Roma İmparatorluğu Hüküm Sürdüğü Sırada Vuku Bulmuş Önemli Olayların Kronolojik Sırası
kronolojisi şöyledir
1200- ölülerini yakan italiklerin göçleri
900- ölülerini gömen italiklerin göçleri
1000- illyria'lı venetler ve japygların göçleri
1000-800- etrusklerin italya'ya gelişi
800- elymlerin sicilya'ya gelişi
814- kartaca'nın kuruluşu
800- greklerin aşağı italya ve sicilya' ya yerleşmeleri
753- roma'nın geleneksel kuruluş tarihi
508/7- etrusk krallarının roma'dan atılması
507- cumhuriyetin ilk konsülleri
508/7- kartaca ile ilk ticari anlaşmanın imzalanması
494- plebs'in mukaddes dağa çekilmeleri ve halk tribünlerinin tayini.
450- decemvirler ve 12 levha kanunlarının yazılması
387- allia muharebesi
366- sextius-licinius kanunları. plebs' in consulluğe girme haklarını almaları
343-341- i. samnit harbi
340-338- latinlerin isyanı
326-304- ıı. samnit harbi
300-289- roma'da ilk sıkkenin basılması
298-290- ııı. samnit harbi
282-272- tarent ile harb. livius andronicus'un roma'ya gelişi
270-201- cn. naevius
264-241- i. kartaca harbi
241- sicilya eyaletinin kuruluşu
240- andronicus ilk tiyatro eserini vermiştir.
239-169- q. ennius
234-149- bilge çato (bkz: marcus porcius çato)
218-201- hannibal harbi
218- trebia muharebesi
217- trasimene gölü muharebesi
216- cannae muharebesi
216-205- i. makedonia harbi
212- syrakus'un ele geçirilmesi
211- romalıların ispanya mağlubiyeti
206- kartacalıların ispanya'dan atılması
204- kybele ibadetinin roma'ya getirilmesi
202- zama muharebesi
200 -yüzyıl başlarında- naevius öldu
200-191- yukarı italya'nın ele geçirilmesi
200-197- i. makedonia harbi
195- çato'nun consul olması
192-189- suriye kralı antiochus ııı ile harp
184- plautus'un ölümü
171-168- ııı. makedonya harbi
159- terentius'un ölümü
149-146- ııı. kartaca harbi
146- kartaca ve korinthos' un tahrip edilmesi
133- bergama kralı attalos ııı 'un ölümü
133- provincia asıa 'nin kuruluşu, tiberius gracchus, halk tribünü
123-122- c. gracchus halk tribünü
116-27- marcus terentius varro
113-101- çimber ve teuton'lara karşı harp
106- çiçero'nun doğumu (bkz: marcus tullius çiçero)
111-106- iugurtha'ya karşı harp
104-100- c. marius'un consulluk' ları
100(102)-44- caius iulius caesar
100-25
(99 -24) cornelius nepos
94(99)-55- titus lucretius carus
91-88- müttefikler harbi
88-85- i. mithridates harbi
87(84)-54- gaius valerius catullus
86-35- gaius salluştıus crispus
85-42- marcus junius brütüs (caesar'ın sekreteri ve katili)
82-79- sulla'nın diktatörlüğü
80-72- sertorius 'a karşı harp
74- devletini roma halkına miras bırakan bithynia kralı nikomedes iv 'un ölümü
74-64- ııı. mithridates harbi
73-71- spartacus'ün ayaklanması
70- pompeius ve crassus consul, sulla anayasasının kaldırılması
67- pompeius, akdenizin hudutsuz salahiyetli kumandanı olarak tayin edilmesi.
66- pompeius, doğu başkumandanı olmuştur
65-8- quintus horatius flaccus
63- onasya'nın pompeius tarafından yeniden tanzimi, bithynia-pontus eyaletinin kuruluşu
63- çiçero consul, catilina isyanı
63- octavianus -23 eylül- ün doğması
62- pompeius, başkumandanlığı bırakmıştır
60- i. triumvirlik
59-17- titus livius
58-51- caesar, galya'yı zapteder
54-.. sextus propertius
53- crassus'un mağlubiyet ve ölümü
49- caesar, iç harplere başlar
48- pharsalos muharebesi. pompeius 'un ölümü
47- caesar küçük asya'da, pharnakes'i mağlup etmesi
46- thapsus muharebesi
45- munda muharebesi
45- caesar, diktatör perpetuus [daimi diktatör]
44 -15. mart- caesar'ın öldürülmesi
43- mutina harbi, ıı. triumvirlik
43- caesar'ın ölümünden sonra antonius, "öldürülecekler" listesi düzenliyor
43-18- publius ovidius naso
42- philippi muharebesi
42-41- octavianus'un italya'da toprak dağıtımı
40- brundisium' de devletin taksimi
36- sextius pompeius 'un mağlup edilmesi
36- antonius' un parth harbi
31 -2. eylül- açtıum muharebesi
30- marcus antonius 'un ölümü, octavianus yalnız hükümdar
29- vergilius, aeneis destanını yazmaya başladı.
