondan fazla irlandalının, ya da 2 irlandalıdan birinin ülkeyi terk ettiği düşünülüyor.
İrlanda'nın Bağımsızlığında Çok Büyük Bir Role Sahip İsyan: 1916 Paskalya Ayaklanması
