Umut Sarıkaya Karikatürlerinden Fırlamış Bir Memleketi Andıran Oregon'un İlginç Gündemi

1.) birkac hafta once bir kadin "kanunen cinsiyetimi degistirmek istiyorum ama erkek de olmak istemiyorum, cinsiyetsiz olmak istiyorum" diye eyalet mahkemesine basvurur ve mahkeme bu istegi makul gorup kabul eder. bundan sonra eyaletin bir cok yerinde (intel kampusu dahil) kadin ve erkek tuvaletlerinin yaninda "cinsiyetsizler" icin de tuvaletler acilmaya baslanir.

2.) eyalet mahkemesi verdigi kararla internet uzerinde islenen suclarda (ornegin bir filmi illegal olarak indirmek) ip adresinin tek basina kanit olamayacagina karar verir ve bu sekilde mahkemeye verilenleri beraat ettirir. boylece ip uzerinden ceza kesilmemesi konusunda emsal olusur. mesela birisi arabasinda kopegini unuttuysa polis cagirip arabasinin camlarini kirdirtma hakki dogdu. yine hayvanlara eziyet edenlere insana eziyet etmeye yakin bir hapis cezasi getirildi.

3.) portland timbers takiminin bazi (kufursuz) tezahuratlarinda "erkekce" ifadeler bulundugu icin bazi kadin taraftarlar rahatsiz olur ve incindiklerini belirtirler. olay eyaletin en buyuk gazetesinde 2 gun boyunca mansetten verilir. sonunda cinsiyetci olabilecek tezahuratlar listeden cikartilir ve kadin erkek demeden herkesin katilabilecegi (gender-neutral) yeni tezahuratlar ve marslar yazilir. http://goo.gl/torhtq

4.) nestle sirketi eyaletteki bazi akarsularin kenarina su uretim ve siseleme tesisi kurmak istemektedir ve lobi faaliyetleri yurutur. eyalet "ben bilmem, halka sorun" der ve referandum yapilir. halk oylamada nestle'ye "defol" der. nestle yenilen pehlivan hesabi lobi faaliyetlerine devam eder ve ust uste birkac referandum daha yapilir. her seferinde sirketin aleyhine sonuc cikar. sirket eyalet mahkemesine basvurur ve mahkeme "halktan izin almadan buraya tesis yapamazsin kardesim, halki ikna et oyle gel" der.

5.) trafikte adamin biriyle asyali bir kadin atisir ve kirmizi isikta yan yana geldiklerinde adam cami indirip asyali kadina irki bir bir sekilde laf sokar. olay eyaletin en buyuk gazetesi olan the oregonian'da mansette yer bulur: http://goo.gl/hekc5v

6.) 3 hafta once en buyuk gundem konusu kumsallarda yapilan kumdan kale yarismasi, 2 hafta oncenin gundem konusu herkesin korsan kiyafeti giydigi korsan festivaliyken gecen haftasonunun gundem maddesi portland'da ciplak bisiklet surme festivaliydi. genc yasli binlerce insan gun boyunca sehirde anadan dogma bisiklet surdu. http://goo.gl/nqggix

7.) bundan birkac ay once bir grup redneck tatil gunu devleti protesto etmek icin kucuk bir koydeki bos bir devlet kurumunu isgal eder ve bu isgal haftalarca devam eder. bir ara isgalciler yiyeceksiz kalip halka "bize yiyecek yollayin" deyince halk onlara tepki olarak penis seklinde sekerlemeler ve bir koli dolusu dildo yollar. isgalciler sinirden cilgina doner.

8.) kasim ayinda abd baskani secimleri sirasinda eyalette ayni zamanda bir referandumla asgari ucretin saatinin 15 dolara cikmasi oylanacak. bu da oylamadan gecerse haftada 40 saat calisan asgari ucretli birinin brut 600 dolar haftalik ve 2400 dolar civari aylik almasi demek olacak. referanduma giden bir baska konu da fosil yakitlarin 2050'ye kadar asamalar halinde yasaklanmasi. ilk adim olarak fosil yakit ureten yeni tesislerin ve altyapinin insasina izin verilmemesi ve fosil yakitlardan alinan vergilerin yenilenebilir enerji kaynaklarina yatirim seklinde aktarilmasi var (bu seneye devreye girecek). buna sadece arabada kullanilan benzin degil elektrik uretmek icin kullanilan komur ve petrol de dahil. bunun referandumda gecmesine kesin gozuyle bakiliyor.

