NOSTALJİ 5 Haziran 2018

21,5b OKUNMA 460 PAYLAŞIM

Panini Dünya Kupası Çıkartma Albümlerinin Başlangıçtan Günümüze Retrospektifi

Çocukluğumuzda illaki bir Panini albümüne çıkartma yapıştırmışızdır, ya futbol ya da Dragon Ball veya Harry Potter albümlerine... Sözlük yazarı "diesel1907" Panini'nin Dünya Kupası için yayınladığı çıkartma albümlerinin güzel bir tarihçesini çıkarmış.

yanılmıyorsam panini'nin her dünya kupası ve büyük turnuvada piyasaya sürdüğü çıkartma kitabı türkiye piyasasına ilk olarak euro 96 ile girmişti. halbuki şirketin bu turnuvadan önce ve sonra piyasaya sürdüğü bir çok çıkartma kitabı vardı. bugünlerde yeni bir hobi edindim ve eskilerden kalma panini çıkartma albümlerini bulup toplamaya çalışıyorum. bu konuda ufak da olsa bir araştırma yapma fırsatım oldu.

şimdi biraz geçmişe gidiyorum

panini tarafından piyasaya ilk sürülen dünya kupası çıkartma albümü meksika'da düzenlenen 1970 dünya kupasına aitmiş (1966'ya ait şöyle bir albüm buldum ama panini'ye ait değil gibi gözüküyor). o zamanlar kupaya katılan toplam 16 ülke olduğu için albüm çok büyük bir boyutta değilmiş. bu albüm ingilizce ve ispanyolca gibi belli başlı dillerde yayınlanmış. ilginçtir ki bu albümde sadece mevcut 1970 dünya kupası değil aynı zamanda önceki nostaljik kupalara ait futbolcuların da çıkartmaları bulunmaktaymış.

almanya'da düzenlenen 1974 dünya kupasında yeniden panini çıkartma albümü piyasaya sürülmüş ama sadece almanya ve birkaç avrupa ülkesinde satışa çıkmış. günümüzde albümün tam doldurulmuş versiyonu 300 euro gibi yüksek fiyatlara satılırken albümün pdf versiyonunu bedavaya bulup indirmek mümkün.

1978 yılında iki farklı albüm çıkmış. biri world cup 78 isimli dünya kupası albümü, diğeri de football 78 isimli 1978 yılının futbol dünyasıyla ilgili albümü. ilk albümde milli takımlara, ikinci albümde klüp takımlarına (özellikle ingiliz premier ligine) odaklanılmış.

sonraki yıllarda dünya kupalarıyla kalınmayıp diğer turnuvalara da çıkartma albümleri basılmaya başlanmış. mesela 1980 avrupa şampiyonası bunlardan biri.

1981 yılında "futbol" adı altında bir çok avrupa ligi ve avrupa'daki şampiyon kulüpler kupasına ait albümler çıkmış. bu sene çıkan bir yunanistan ligi çıkartma albümü bile mevcut. o yıllarda türkiye'de üzerinde futbolcu resimleri olan ve takas edilen oyun kartları yaygındı ama henüz çıkartma albümlerine aşina olunduğu söylenemez.

1982 yılında ispanya'da düzenlenen dünya kupası tabii ki boş geçilmeyecekti.

1983 yılında futbol dışındaki sporlara doğru bir kayma başladı. herhangi bir dünya veya avrupa şampiyonası olmayan bu yılda yine çeşitli liglerin çıkartma albümleri çıkartıldı ama en çok satan albümlerden biri kriket albümü oldu (aynı yıl star wars, barbie gibi çeşitli albüm kitapları da çıktı ama sporla alakası olmadığı için onları atlıyoruz).

1984 yılının en çok satan çıkartma albümü tabi ki euro 84 oldu.

1985 yılında platini'li "football 85" albümü çok tuttu. avrupa'da çıkartma albümleri aynı her sene ea sports tarafından piyasaya sürülen fifa serisi gibi bir gelenek haline gelmişti.

1986 bir başka dünya kupasına ev sahipliği yaptığı için o yılın en çok satan albümü meksika 86 albümü oldu. bu albümün en büyük özelliği artık sadece ilk 11'lere değil tüm milli kadroya odaklanılması oldu. artık takım başına 16 futbolcunun çıkartması olacaktı.

1987 yılında uzun zamandır beklenen buz hokeyi çıkartma albümü çıktı. bu albümde amerikan buz hokeyi ligi olan nhl takımları ve oyuncuları yer alacaktı.

bir sonraki yıl euro 88 albümü piyasaya çıktı. takımlardaki oyuncu sayısı düşürülmüştü ve bunun yerine toplu bir takım fotoğrafı eklenmişti. ayrıca çıkartmaların boyutu biraz daha arttırılmıştı. bununla beraber buz hokeyi albümü da 1988 kadrolarıyla yenilendi. buna bir de sadece abd'de piyasa sürülen amerikan futbolu albümü eklendi.

1989 yılında büyük bir turnuva olmamasına rağmen panini için oldukça bereketli bir yıl oldu çünkü avrupa'daki futbol ligleri, amerikan futbolu, beyzbol ve hokey derken 10'dan fazla panini albümü çıktı.