27 ocak ayında octavianus'a augustus unvanı ve tanrı niteliği verildi
25- galatia'nın ele geçirilmesi
19- vergilius'un ölümü
16-9- danube ve elbe 'nin ele geçirilmesi
8- quntus flaccus horatius'un ölümü
6-4 (?) isa'nın doğumu
i.s.
6-9- pannonia ve illyricum 'da isyan
9- armınıus, varus'u teutoburg ormanında yener ve öldürür.
14-37- tiberius
19- germanicus'un ölümü
30 veya 33- isa'nın çarmıha gerilmesi
31- seianus 'un idam edilmesi
37-41- gaius
41-54- claudius
41-6- mauretania, güney doğu britannia ve thrace'nin ele geçirilmesi
45-58- paulus 'un gezileri
54-68- nero
61- britannia'da boadicea isyanı
63-6- ermenilerle parthia konusunda anlaşmaya varıldı.
65- piso komplosu ve seneca ile petronius'un öldürülmeleri
66-70- birinci yahudi isyanı (birinci roma savaşı)
68-69- galba, otho, vitellius - iç savaş
69-79- vespasianus
79-81- titüs
79- vesuvius yanardağının patlaması [pompeii - herculaneum]
80- roma'da colosseum'un törenle açılması
81-96- domitianus
96-98- nerva
98-117- trajanus
106- dacia'nın ele geçirilmesi
113-117- trajanus'un doğu seferleri
115-118- cyrene, kıbrıs ve mısır'da yahudi isyanı
117-138- hadrianus
122- britannia'da hadrianus duvarı
132-135- ikinci yahudi isyanı (ikinci roma savaşı)
138-61- antoninus pius
142- britannia' da antoninus duvarı
161-180- marcus aurelius ve lucius verus
162-166- parth savaşı
177-180- marchoman ve sarmatia savaşları
180-192- commodus
193- pertinax, didius fulianus
193-211- septimius severus
194- issus'da pescennius niğer'in yenilmesi.
197- clodius albinüs'ün luğdunum'da yenilmesi.
197-199- parth savaşı
208-211- britan savaşı
211 (212) -217- caracalla ve geta
212- antoniniana yasasıyla, herkese roma vatandaşlığı verildi.
212- hukukçu papinianus'un ölümü
217-218- macrinus
218-222- elagabalus
222-235- severus alexander. julia mamaea kuralı
223- julia maesa ve hukukçu ulpianus' un ölümleri
226- perslerin (sassaniani) parthları devirmeleri
235-238- maximinus i thrax
238- gordianus i ve ıı africanus africa'da, balbinus ve pupienus iktidarlarını ilan ettiler
238-244- gordianus ııı ; timesitheus kuralı
241-272- persia'nın 1. sassanı kralı sapor
244-249- arap philippus
248- roma'da bin yıl oyunları
249-251- trajanus decius. hristiyanların eziyetleri
251- decius gothlar tarafından abrittus'da yenildi ve öldürüldü.
251-253- trebonianus gallus. salgın hastalık başlaması
253- aemilianus
253-260- valerianus ve gallienus. germen ve pers saldırıları
257- hristiyanlara zulümler tekrarlandı
259-273- postumus'un zorla alınması ve ardılların batıya ilgileri
260- valerianus'un persler tarafından kaçırılması. gallienus'un tek başına hükümranlığı
261-267- odenathus 'un doğuda valiliği
267- doğuda zenobia'nın bağımsızlığını ilanı
268- naissus'ta gothlar'ın yenilmesi
268-270- claudius gothicus
269- gothlara karşı alınan kesin zafer
270- plotinus'un ölümü
270-275- aurelianus
270- dacia'dan çıkıldı.
271- roma'da aurelianus duvarına başlandı.