9.) portland belediyesi su siralar 50 milyon dolara yakin para harcayarak sehirdeki bir cok bos araziyi satin alip evsizler icin ucretsiz kamp yeri haline getirmeyle mesgul. gerci bu biraz tepki cekiyor cunku "evsizler icin kamp yeri ayarlarsan ulkedeki tum evsizler buraya gelmek ister" deniyor.

10.) portland sehrinden eyaletteki bazi turistik mekanlara ekspres belediye otobusu seferleri basladi. artik tek biletle (2 bucuk dolar) sehrin 120 km otesindeki mt. hood dagina veya multnomah selalesine gitmek mumkun. eskiden buralara gitmek icin ya arabaniz olmasi ya da adam basi 50-100 dolar arasi tutan tur otobusleriyle gitmeniz gerekiyordu.

11.) eyalette urban growth boundaries denen bir kural sayesinde sehirlerin ne kadar buyuyebilecegi 5-10 sene onceden belirleniyor ve belirlenen yerler disina yerlesim birimi kurmak yasak. ortaya cetvelle cizilmis gibi duran su tur mahalleler cikiyor:

12.) bir baska eyalet mahkemesi abd'deki bir cok mahkemenin aksine evlerde beslenen hayvanlarin kisilerin sahsi mali olmadigina karar verdi. bu karar devrim niteliginde.

13.) portland belediyesi ovacik belediyesinin yolundan giderek bu yilki (ve onceki yillardaki) tum butcesini kalem kalem sitesinden yayinlar ve bununla da kalmayip bunyesinde calisan binlerce memurun tamaminin ne kadar maas aldigini da liste seklinde halka aciklar.

14.) eyaletin ceza kanununun hikayesi de cok ilginc. 1864'de abd'nin geri kalaniyla beraber oregon'da da idam cezasi gecerlidir. 1904'te referandumla eyalette idam cezasi kaldirilir. 1920'de baska bir referandumla idam cezasi geri gelir. 1964'te bir baska referandumda idam cezasi yeniden kaldirilir. 1978'de dorduncu bir referandumla idam geri gelir. 1994 yilinda baska bir referandumla oregon halki cesitli suclara verilecek minimum cezayi belirler ve kanunen hakimlerin mahkumlara bu cezalarin altinda ceza vermesi yasaklanir. buna gore ornegin kasitli adam oldurene verilecek en hafif ceza 25 yilken tecavuzculere verilebilecek en hafif ceza 8 yildan baslar. bu cezalara "iyi hal indirimi" yapilmasi da ayni referandum tarafindan yasaklanmistir.

15.) gecen sene referandum sonucu esrar legal hale geldikten sonra ot seklinde icilen esrardan sonra kurabiye ve keklere konulan esrarlarin satisi da gecen ay itibariyle basladi. eyalet polisi bir cok yere "esrarinizi sokak saticilarindan degil legal saticilardan alin" seklinde uyari tabelalari asti.

16.) son gecen kanunlardan sonra eyaletler arasi otobanlar haric tum tum yol ve kopruler bisikletlerin kullanimina acildi. boylece eyalet boyunca bisikletlerin kullanabilecegi binlerce km'lik yol acilmis oldu.

17.) oregon'daki gecen ay toplam 250 eyalet parkindan 53 tanesi ziyaretcilerine parklarini sembolize eden rozetler dagitmaya basladi. bir cok oregon'lu sanki pokemon toplar gibi o 53 rozeti bir an once toplayabilmek icin rekabet icine girdi ve bu binlerce insanin katildigi bir yarisma haline geldi. rozet toplayanlara bir odul verilmiyor ama cogu kisi rozetlerini buzdolabinin kapisinda biriktirmeye basladi bile. http://goo.gl/ajmt38

18.) 1 ocak 2016 itibariyle gecerli olan bir dizi kanuna gore vatandaslarin polisi gorev sirasinda kameraya cekme hakki koruma altina alindi. bu kanun polis birini tutuklarken, kovalarken, silah cekerken, ceza yazarken veya herhangi bir aktivitedeyken polisi telefonla veya kamerayla kayit altina alma hakkini kapsiyor.

19.) birkac ay once denizden karaya cikan ve bir sahil kasabasini tamamen isgal eden yuzlerce deniz aslani eyalette dokunulmazliga sahip oldugu icin hindistan'daki inekler gibi her yerde dolasmaya basladi. 1-2 hafta kasabada takilan deniz aslanlari daha sonra kasabadan gonullu olarak ayrildi ve halk nefes aldi. kanunlara gore deniz aslanlari kasabadan ayrilmasaydi kasaba halki onlara karsi hicbir sey yapamayacakti.