1990 yılında italya 90 dünya kupası için çıkartılan albüm oldukça eleştirildi çünkü ingiltere, almanya, italya gibi ana takımlara 2 tam sayfa ayrılmışken asya ve afrika ülkelerine birer sayfa ayrılmıştı. ülkelere ayrılan futbolcu sayısı aynıydı ama büyük takımlara ayrılan sayfalarda daha fazla boşluk vardı ve daha çok özen gösterilmişti. bu arada 1990 kupasında kullanılan stadyum ve maskotlara da ayrı bir sayfa ayrılmıştı. o yıl spordan bağımsız olarak piyasaya sürülen ninja kaplumbağalar albümü de oldukça popüler oldu.

yalnız 1990 albümünde tüm takımlar formayla poz verirken almanlar eşofmanla poz vermiş. adamlar alman tabi.

1991 yılında piyasaya çıkan buz hokeyi albümünde 350 kadar çıkartma vardı. ayrıca hulk hogan ve arkadaşlarına ev sahipliği yapan bir amerikan güreşi albümü piyasaya sürülmüştü. ayrıca ilk kez nba konulu bir basketbol albümü çıkmıştı.

1992 yılında euro 92 çıkartmaları piyasaya sürüldü. bu çıkartmalar türkiye'de çok sınırlı sayıda satıldığı için pek bilinmiyor. o dönemde kadıköy'de akmar pasajının altında frp kartları satılan dükkanlarda (o pasaj hala duruyor mu? en son 2002'de gitmiştim) bu çıkartma albümünü bulmak mümkündü ama dediğim gibi çok sınırlı sayıdaydı ve bulabilmek için gerçekten arıyor olmanız gerekiyordu. aynı yıl sadece abd'de ve birkaç avrupa ülkesinde piyasaya çıkan michael jordan'lı nba çıkartma kitabı satışa sürüldü. bununla birlikte tenis meraklıları için de bir 1992 atp turu albümü çıktı.

1993 yılında çeşitli avrupa ligleriyle (ingiltere, almanya) amerikan spor liglerinin (nba, nfl, nhl) albümleri yayınlanmaya devam edildi.

1994 yılında dünya kupası abd'ye gelirken çıkartma kitabı da baştan aşağı yeniden dizayn edildi. artık renk kalitesi ve çözünürlük tamamen arttırılmıştı ve albüm kuşe kağıda basılmıştı. abd'de wal-mart mağazalarında bile satışa çıkan 1994 dünya kupası albümü tüm zamanların en çok satan albümlerinden biri haline gelecekti. aynı yıl "world cup story" adı verilen ve kupa tarihindeki önemli oyuncuların anıldığı başka bir albüm da çıkmıştı.

1995 yılında ingiltere liginin çıkartma hakları merlins şirketine satılmıştı ama panini yine bir çok farklı spor turnuvası ve ligin çıkartma kitaplarını basmaya devam etti. bu yıl nba'in dünya'da en çok izlendiği yıllardan biriydi ve nba çıkartma kitabı oldukça popülerdi. aynı yıl düzenlenen rugby dünya kupası için de bir albüm çıkartıldı.

1996 yılında çoğumuzun da bildiği ve panini'nin gerçek anlamda türkiye piyasasına girdiği euro 96 çıkartma kitabı çıktı. 1996 yılının yaz aylarında ülkedeki çocukların gündemini kasıp kavuran bu albümden ayrıntılı bir şekilde bahsetmeye gerek yok herhalde. bu aynı zamanda türk milli takımının içinde olduğu ilk albümdü.

1997 yılında klasik nba, nfl, nhl, avrupa ligleriyle ilgili çıkartma kitapları çıkmaya devam ederken 1998 yılında dünya kupasına özel bir albüm çıktı. 1998'deki albüm son yılların en cıvıl cıvıl ve renkli albümlerinden biriydi. bu albüm kitabı türkiye'de piyasaya çıkmıştı ve az çok satmıştı ama nedense euro 96'daki coşkuyu hiçbir zaman tutturamamıştı. belki de türkiye'nin kupada olmaması bunda rol oynamıştı.

gerçi 2 yıl sonraki euro 2000 ve japonya-kore 2002'de türkiye vardı ama bu iki turnuvada da panini albümleri euro 96'daki kadar coşkulu değildi. euro 96'da tüm mahalle halkı olarak çıkartma alışverişi yapıyorduk ama 2000-2002'deki çıkartma kitaplarını hatırlamıyorum bile.

sonraki yıllarda piyasaya bir çok farklı albüm çıktı. mesela ingiltere'deki seçimleri ele alan ve parti parti adayları tanıtan bir albüm 2014 yılının matrak olaylarından biriydi.

2015'de kadınlar dünya kupası için bir albüm çıkmıştı ve nedense pek tutmamıştı.

2000'li yıllarda 101 dalmaçyalı'dan toy story'e kadar bir çok disney filminin çıkartma albümü çıkmıştı. hatta bundan yıllar önce henüz 1982'de piyasaya çıkan bir şirinler çıkartma albümü vardı.