273- zenobia yenildi. palmyra 'nin ele geçirilmesi
274- galyalı imparator tetricus, çatalaunianus ovası'nda yenildi.
274- roma'da güneş-tanrı tapınağı
275-276- tacitus
276-282- probus
277-279- rhein ve danube'de alınan zaferler.
277- mani'nin ölümü
282-283- carus
283-284- carinus ve numerianus
284-305- diocletianus ve maximianus -286-
286-296- carausius 'un ve britannia'da allectus'un ele geçirilmesi.
293- constantius i ve galerius caesarlığa atandılar.
297-298- pers savaşı
303-311- hristiyanların çektiği en büyük ıstıraplar
311- serdica (sofia) duyurusu
312- büyük constantine 'in i milvianus köprüsü'nde maxentius'u yenmesi
312-337- büyük constantin i ve licinius -324-
313- hristiyanların yaşadığı mediolanum (milan) iradesi
324-330- constantinopolis 'in kurulması
325- nicaea konsülü
326- fausta ve crispus'un idamları
337- constantine ıı, constantius ıı, constans
350-353- batıda magnentius'un zorla alınması
357- julianus' un argentorate yakınında germenleri yenmesi
360-363- fulianus, paganizmin yeniden düzenlenmesi
363-364- fovianus
364-375- valentinianus i. doğuda; valens
375- gratianus ve valentinianus ıı(doğuda)
378- valens' in adrianople (edirne) de visigothlar tarafından yenilmesi
378-395- theodosius i
382- santo binasından zafer izi silindi.
383-388- batıda magnus maximuş'un ele geçirilmesi
389- jerome' un bethlehem 'de ibadethane kurması
392-294- batıda eugenius'un yakalanması
395- arcadıus (doğuda), honorius (batıda)
395-408- stilichus'un batıda kumandan olması
395-430- hippo regius (augustinus)
404- ravenna, batı imparatorluğunun başkenti oldu.
405- stilichus, ostrogoth radagaisus'u faesulae'da yendi.
406- germen istilacılar rhein'ı geçtiler.
408-450- doğuda theodosius ıı
410- roma'nın aları visigoth tarafından ele geçirilmesi ve onun ölümü.
413- constantius ııı rheine sınırına burgundianusları yerleştirmesi.
425-455- valentinianus ııı (batıda)
428-477- vandalların kralı gaiser
432-454- aetius batıda kumandan olur.
434-453- attila peydah oldu. hunların kralıydı.
439- kartaca'nın vandal krallığını açıklayan gaiser tarafından ele geçirilmesi
450-457- marcıanus (doğuda)
451- aetius ve visigothlar attila'yı catalaunia ovasında yendiler.
452- attila'nın italya'ya saldırısı papa leo i. tarafından durduruldu.
457-461- majorianus (batıda), kazandığı zaferlere rağmen vandallara karşı kaybetti.
457-474- leo i (doğuda)
474-491- zeno (doğuda)
475-476- romulus augustus (ravenna'da) son imparator
476-493- odoacer (herulianus) italya kralı
491-518- anastasius i (doğuda) bizans imparatoru
507-711- ispanya 'da visigoth krallığı
518-527- fustinus i bizans imparatoru
524- boethius'un ölümü
527-565- fustinianus i bizans imparatoru
528-539- justinianus özeti
533- belisarıus'un kuzey africa'yı vandallardan geri alması
535-553- belisarius ve narses 'in italya'yı ostrogothlardan geri alması
547- st. benedictus'un ölümü
568- lombardlar'ın kuzey italya'ya akınları
583- cassiodorus'un ölümü
590-604- papa büyük gergory ı
632- hz. muhammed'in ölümü
637-711- arapların şaşanı persia'sını, kuzey afrika'yı ve ispanya'nın büyük bölümünü ele geçirmeleri
678-717- arapların istanbul'dan (constantinopolis) geri püskürtülmeleri
732- charles martel 'in arapları fransa'da yenmesi.
1453- istanbul'un, fatih sultan mehmet önderliğinde osmanlılar'ın eline geçmesi. (doğu roma imp.' nun yıkılması)
1806- kutsal roma imparatorluğunun ortadan kalkması.
kronolojiyi oluştururken yararlandığım kaynaklar:
michael grant / history of rome, sabahat atlan hocanın, cumhuriyet dönemi roma tarihi eseri / istanbul üniv. tarih bölümü / edward gibbon / the decline and fall of the roman empire ve değerli hocam bedia demiriş 'in özel ders notları.
