Karar Verirken Uygulanması Gereken Teknikler
karar verirken uygulanacak en doğru yaklaşım, iyi bilgilendirilmiş olmak ve insan rasyonalitesini çarpıttığı bilinen düşünce ve duygu önyargılarının üstesinden gelecek teknikleri uygulamaktır. bu nedenle de işe çeşitli ve saygın kaynaklardan yararlanarak, vereceğimiz karar ile ilgili arka plan bilgilerini toplayarak başlamak gereklidir.
yanlış karar vermenize neden olacak önyargılardan ilki "affective forecasting"dir. bu, gelecekteki olaylara yonelik kendi duygusal tepkilerimize ilişkin tahminlerimizdir. sıklıkla "impact bias" adi verilen bir bilişsel hatayı barındırırlar.
impact bias ise gelecekte olacak/olma ihtimali yüksek olaylar üzerine yaptığımız duygusal atıfların genellikle rasyonel değerde olmamasına sebep olan etkidir.
gelecekte yaşayacağımız durumlarda nasıl hissedeceğimizi tahmin etmekte çoğu zaman yetersiz kalırız ve bu, yanlış kararlar vermemize neden olabilir. bunu aşmak için, benzer bir seçim yaptıktan sonra başka insanların nasıl hissettiklerini öğrenmek faydalı olacaktır.
(esasen ekşi sözlük'ü kıymetli kılan da budur. binlerce yazar, binlerce durumda yaşadıklarını ve hissettiklerini paylaşarak bu konuda sağlam bir veritabanı yaratmaktadır. faydalanmayı bilin.)
kararlarımızı etkileyen bir diğer önyargı ise "temporal (time) discounting" (geçici indirgeme) ile ilgilidir. insanlar kısa vadeli kazançlara öncelik verme eğilimindedir. örneğin, gelecekteki bir proje ya da tatil planını alelacele kabul edebiliriz çünkü bu popülerlik ya da övgü açısından ani elde edebileceğimiz faydalar sağlayabilir. kimse arkadaş ortamında tatil planını bozan kişi olmak istemez. bu kararı alırken günü geldiğinde harcanacak zaman ya da emek yatırımını hafife alır ya da görmezden geliriz.
bu tür senaryolarda karar vermeniz gerektiğinde uzun vadede kararını vereceğiniz işi/tatili uzun vadede değil de yakın zamanda yapacak olsaydınız ne hissedeceğinizi düşünmeye çalışmak gereklidir.
örneğin; projeye 1 yıl sonra değil de önümüzdeki ay başlamanız gerekse, tatil için 6 ay sonra değil de hemen bu hafta sonu hazırlanmanız gerekseydi ne hissederdiniz bunu düşünmek karar verirken daha rasyonel olmanıza yardımcı olacaktır.
yukarıdaki adımlar tamamlandıktan sonra vereceğiniz kararın seçeneklerinin artı ve eksilerini içeren bir liste oluşturmak ve kararınızı temellendirmek için bir puan sistemi oluşturmak iyi bir seçenek olacaktır.
Seçim Yapamadığı İçin Açlıktan Ölen Bir Hayvanı Konu Alan Paradoks: Buridan'ın Eşeği
